Wiktenauer logo.png

Difference between revisions of "Page:De Nassavsche Wapen-Handelinge (Adam van Breen) 1618.pdf/13"

From Wiktenauer
Jump to navigation Jump to search
 
(6 intermediate revisions by the same user not shown)
Page body (to be transcluded):Page body (to be transcluded):
Line 1: Line 1:
<section begin="1"/>'''Allen Lief-hebbers vande Wapen-handelinghe'''<br>
+
<section begin="1"/>'''ALLEN LIEF-HEBBERS''' vande '''WAPEN-HANDELINGHE''' Wenscht ADAM VAN BREEN gheluck ende voorspoet.
Wenscht Adam van Breen gheluck<br>
 
ende voorspoet.<br>
 
  
<br> Flavius Vegetius, een oudt Schrijver/die by nae ons alleen overghebleven is van alle de<br>
+
'''F'''LAVIUS VEGETIUS, een oudt Schrijver/die by nae ons alleen overghebleven is van alle de ghene die eertijts inde Latijnsche Spraecke vander Romeynen Krijchs-ordeninghe ende Wapen(en) handelinghe gheschreven hebben/ghetuycht/ende de Historien selve gheven duydelicken ghenoech te kennen: Dat die van Romen door gheenen anderen middel meester vanden gantschen aertbodem gheworden en zijn/dan door de wackere Krijchs-handelinghe en de gestadige oeffeninge van Wapenen. Want/wat soude doch (seyt de voornoemde Auteur) teghen de menichte der Gallen/het keyne ende gheringe hoopken der Romeynen uyt gherecht hebben/Wat doch teghen de groote Hooch-Duytschen/de korte Italiaenen? Ende het is kennelicken/dat de Spangiaerts haer niet alleen in ghetal/maer oock in sterckte van lichamen te boven ginghen: Datse oock by der Africaner bedriechlicke loosheydt ende rijckdommen/als mede by der Griecken konsten ende wijsheydt/in den beginne niet en waeren te vergelijcken. Teghen al twelck nut ende oorbaerlick is gheweeest/eerstelicke(n) tot den Oorloge vern???ge/yverighe ende handige jonghe luyden te verkiesen/ende aen te nemen; deselve het rech der Wapenen ende handelinge door de ''Campidoctores'' (alsoo noemt Vegetius ende andere de Commandeurs oft Officiers/als Veldteesters/int stuck van Wapenen gheoeffent ende ervaren) blijtichlick te doen leeren ende onderwijsen: De trage ende onachtsame naer behooren te straffen; de kloecke ende willighe te loven ende te loonen; eyndelicke(n) haer tot strijdbaere mannen te maecken/ende door de voorkomen/off sy waren daer in vante vooren thuys wel onderrecht/ende ghewapent teghens alle voorvallen saecken: wel gemoet om te staten/ende haer te beschermen: als mede bereyt om den Vyandt/des noodt zijnde/onbeschreumdelick aen te tasten. <section end="1"/>
ghene die eertijts inde Latijnsche Spraecke vander Romeynen Krijchs-ordeninghe ende Wapen(en)<br>
 
handelinghe gheschreven hebben/ghetuycht/ende de Historien selve gheven duydelicken ghenoech<br>
 
te kennen: Dat die van Romen door gheenen anderen middel meester vanden gantschen aertbo-<br>
 
dem gheworden en zijn/dan door de wackere Krijchs-handelinghe en de gestadige oeffeninge van<br>
 
Wapenen. Want/wat soude doch (seyt de voornoemde Auteur) teghen de menichte der Gallen/<br>
 
het keyne ende gheringe hoopken der Romeynen uyt gherecht hebben/ Wat doch teghen de groo-<br>
 
te Hooch-Duytschen/de korte Italiaenen? Ende het is kennelicken/dat de Spangiaerts haer niet<br>
 
alleen in ghetal/ maer oock in sterckte van lichamen te boven ginghen: Datse oock by der Africaner bedriechlicke loos-<br>
 
heydt ende rijckdommen/als mede by der Griecken konsten ende wijsheydt/ in den beginne niet en waeren te vergelijc-<br>
 
ken. Teghen al twelck nut ende oorbaerlick is gheweeest/ eerstelicke(n) tot den Oorloge vern???ge/ yverighe ende handi-<br>
 
ge jonghe luyden te verkiesen/ ende aen te nemen; deselve het rech der Wapenen ende handelinge door de ''Campidocto-''<br>
 
