Wiktenauer logo.png

Difference between revisions of "Martin Huntsfeld"

From Wiktenauer
Jump to navigation Jump to search
(31 intermediate revisions by 2 users not shown)
Line 1: Line 1:
 
{{Infobox writer
 
{{Infobox writer
| name                = [[name::Martin Huntfeltz]]
+
| name                = [[name::Martin Huntsfeld]]
 
| image                =  
 
| image                =  
 
| imagesize            =  
 
| imagesize            =  
Line 30: Line 30:
 
| notableworks        =  
 
| notableworks        =  
 
| manuscript(s)        = {{collapsible list
 
| manuscript(s)        = {{collapsible list
  | [[Codex Danzig (Cod.44.A.8)|Codex 44.A.8]] (1452)
+
  | [[Codex Danzig (Cod.44.A.8)|Cod. 44.A.8]] (1452)
  | [[Codex Lew (Cod.I.6.4º.3)|Codex I.6.4º.3]] (1460s)
+
  | [[Codex Lew (Cod.I.6.4º.3)|Cod. I.6.4º.3]] (1460s)
 
  | [[Paulus Kal Fechtbuch (MS KK5126)|MS KK5126]] (1480s)
 
  | [[Paulus Kal Fechtbuch (MS KK5126)|MS KK5126]] (1480s)
 
  | [[Codex Speyer (MS M.I.29)|MS M.I.29]] (1491)
 
  | [[Codex Speyer (MS M.I.29)|MS M.I.29]] (1491)
 
  | [[Glasgow Fechtbuch (MS E.1939.65.341)|MS E.1939.65.341]] (1508)
 
  | [[Glasgow Fechtbuch (MS E.1939.65.341)|MS E.1939.65.341]] (1508)
  | [[Goliath Fechtbuch (MS Germ.Quart.2020)|MS German Quarto 2020]] (1510s)
+
  | [[Goliath Fechtbuch (MS Germ.Quart.2020)|MS Germ.Quart.2020]] (1535-40)
 
  | [[Über die Fechtkunst und den Ringkampf (MS 963)|MS 963]] (1538)
 
  | [[Über die Fechtkunst und den Ringkampf (MS 963)|MS 963]] (1538)
 +
| [[Opus Amplissimum de Arte Athletica (MS Dresd.C.93/C.94)|MS Dresd. C.93/C.94]] (1542)
 +
| [[Opus Amplissimum de Arte Athletica (Cod.icon. 393)|Cod.icon. 393]] (1540s)
 +
| [[Opus Amplissimum de Arte Athletica (Cod.10825/10826)|Cod.10825/10826]] (1550s)
 
}}
 
}}
 
| principal manuscript(s)=
 
| principal manuscript(s)=
Line 58: Line 61:
 
| below                =  
 
| below                =  
 
}}
 
}}
'''Martin Huntfeltz''' (Martein Hündsfelder) was an early [[century::15th century]] [[nationality::German]] [[fencing master]]. Based on his surname, he was likely born in Psie Pole, a district of present-day Wrocław, Poland; alternatively, it is possible that he was from the village of Hundsfeld, about 20 km east of Würzburg. While Huntfeltz' precise lifetime is uncertain, he seems to have died some time before the creation of [[Codex Danzig (Cod.44.A.8)|Codex Danzig]] in 1452.<ref>His name is accompanied by the traditional blessing on the dead on [[:File:Cod.44.A.8 87r.jpg|folio 87r]].</ref> The only other thing that can be determined about his life is that his renown as a master was sufficient for [[Paulus Kal]] to include him in the list of members of the [[Fellowship of Liechtenauer]] in 1470.<ref>The Fellowship of Liechtenauer is recorded in three versions of [[Paulus Kal]]'s treatise: [[Paulus Kal Fechtbuch (MS 1825)|MS 1825]] (1460s), [[Paulus Kal Fechtbuch (Cgm 1507)|Cgm 1570]] (ca. 1470), and [[Paulus Kal Fechtbuch (MS KK5126)|MS KK5126]] (1480s).</ref> Attributed to Huntfeltz are teachings on [[armored fencing]] (both with the short sword and grappling), [[dagger]], and [[mounted fencing]].
+
'''Martin Huntsfeld''' (Martein Hündsfelder) was an early [[century::15th century]] [[nationality::German]] [[fencing master]]. Based on his surname, he was likely born in Psie Pole, a district of present-day Wrocław, Poland; alternatively, it is possible that he was from the village of Hundsfeld, about 20 km east of Würzburg. While Huntsfeld's precise lifetime is uncertain, he seems to have died some time before the creation of [[Codex Danzig (Cod.44.A.8)|Codex Danzig]] in 1452.<ref>His name is accompanied by the traditional blessing on the dead on [[:File:Cod.44.A.8 87r.jpg|folio 87r]].</ref> The only other thing that can be determined about his life is that his renown as a master was sufficient for [[Paulus Kal]] to include him in the list of members of the [[Fellowship of Liechtenauer]] in 1470.<ref>The Fellowship of Liechtenauer is recorded in three versions of [[Paulus Kal]]'s treatise: [[Paulus Kal Fechtbuch (MS 1825)|MS 1825]] (1460s), [[Paulus Kal Fechtbuch (Cgm 1507)|Cgm 1570]] (ca. 1470), and [[Paulus Kal Fechtbuch (MS KK5126)|MS KK5126]] (1480s).</ref> Attributed to Huntsfeld are teachings on [[armored fencing]] (both with the short sword and grappling), [[dagger]], and [[mounted fencing]].
  
 
== Treatises ==
 
== Treatises ==
  
Note that the [[Codex Lew (Cod.I.6.4º.3)|Augsburg]] and [[Codex Speyer (MS M.I.29)|Salzburg]] versions of his armored fencing treatise are attributed to [[Jud Lew]], while a different armored fencing section is attributed to Huntfeltz. That treatise likely belongs to [[Andre Liegniczer]], as several other versions of the treatise offer said attribution.
+
Note that the [[Codex Lew (Cod.I.6.4º.3)|Augsburg]], [[Codex Speyer (MS M.I.29)|Salzburg]], and [[Über die Fechtkunst und den Ringkampf (MS 963)|Graz]] versions of Huntsfeld's treatise on short sword fencing are erroneously credited to [[Lew]], while that of [[Andre Lignitzer]] is credited to Huntsfeld.<ref>Jaquet and Walczak 2014.</ref>
  
 
{{master begin
 
{{master begin
 
| title = Short Sword
 
| title = Short Sword
| width = 240em
+
| width = 390em
 
}}
 
}}
{| class="floated master" style="clear:both;"
+
{| class="master"
 
|-  
 
|-  
 
! <p>Images</p>
 
! <p>Images</p>
 
! <p>{{rating|C|Draft Translation (from the Rome)}}<br/>by [[translator::Mike Rasmusson]]</p>
 
! <p>{{rating|C|Draft Translation (from the Rome)}}<br/>by [[translator::Mike Rasmusson]]</p>
! <p>[[Codex Danzig (Cod.44.A.8)|Rome Version]] (1452)<br/>by [[Dierk Hagedorn]]</p>
+
! <p>[[Codex Danzig (Cod.44.A.8)|Rome Transcription]] (1452){{edit index|Codex Danzig (Cod.44.A.8)}}<br/>by [[Dierk Hagedorn]]</p>
! <p>[[Codex Lew (Cod.I.6.4º.3)|Augsburg Version]] (1460s)<br/>by [[Dierk Hagedorn]]</p>
+
! <p>[[Codex Lew (Cod.I.6.4º.3)|Augsburg Transcription]] (1460s){{edit index|Codex Lew (Cod.I.6.4º.3)}}<br/>by [[Dierk Hagedorn]]</p>
! <p>[[Paulus Kal Fechtbuch (MS KK5126)|Vienna Version]] (1480s)<br/>by [[Carsten&nbsp;Lorbeer]], [[Julia&nbsp;Lorbeer]],<br/>[[Andreas&nbsp;Meier]], [[Marita&nbsp;Wiedner]]</p>
+
! <p>[[Paulus Kal Fechtbuch (MS KK5126)|Vienna Transcription]] (1480s){{edit index|Paulus Kal Fechtbuch (MS KK5126)}}<br/>by [[Dierk Hagedorn]]</p>
! <p>[[Codex Speyer (MS M.I.29)|Salzburg Version]] (1491)<br/>by [[Dierk Hagedorn]]</p>
+
! <p>[[Codex Speyer (MS M.I.29)|Salzburg Transcription]] (1491){{edit index|Codex Speyer (MS M.I.29)}}<br/>by [[Dierk Hagedorn]]</p>
! <p>[[Glasgow Fechtbuch (MS E.1939.65.341)|Glasgow Version]] (1508)<br/>by [[Dierk Hagedorn]]</p>
+
! <p>[[Glasgow Fechtbuch (MS E.1939.65.341)|Glasgow Transcription]] (1508){{edit index|Glasgow Fechtbuch (MS E.1939.65.341)}}<br/>by [[Dierk Hagedorn]]</p>
! <p>[[Goliath Fechtbuch (MS Germ.Quart.2020)|Krakow Version]] (1510-20)<br/>by [[Bartłomiej Walczak]]</p>
+
! <p>[[Goliath Fechtbuch (MS Germ.Quart.2020)|Krakow Transcription]] (1535-40){{edit index|Goliath Fechtbuch (MS Germ.Quart.2020)}}<br/>by [[Bartłomiej Walczak]]</p>
 +
! <p>[[Über die Fechtkunst und den Ringkampf (MS 963)|Graz Transcription]] (1539){{edit index|Über die Fechtkunst und den Ringkampf (MS 963)}}<br/></p>
 +
! <p>[[Opus Amplissimum de Arte Athletica (MS Dresd.C.93/C.94)|Dresden (Mair) II Transcription]] (1542){{edit index|Opus Amplissimum de Arte Athletica (MS Dresd.C.94)}}<br/>by [[Bartłomiej Walczak]]</p>
 +
! <p>[[Opus Amplissimum de Arte Athletica (Cod.10825/10826)|Vienna (Mair) II German Transcription]] (1550s){{edit index|Opus Amplissimum de Arte Athletica (Cod.10826)}}</p>
 +
! <p>[[Opus Amplissimum de Arte Athletica (Cod.10825/10826)|Vienna (Mair) II Latin Transcription]] (1550s){{edit index|Opus Amplissimum de Arte Athletica (Cod.10826)}}</p>
 +
! <p>[[Opus Amplissimum de Arte Athletica (Cod.icon. 393)|Munich (Mair) I Transcription]] (1550s){{edit index|Opus Amplissimum de Arte Athletica (Cod.icon. 393 I)}}</p>
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| '''<span style="color:#A40000">Here you rise to well respected Master Martin Hundfeldt's art of combat with the shortened sword in harness from four guards</span>'''
+
| <p>[1] {{red|b=1|Here you rise to well respected Master Martin Hundfeldt's art of combat with the shortened sword in harness from four guards}}</p>
| '''[87r] <span style="color:#A40000">Hie hebt sich an Maister Marteins Hundtfeltz kunst Dem got genädig seÿ Mit dem kurtzen swert zu° champf In harnasch aus vier hu°ten</span>'''
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 087r.jpg|1|lbl=87r}}
| '''[54r] <span style="color:#A40000">Hie hebt sich an meister lewen kunst fechtens In harnasch auß den vier hutten zu fus vnd zu kampffe etc.</span>
+
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 054r.jpg|1|lbl=54r}}
 +
| {{section|Page:MS KK5126 124v.jpg|18|lbl=124v}}
 +
| <p>[130r] {{red|b=1|Item hie hebet sich an meinster lu°lben künst fechtes ÿn harnisch aüß den vier hüte~ zü füß vnd zü kanff ~}}</p>
  