''res'' (alsoo noemt Vegetius ende andere de Commandeurs oft Officiers/als Veldt-Meesters/int stuck van Wapenen<br>
 
gheoeffent ende ervaren) blijtichlick te doen leeren ende onderwijsen: De trage ende onachtsame naer behooren te straf-<br>
 
fen; de kloecke ende willighe te loven ende te loonen ; eyndelicke(n) haer tot strijdbaere mannen te maecken/ende door de<br>
 
voorkomen/off sy waren daer in vante vooren thuys wel onderrecht/ende ghewapent teghens alle voorvallen saec-<br>
 
ken: wel gemoet om te staten/ende haer te beschermen: als mede bereyt om den Vyandt/des noodt zijnde/onbeschreum-<br>
 
delick aen te tasten.<br> <section end="1"/>
 
  
<section begin="2"/><br> De wetenschap ende handelinghe van Wapenen baert ende boedet een mannelicke dapperheydt in het strijden.<br>
+
<section begin="2"/> De wetenschap ende handelinghe van Wapenen baert ende boedet een mannelicke dapperheydt in het strijden. Niemandt en weest int veldt te bestaen/tgheen hy sickbetrout t'huys volkomelicken gheleert te hebben. In voeghen dat de Wapen-oeffeninghe tot het ghemeyne Welvaert in regieringhe van Landen ende Steden insonderheyt vorderlick is/ende voorspoet in't gantsch heerlegher van onbedreven volck. Dit hebben de Griecken/ende insonderheydt de Romeynen wel ghesien ende ghemerckt/met andere die haer ghevolght/ende daer by gheen kleynen baet ghevonden hebbe. <section end="2"/>
Niemandt en weest int veldt te bestaen/tgheen hy sickbetrout t'huys volkomelicken gheleert te hebben. In voeghen<br>
 
dat de Wapen-oeffeninghe tot het ghemeyne Welvaert in regieringhe van Landen ende Steden insonderheyt vor-<br>
 
derlick is/ende voorspoet in't gantsch heerlegher van onbedreven volck. Dit hebben de Griecken/ende insonderheydt de<br>
 
Romeynen wel ghesien ende ghemerckt/met andere die haer ghevolght/ende daer by gheen kleynen baet ghevonden<br>
 
hebbe.<br> <section end="2"/>
 
  
<section begin="3"/><br> Waerom het niet sonder reden is/ dat den Doorluchtighen ende Hooch-gheboren Vorst '''MAURITS VAN'''<br>
+
<section begin="3"/> Waerom het niet sonder reden is/dat den Doorluchtighen ende Hooch-gheboren Vorst MAURITS VAN NASSAV, dese hooch-noodige Wapen-konst/nu niet luttel vervallen zijnde ende in kleynachtinghe gekomen/meteenen sonderlinghen yver ende lust opghebeurt heeft en(de) ghehandthaeft: De selve met sijn Princelicke Studien/dach ende nacht niet rustende/vereerende ende staech vermeerende met veel nieuwe inventien/ende niet min noodighe, dan Krijchs-Oversten ter wereldt souden konnen gevonden werden. Waer door oock sijne Vorstelicke Genade by alle uytheemsche Princen over gantsch Christenrijck/iae ookc daer buyten/in bysondere grootachtinghe en(de) verwonderinghe is ghekomen. Sijnde de gheheele wereldt/daer sijn Princel.(Princelicke) Excell. (Excellentie) kloecke Ooorloghs-daden eenichsins bekent zijn/eenstemmich in den loff/die den Grooten Hertoch van Venetien/ende Seremiteyt sijn Vorst. (vorstelijk) Gen. (genoegen?) toeschrijft: hem noemende/Den grootsten Capitain van sijnen tijdt. <section end="3"/>
'''NASSAV''', dese hooch-noodige Wapen-konst/ nu niet luttel vervallen zijnde ende in kleynachtinghe gekomen/met-<br>
 
eenen sonderlinghen yver ende lust opghebeurt heeft en(de) ghehandthaeft: De selve met sijn Princelicke Studien/dach<br>
 
ende nacht niet rustende/vereerende ende staech vermeerende met veel nieuwe inventien/ende niet min noodighe, dan<br>
 