WEr ab synnet <br/>fechte~s zu fus begÿnnet <br/>Der schick sein sper <br/>Zu yeglichem anheben recht wer <br/>Nym den vor stich on forcht<br/>Spring vnd setz Im an <br/><br/>Wiltu vor stechen <br/>Mit zucken wer ler prechen <br/>Mer will er ziehen <br/>Von scheiden wil fliehen <br/>So solt Im nahen <br/>Vnd weislichen wart des vahen ~'''
+
<p>Wer ab sÿnnett<br/>Fechtes zu füß begÿnnet<br/>der schik sin sper<br/>zu ytlichem an heben recht were<br/>Nÿm den vor stich an forch<br/>spring vñ setz ÿm an<br/>zueck das gesicht ym ann<br/>Wiltu vor stechenn<br/>Mit zueckenn wer ler prechen<br/>Mer wil er ziehenn<br/>Von scheiden wil fliehenn<br/>So solt im nohenn<br/>Vnd weißlichenn wart des fohenn</p>
| '''[124v] Das seind maister marteins hunczfeld fechtenn Jm harnasch aus den vier hüetten'''
+
| <p>[100v] {{red|b=1|Das ist Maister Merteins hüncz feldes Fechten In harnckh auß vier hutñ}}</p>
| '''[130r] <span style="color:#A40000">Item hie hebet sich an meinster lu°lben künst fechtes ÿn harnisch aüß den vier hüte~ zü füß vnd zü kanff ~</span>'''
+
|  
 +
|
 +
|
 +
{{section|Page:MS Dresd.C.94 254r.png|2|lbl=254r|p=1}}<br/>{{section|Page:MS Dresd.C.94 254v.png|1|lbl=254v|p=1}}
 +
|
 +
|
 +
|
 +
 
 +
|-
 +
| rowspan="2" | [[File:MS Germ.Quart.2020 272r.jpg|400x400px|center]]
 +
| <p>[2] Mark that this is the first guard</p>
  
Wer ab sÿnnett<br/>Fechtes zu füß begÿnnet<br/>der schik sin sper<br/>zu ytlichem an heben recht were<br/>Nÿm den vor stich an forch<br/>spring vñ setz ÿm an<br/>zueck das gesicht ym ann<br/>Wiltu vor stechenn<br/>Mit zueckenn wer ler prechen<br/>Mer wil er ziehenn<br/>Von scheiden wil fliehenn<br/>So solt im nohenn<br/>Vnd weißlichenn wart des fohenn
+
<p>Mark that this is the first guard, Take your sword in both hands and do so strongly, and come into the hanging point to the right ear, and stab at his face, and attack him in the face or anywhere else, if he wards then disengage, and go through with the stab, and attack him as before, and when you have reached him, then set your sword under your right armpit, and thus force him ahead of you.</p>
| '''[100v] <span style="color:#A40000">Das ist Maister Merteins hüncz feldes Fechten In harnckh auß vier hutñ</span>'''
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 087r.jpg|2|lbl=-}}
| <br/>
+
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 054v.jpg|1|lbl=54v}}
 +
| {{section|Page:MS KK5126 124v.jpg|19|lbl=-}}
 +
 
 +
{{section|Page:MS KK5126 125r.jpg|1|lbl=125r}}
 +
| <p>[130v] {{red|b=1|Die erst hu°tt}}</p>
 +
 
 +
<p>{{red|b=1|Item}} Nÿm din schwertt In beyde hende vnd schutt daß krefftiglichen vnd küm in den hangendenn ortt zu dem rechte~ or vnd stich ÿm zu dem gesicht oder wo das ist Wertt ers so zuck vnd gee durch mit dem stich vnd setz im an hals vnd wenn du hast Im an gesetz so schlag din schwertt vnter den rechte~ vchsenn vnd tring In also vor dir hÿnn ~</p>
 +
| <p>{{red|b=1|Itm~}} das ist diey erst hüt</p>
 +
 
 +
<p>Nÿm das swert payde hendt Vnd schucze das kreftikliche~ vnd küm In den hange~den Ort / zu dem Rechtñ Or / Vnd stich Im zü dem gesicht Vnd secz im an in das gesicht Oder wo das ist weret ers so zück Vnd gee durch mit dem stich Vnd secz im an als vor vnd wen dü im hast an geseczt so schlach dein swert vnder dein rechcz vchsen vnd dring In also von dier hin :</p>
 +
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 272r.jpg|1|lbl=272r}}
 +
|
 +
| {{section|Page:MS Dresd.C.94 254v.png|2|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|  
  
 
|-  
 
|-  
 +
| <p>[3] {{red|b=1|A second play}}</p>
 +
 +
<p>Stab to him as before, if he wards it with the forward point before his left hand, and sets it aside, then follow him with the left hand on his sword by the point, and push his stab off, and stab strongly to his crotch with the right hand. If he is wary of the stab, and also drops to your sword. Then throw your sword in front of his feet, and push him or grab with the same arm, and then break him.</p>
 +
| {{section|Page:Cod.44.A.8 087r.jpg|3|lbl=-}}
 
|  
 
|  
| Mark that this is the first guard
+
{{section|Page:Cod.I.6.4º.3 054v.jpg|2|lbl=-|p=1}} {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 055r.jpg|1|lbl=55r|p=1}}
Take your sword in both hands and do so strongly and come into the hanging point to the right ear and stab at his face and attack him in the face or anywhere else if he wards then disengage and go through with the stab and attack him as before and when you have reached him then set your sword under your right armpit and thus force him ahead of you
+
| {{section|Page:MS KK5126 125r.jpg|2|lbl=-}}
| Merck das ist die erst hu°t
+
| <p>{{red|b=1|Item}} Ein anders</p>
Nÿm das swert in paid hend vnd schüt das krefftigcleich vnd kum in den hangenden ort zw dem rechten ör vnd stich ÿm zw dem gesicht vnd setz ÿm an in das gesicht oder wo das ist Wert ers so zuck vnd gee durch mit dem stich vnd setz Im an als vor vñ wenn du ÿm hast an gesetzt So schlach dein swert vnder dein rechtzs vchsen vnd dring ÿn also von dir hÿn <span style="color:#A40000">~</span>
+
 
| '''[54v]''' Item das ist die erst hut
+
<p>Stich im zu dem halß als vor wertt ers mit dem vordern ortt von siner lincken hãt vnd setz ab so fal im mit der lincken hãt an sin schwertt bÿ dem ortt vnd wieß im den stich ab ~ vnd stich ym mit der rechte~ hant krefftiglichenn zu den hodenn wurtt er des stichs gewar vnd valt dir auch in das schwertt So loß im din schwertt fur die fuß vallenn vnd foch oder begriff den selben arm vnd brich ÿn ÿm als du dan woll weÿßtt</p>
Nÿm dein swert In baide hende vnd schütt das krefftiglichen vnd kom~e In den hangenden ort zum rechten or vnd stich In zum gesicht vnd setze Im an das gesicht oder wo das ist Wert ers so zuck vnd gee durch mit dem stich vnd setze Im an hals vor vnd wenn du Im hast angesetzet so slach dein swert vntter dein rechte üchsen vnd dring In also von dir hin etc.
+
| <p>{{red|b=1|Itm~ e}}in ander</p>
| '''dy erst huett'''
 