Krijchs-Oversten ter wereldt souden konnen gevonden werden. Waer door oock sijne Vorstelicke Genade by alle uyt-<br>
 
heemsche Princen over gantsch Christenrijck/iae ookc daer buyten/in bysondere grootachtinghe en(de) verwonderinghe<br>
 
is ghekomen. Sijnde de gheheele wereldt/ daer sijn Princel.(Princelicke) Excell. (Excellentie) kloecke Ooorloghs-daden eenichsins bekent zijn/<br>
 
eenstemmich in den loff/ die den Grooten Hertoch van Venetien/ende Seremiteyt sijn Vorst. (vorstelijk) Gen. (genoegen?) toeschrijft: hem<br>
 
noemende/ Den grootsten Capitain van sijnen tijdt.<br> <section end="3"/>
 
  
<section begin="4"/><br> Derhalven om mijne ghenegentheydt ende danckbaerheydt jegens soo eenen Doorluchtighen Prince te betoo-<br>
+
<section begin="4"/> Derhalven om mijne ghenegentheydt ende danckbaerheydt jegens soo eenen Doorluchtighen Prince te betoonen/hebbe ick tot voor-plantinghe van dese nieuwe NASSVSCHE WAPEN-HANDELINGE, alle de POSTVREN van Schildt/Spies/Rappier/Targes; en(de) voorts alle behoorlicke wapenen ende gheweer naer't leven affgebeeldt ende ten voorschijn gebracht/alsoo sijn Princel. (Princelicke) Excell. (Excellentie) tegenwoordelick deselve onder de Compagnie van sijne Lijf-wacht doet onderhouden. De welcke op dat alle Capitainen ende Crijchs-luyden niet alle vermaeckelick om aen te schouwen/maer oock dienstich om nae te volghen mochten wesen/soo hebbe ick de redenen van spreecken. Wat tijden van hervattinghen/wat woorden van bevele de Soldaten hier utwaer te nemen hebben/wordt daer duydelicken uytghedruckt/ende met cijffer ghetal/van de eerste Figuyre totde laeste toe/vervolgens aengewesen.<section end="4"/>
nen/hebbe ick tot voor-plantinghe van dese nieuwe '''NASSVSCHE WAPEN-HANDELINGE''', alle de<br>
+
 
'''POSTVREN''' van Schildt/Spies/Rappier/Targes; en(de) voorts alle behoorlicke wapenen ende gheweer naer't le-<br>
+
Aldus.
ven affgebeeldt ende ten voorschijn gebracht/alsoo sijn Princel. (Princelicke) Excell. (Excellentie) tegenwoordelick deselve onder de Compagnie<br>
 
van sijne Lijf-wacht doet onderhouden. De welcke op dat alle Capitainen ende Crijchs-luyden niet alle vermaec-<br>
 
kelick om aen te schouwen/ maer oock dienstich om nae te volghen mochten wesen/ soo hebbe ick de redenen van<br>
 
spreecken. Wat tijden van hervattinghen/wat woorden van bevele de Soldaten hier utwaer te nemen hebben/ wordt<br>
 
daer duydelicken uytghedruckt/ende met cijffer ghetal/van de eerste Figuyre totde laeste toe/ vervolgens aengewesen.<br>
 
Aldus. <section end="4"/>
 

Latest revision as of 03:49, 13 September 2020

This page has been proofread, but needs to be validated.


ALLEN LIEF-HEBBERS vande WAPEN-HANDELINGHE Wenscht ADAM VAN BREEN gheluck ende voorspoet.