'''[125r]''' nymb das swert in paid hennt vnd schüt das krefftiklich vnd chum in den hangend[e]n ort zw dem rechtenn or vnd stich im zw dem gesicht vnd secz im an in das gesicht oder wo das ist wert ers so zuck vnd ge durch mit dem stich vnnd secz im an als vor vnd wenn dw im hast angeseczt so schlach dein swert vnder dein rechtz vechsenn vnd vonn dir als vor
 
| '''[130v] <span style="color:#A40000">Die erst hu°tt</span>
 
<span style="color:#A40000">Item</span> Nÿm din schwertt In beyde hende vnd schutt daß krefftiglichen vnd küm in den hangendenn ortt zu dem rechte~ or vnd stich ÿm zu dem gesicht oder wo das ist Wertt ers so zuck vnd gee durch mit dem stich vnd setz im an hals vnd wenn du hast Im an gesetz so schlag din schwertt vnter den rechte~ vchsenn vnd tring In also vor dir hÿnn ~
 
| <span style="color:#A40000">Itm~</span> das ist diey erst hüt
 
Nÿm das swert payde hendt Vnd schucze das kreftikliche~ vnd küm In den hange~den Ort / zu dem Rechtñ Or / Vnd stich Im zü dem gesicht Vnd secz im an in das gesicht Oder wo das ist weret ers so zück Vnd gee durch mit dem stich Vnd secz im an als vor vnd wen dü im hast an geseczt so schlach dein swert vnder dein rechcz vchsen vnd dring In also von dier hin :
 
| '''[272r] Die erst hůt'''
 
Nimb daß schwert inn bed hennt / vnnd schůt daß krefftiglich / vnnd kůmb in den hanngennden ort / zů dein rechten or / vnnd stich im in dem gesicht / vnnd setz im an in daß gesicht oder wo daß ist / Wert erß so zůckh vnnd <del>gee důrch</del> / mit dem stich / vnnd gee důrch setz im an alß vor / -- Vnnd wenn dů im hast anngesetzt / so schlag dein schwert vnnter dein rechtß y°gsen / vnnd dring in also vor dir hin /
 
  
|-  
+
<p>stich im Zu als vor / Weret ers mit dem voderñ ort sein lingen hant / vnd secz ab so fall Im mit der linggen handt In sein swert pei dem ort vnd weiß Im den stich ab vnd stich in mit der rechten hãdt crefftiklichñ Zü den hodñ Wiert er des stichß gewar vñ Feldt dier In das swert so Wirf dein swert Im fir die fieß vnd fach in oder be greiff im den selbñ arm~ vñd prich in im als du wol wayst :</p>
 +
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 272r.jpg|2|lbl=-}}
 +
|
 +
| {{section|Page:MS Dresd.C.94 254v.png|3|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 
|  
 
|  
| '''<span style="color:#A40000">A second play</span>'''
 
Stab to him as before if he wards it with the forward point before his left hand and sets it aside then follow him with the left hand on his sword by the point and push his stab off and stab strongly to his crotch with the right hand If he is wary of the stab and also drops to your sword Then throw your sword in front of his feet and push him or grab with the same arm and then break him
 
| '''<span style="color:#A40000">Ein anders stuck</span>'''
 
Stich Im zu° als vor Wert ers mit dem voderñ ort fur seiner lincken hant vnd setzt an So val ÿm mit der lincken hant in sein swert peÿ dem ort vnd weis ÿm den stich ab vnd stich ÿm mit der rechten hant krefftigklich zw den hoden Wirt er des stichs gewar vnd felt dir auch in das swert So würf dein swert ÿm für die fuess vnd vach Im oder begreif ÿm den selbigen arm~ vnd prich ÿm den <span style="color:#A40000">~</span>
 
| Item ein anders
 
Stich Im zu dem hals vor Wert ers mit dem vordern ortt von seiner lincken hantt vnd setz ab So fall Im mit der lincken hant In sein swert pej dem ort vnd weiß Im den stich ab vnd stich In mit der rechten hant kreff'''[55r]'''tiglichen zu den hoden Wirt er des stichs gewar vnd fellt dir auch In das swert So las dein swert Im für die füs fallen vnd vach vnd begreiff denselben arm vnd prich Im den als du wol waist etc.
 
| '''Das annder stuck'''
 
stich im zue als vor wert ers mit dem vnndern ort vonn seiner tenncken hannd so secz ab vnd fal im mit der tenncken hand in sein swert bey dem ort vnd reyb im denn stich ab vnd stich in zw der rechtenn hannd krefftikleich zw denn höden wirt er des stichs gewar vnd felt dir auch in das swert so würff dein swert im fur die füess vnd begreyff in bey dem selbenn arm vnnd prich im denn also
 
| <span style="color:#A40000">Item</span> Ein anders
 
Stich im zu dem halß als vor wertt ers mit dem vordern ortt von siner lincken hãt vnd setz ab so fal im mit der lincken hãt an sin schwertt bÿ dem ortt vnd wieß im den stich ab ~ vnd stich ym mit der rechte~ hant krefftiglichenn zu den hodenn wurtt er des stichs gewar vnd valt dir auch in das schwertt So loß im din schwertt fur die fuß vallenn vnd foch oder begriff den selben arm vnd brich ÿn ÿm als du dan woll weÿßtt
 
| <span style="color:#A40000">Itm~ e</span>in ander
 
stich im Zu als vor / Weret ers mit dem voderñ ort sein lingen hant / vnd secz ab so fall Im mit der linggen handt In sein swert pei dem ort vnd weiß Im den stich ab vnd stich in mit der rechten hãdt crefftiklichñ Zü den hodñ Wiert er des stichß gewar vñ Feldt dier In das swert so Wirf dein swert Im fir die fieß vnd fach in oder be greiff im den selbñ arm~ vñd prich in im als du wol wayst :
 
| Ein anderß stůckh.
 
Stich ime zů alß vor / Wert erß mit dem vordern ort / fůr seinr lincken hannt / Vnnd setzt ab / So vall y°m mit der linnckhen hannt in sein schwert pei dem ort / vnnd weiß im den stich ab / vnnd stich im mit der rechten hannt kreffiglich zů den hoden / Wirt er deß stichß gewar / vnnd felt dir aůch in daß schwert / so wirf dein schwert im fůr die fůeß / vnd begreif im den selben arm vnnd brich ime den /
 
'''Hernach růnderfe(s)t'''
 
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| <br/>
+
| <p>[4] </p>
'''<span style="color:#A40000">Another</span>'''
+
 
 +
<p>{{red|b=1|Another}}</p>
  
You also want to strike him to the throat with the pommel from the high guard or on the arm joint of the forward hand or in the knee joint of the forward foot and if he will ward this when you strike him against the knee joint and will over-reach you above Then displace his strike at the hilt and put your point in his face
+
<p>You also want to strike him to the throat with the pommel from the high guard, or on the arm joint of the forward hand, or in the knee joint of the forward foot, and if he will ward this, when you strike him against the knee joint, and will over-reach you above. Then displace his strike at the hilt, and put your point in his face.</p>
| <br/>
+
| <p><br/></p>
'''<span style="color:#A40000">Ein anders</span>'''
 
  
Auch magstu aus der oberñ hu°t mit dem kloß des swertz im zw dem haubt '''[87v]''' schlahen oder auf die arm~ püg der vor gesatzten hant oder in die knÿepüg des voderñ fuess vnd wil er dir das werñ wenn dw In schlechst nach der knÿepüg vnd wil dich oben vberlauffen So vorsetz ÿm den schlack mit dem gehultz vnd setz Im den ort in sein gesicht <span style="color:#A40000">~</span>~<span style="color:#A40000">~</span>
+
{{section|Page:Cod.44.A.8 087r.jpg|4|lbl=-|p=1}} {{section|Page:Cod.44.A.8 087v.jpg|1|lbl=87v|p=1}}
| '''Dunderslege'''
+
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 055r.jpg|2|lbl=-}}
Item ein anders
+
| <p><br/></p>
  
Auch magstu aus der obern hut mit dem knopf des swertz In zum haubt slahen oder auf die arm bug des vordern fußes vnd wil er dir das wern wañ du Im schlechst nach den kniepügen vnd will dich oben über lauffen So versetze Im den slag mit dem gehültz vnd setz Im den ort In sein gesichte etc.
+
<p><br/></p>
| <br/>
 
<br/>
 
  
Auch magstu aus der obern huet mit dem chnopf des swercz im zw dem hawbt slachenn oder auf die armpüg der vor gesaczten hand oder in die chnyepug des vodernn fuess vnd wil er dir dann wern wenn dw im slechst nach der chnyepug vnd wil dich obenn vberlauffenn so versecz im denn slag mit dem gehilcz vnnd setz jm denn ort in sein gesicht
+
{{section|Page:MS KK5126 125r.jpg|3|lbl=-}}
| <br/>
+
| <p><br/></p>
Item Ein anders
 
  
Auch machstu auß der obern hutt mit dem knopff des schwertes ym zu dem haupt schlagenn Oder auff die arm bug des vorderenn fusses Vnd will er dir dz werenn wen du ym schlechst noch den dem kniebogenn vnd wil dich obenn vber lauffenn so versetz Im den schlag mit dem gehultz ab vnd setz Im den ort in sin gesichtt
+
<p>Item Ein anders</p>
| <br/>
 
<span style="color:#A40000">Itm~</span> ein anders
 
  
auch magstu auß der oberñ hüt mit dem kloß des swertes In zü dem haubt schlachñ ode° die arm~ pich ... vor ...ten hant ..er in die ... des foderñ fusses vnd wil er dier des weren wen du in stichst nach der knie püg vñ wil dich obñ yber lauffen so ver secz Im den schlag mit dem hilcz vnd secz in den ort in sein gesicht
+
<p>Auch machstu auß der obern hutt mit dem knopff des schwertes ym zu dem haupt schlagenn Oder auff die arm bug des vorderenn fusses Vnd will er dir dz werenn wen du ym schlechst noch den dem kniebogenn vnd wil dich obenn vber lauffenn so versetz Im den schlag mit dem gehultz ab vnd setz Im den ort in sin gesichtt</p>
| <br/>
+
| <p><br/></p>
'''[273r] Ein annderß.'''
 