FLAVIUS VEGETIUS, een oudt Schrijver/die by nae ons alleen overghebleven is van alle de ghene die eertijts inde Latijnsche Spraecke vander Romeynen Krijchs-ordeninghe ende Wapen(en) handelinghe gheschreven hebben/ghetuycht/ende de Historien selve gheven duydelicken ghenoech te kennen: Dat die van Romen door gheenen anderen middel meester vanden gantschen aertbodem gheworden en zijn/dan door de wackere Krijchs-handelinghe en de gestadige oeffeninge van Wapenen. Want/wat soude doch (seyt de voornoemde Auteur) teghen de menichte der Gallen/het keyne ende gheringe hoopken der Romeynen uyt gherecht hebben/Wat doch teghen de groote Hooch-Duytschen/de korte Italiaenen? Ende het is kennelicken/dat de Spangiaerts haer niet alleen in ghetal/maer oock in sterckte van lichamen te boven ginghen: Datse oock by der Africaner bedriechlicke loosheydt ende rijckdommen/als mede by der Griecken konsten ende wijsheydt/in den beginne niet en waeren te vergelijcken. Teghen al twelck nut ende oorbaerlick is gheweeest/eerstelicke(n) tot den Oorloge vern???ge/yverighe ende handige jonghe luyden te verkiesen/ende aen te nemen; deselve het rech der Wapenen ende handelinge door de Campidoctores (alsoo noemt Vegetius ende andere de Commandeurs oft Officiers/als Veldteesters/int stuck van Wapenen gheoeffent ende ervaren) blijtichlick te doen leeren ende onderwijsen: De trage ende onachtsame naer behooren te straffen; de kloecke ende willighe te loven ende te loonen; eyndelicke(n) haer tot strijdbaere mannen te maecken/ende door de voorkomen/off sy waren daer in vante vooren thuys wel onderrecht/ende ghewapent teghens alle voorvallen saecken: wel gemoet om te staten/ende haer te beschermen: als mede bereyt om den Vyandt/des noodt zijnde/onbeschreumdelick aen te tasten.

De wetenschap ende handelinghe van Wapenen baert ende boedet een mannelicke dapperheydt in het strijden. Niemandt en weest int veldt te bestaen/tgheen hy sickbetrout t'huys volkomelicken gheleert te hebben. In voeghen dat de Wapen-oeffeninghe tot het ghemeyne Welvaert in regieringhe van Landen ende Steden insonderheyt vorderlick is/ende voorspoet in't gantsch heerlegher van onbedreven volck. Dit hebben de Griecken/ende insonderheydt de Romeynen wel ghesien ende ghemerckt/met andere die haer ghevolght/ende daer by gheen kleynen baet ghevonden hebbe.

Waerom het niet sonder reden is/dat den Doorluchtighen ende Hooch-gheboren Vorst MAURITS VAN NASSAV, dese hooch-noodige Wapen-konst/nu niet luttel vervallen zijnde ende in kleynachtinghe gekomen/meteenen sonderlinghen yver ende lust opghebeurt heeft en(de) ghehandthaeft: De selve met sijn Princelicke Studien/dach ende nacht niet rustende/vereerende ende staech vermeerende met veel nieuwe inventien/ende niet min noodighe, dan Krijchs-Oversten ter wereldt souden konnen gevonden werden. Waer door oock sijne Vorstelicke Genade by alle uytheemsche Princen over gantsch Christenrijck/iae ookc daer buyten/in bysondere grootachtinghe en(de) verwonderinghe is ghekomen. Sijnde de gheheele wereldt/daer sijn Princel.(Princelicke) Excell. (Excellentie) kloecke Ooorloghs-daden eenichsins bekent zijn/eenstemmich in den loff/die den Grooten Hertoch van Venetien/ende Seremiteyt sijn Vorst. (vorstelijk) Gen. (genoegen?) toeschrijft: hem noemende/Den grootsten Capitain van sijnen tijdt.

Derhalven om mijne ghenegentheydt ende danckbaerheydt jegens soo eenen Doorluchtighen Prince te betoonen/hebbe ick tot voor-plantinghe van dese nieuwe NASSVSCHE WAPEN-HANDELINGE, alle de POSTVREN van Schildt/Spies/Rappier/Targes; en(de) voorts alle behoorlicke wapenen ende gheweer naer't leven affgebeeldt ende ten voorschijn gebracht/alsoo sijn Princel. (Princelicke) Excell. (Excellentie) tegenwoordelick deselve onder de Compagnie van sijne Lijf-wacht doet onderhouden. De welcke op dat alle Capitainen ende Crijchs-luyden niet alle vermaeckelick om aen te schouwen/maer oock dienstich om nae te volghen mochten wesen/soo hebbe ick de redenen van spreecken. Wat tijden van hervattinghen/wat woorden van bevele de Soldaten hier utwaer te nemen hebben/wordt daer duydelicken uytghedruckt/ende met cijffer ghetal/van de eerste Figuyre totde laeste toe/vervolgens aengewesen.

Aldus.