  
Aůch magstů aůß der obernn hůet / mit dem kloß deß schwertß / in zů dem haubt schlahen / Oder aůf die armpůg / der vor gesatztn hannt / Oder in die kniepůg / deß vordern vůeß / --- Vnnd will er dir daß wern / -- Wenn dů im schlechst nach der khniepůg / vnnd will dich oben y°berlaůffen / So versetzt im den schlag mit dein gehůltz / vnd setz im den ort in sein gsicht /
+
<p>{{red|b=1|Itm~}} ein anders</p>
 +
 
 +
<p>auch magstu auß der oberñ hüt mit dem kloß des swertes In zü dem haubt schlachñ ode° die arm~ pich ... vor ...ten hant ..er in die ... des foderñ fusses vnd wil er dier des weren wen du in stichst nach der knie püg vñ wil dich obñ yber lauffen so ver secz Im den schlag mit dem hilcz vnd secz in den ort in sein gesicht</p>
 +
| <p><br/></p>
 +
{{section|Page:MS Germ.Quart.2020 273r.jpg|1|lbl=273r}}
 +
|
 +
| {{section|Page:MS Dresd.C.94 255r.png|1|lbl=255r}}
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| Note: that which one strikes with the pommel is known as the thunder strike which you also want for under the eyes striking to the visor with it.
+
| <p>[5] Note: that which one strikes with the pommel, is known as the thunder strike which you also want for under the eyes, striking to the visor with it.</p>
| Item was man mit dem knopf schlecht das haissen die doner sleg dw magst In auch vnder die augen in das visir do mit slachen
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 087v.jpg|2|lbl=-}}
| '''[55v]''' Item Was man mit dem knauff slecht das heissen die dvnder sleg Du magst In auch vntter die augen In das visir damit slahen
+
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 055v.jpg|1|lbl=55v}}
| was man mit dem chnopf slecht da magst dw in auch vnder die augenn in das gesicht mit slachenn
+
| {{section|Page:MS KK5126 125r.jpg|4|lbl=-}}
| Item was man mit dem knauff schlecht dz heissent '''[131r]''' die dünder schleg du ein auch vnder die ougenn schlagenn in daß visier ~
+
| <p>Item was man mit dem knauff schlecht dz heissent [131r] die dünder schleg du ein auch vnder die ougenn schlagenn in daß visier ~</p>
| <span style="color:#A40000">Itm~</span> Was man mit dem knopff schlecht das hayssñ die demer schlech du magst in auch vnder die augen in das visier da mit schlachen ~  
+
| <p>{{red|b=1|Itm~}} Was man mit dem knopff schlecht das hayssñ die demer schlech du magst in auch vnder die augen in das visier da mit schlachen ~</p>
| '''[273 v]''' Was mit dem knopt schlecht / daß haissen die donner schleg / dů magst in aůch --- Vnnther die aůgen schlahen / in daß visir domit schlahen /
+
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 273v.jpg|1|lbl=273v}}
 +
|
 +
| {{section|Page:MS Dresd.C.94 255r.png|2|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 +
| rowspan="3" | [[File:MS Germ.Quart.2020 273v.jpg|400x400px|center]]
 +
| <p>[6] </p>
 +
 +
<p>Note: mark when one leads in a circle at his pleasure. So attack to the left against a finger, and break upward, or stab him above into the gauntlet and in the hand, and lift the sword upward with the hand, and lead him in a circle, know that this is good, and also secret.</p>
 +
| <p><br/></p>
 +
 +
{{section|Page:Cod.44.A.8 087v.jpg|3|lbl=-}}
 +
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 055v.jpg|2|lbl=-}}
 +
| <p><br/></p>
 +
 +
{{section|Page:MS KK5126 125r.jpg|5|lbl=-}}
 +
| <p><br/></p>
 +
 +
<p>Itm~ merck wiltu eynenn vber danck in dem kreiß vmb furenn so griff nach eyne~ finger zu der lincke~ hant vnd brich vbersich oder stich ym obenn zu dem hantschuch in die hant vber sich vnd fur In auß dem kreiß dz ist gut vnd auch vorborge~</p>
 +
| <p><br/></p>
 +
 +
<p>[101r] {{red|b=1|Itm~}} Merck auß eine~ kraÿß vber seine~ kreyß vber sein danck so greyff  nach einem finger zu [der linc]kñ vñ [prich] vbe[rsich] Od[er]<ref>completed based on Danzig</ref> stich im obn in die hantschuech In dye hant vñ heb das swert mit der hant vber sich vnd fyere in auß dem krayß / wisse daß ist guet vnd auch verporgen ~</p>
 +
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 273v.jpg|2|lbl=-}}
 +
|
 +
| {{section|Page:MS Dresd.C.94 255v.png|1|lbl=255v}}
 +
|
 +
|
 
|  
 
|  
| <br/>
 
Note: mark when one leads in a circle at his pleasure So attack to the left against a finger and break upward or stab him above into the gauntlet and in the hand and lift the sword upward with the hand and lead him in a circle know that this is good and also secret
 
| <br/>
 
Item merck einen aus dem kraiß zu° füren an seinen danck So greif nach eine~ vinger zw° der lincken vnd prich vber sich Oder stich In oben in den hantschuech in die hant vnd heb daz swert mit der hant vber sich vnd für In aus dem kraiss wisse das ist gu°t vnd auch ver porgen <span style="color:#A40000">~</span>
 
| '''Ein v’porgen stück'''
 
Item merck Wiltu einen über sein danck Im kreiß vmb füren so greiff nach einem vingern zu der lincken hant vnd prich übersich oder stich Im oben zu den hantschuchen In die hant vnd heb das swert mit der hant übersich vnd für In aus dem krais Das ist gut vnd auch v’porgen etc.
 
| <br/>
 
wild dw ainem aus<ref>Mit Schaft-s am Ende (ungewöhnlich).</ref> aus (sic) dem chrais<ref>Mit Schaft-s am Ende (ungewöhnlich).</ref> vnder seinen danck farenn so greyf nach einem vinger  aus der tennckenn hannd vnd prich vbersich oder stich in obenn in denn hanntschuech jn die hannd vnnd heb das swert mit der hannd vber sich vnd far im aus dem chraiss
 
| <br/>
 
Itm~ merck wiltu eynenn vber danck in dem kreiß vmb furenn so griff nach eyne~ finger zu der lincke~ hant vnd brich vbersich oder stich ym obenn zu dem hantschuch in die hant vber sich vnd fur In auß dem kreiß dz ist gut vnd auch vorborge~
 
| <br/>
 
'''[101r]''' <span style="color:#A40000">Itm~</span> Merck auß eine~ kraÿß vber seine~ kreyß vber sein danck so greyff  nach einem finger zu [der linc]kñ vñ [prich] vbe[rsich] Od[er] stich im obn in die hantschuech In dye hant vñ heb das swert mit der hant vber sich vnd fyere in auß dem krayß / wisse daß ist guet vnd auch verporgen ~ (completed based on Danzig)
 
| '''Einen aůß dem Kraiß zůfůrn /'''
 
Aůs dem kraisß an seinnen dannckh zů fůern / So greif nach einnem vinnger zů der linnckhen / - Vnnd prich y°bersich / Oder stich in oben in den hanntschůech / in die hannt / vnd heb daß schwert mit der hennt y°bersich / Vnnd fůr in aůs dem kraisß / Daß '''ist gůet vnd verporgn /'''
 
  
'''hernach g[emalen]'''
+
|-
 +
| <p>[7] </p>
 +
 
 +
<p>Note: if you will throw a man who has attacked you. Then grasp over with the left hand over his left, and take the weight by his left elbow, this is good.</p>
 +
| <p><br/></p>
 +
 
 +
{{section|Page:Cod.44.A.8 087v.jpg|4|lbl=-}}
 +
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 056r.jpg|1|lbl=56r}}
 +
| <p><br/></p>
 +
 
 +
{{section|Page:MS KK5126 125r.jpg|6|lbl=-}}
 +
| <p><br/></p>
 +
 
 +
<p>Item wiltu eyne~ man werffenn der dir hat an gesetz so vber griff mit der lincken hant vber sin lincke vnd nym daß gewiechtt peÿ syne~ lincken elnboge~</p>
 +
| <p><br/></p>
 +
 
 +
<p>{{red|b=1|Itm~}} Wiltu einen man werffe~ der dier hat an gesacz so vber greyff mit linckñ vber sein lincke vnd nim das gewicht pey seinem lincken elpoge~ vnd das ist g[ut]</p>
 +
|
 +
|
 +
| {{section|Page:MS Dresd.C.94 255v.png|2|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 +
| <p>[8] {{red|b=1|Counter it thus}}</p>
 +
 +
<p>When he will grasp through. Then counter his hand ahead with your sword by the vambrace.</p>
 +
| {{section|Page:Cod.44.A.8 087v.jpg|5|lbl=-}}
 +
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 056r.jpg|2|lbl=-}}
 +
| {{section|Page:MS KK5126 125r.jpg|7|lbl=-}}
 +
| <p><br/></p>
 +
 +
<p>Item wider daß wan er griffen will so prich im die hant vorn bÿ dem glitt mit dem schwertt</p>
 +
| <p>{{red|b=1|Itm~}} ein pruch wider das /</p>
 +
 +
<p>wen er durch greÿffen will so prich Im die handt vore~ pey dem~ gelidt mit deinem swert</p>
 +
|
 +
|
 +
| {{section|Page:MS Dresd.C.94 256r.png|1|lbl=256r}}
 +
|
 +
|
 
|  
 
|  
| <br/>
 
Note: if you will throw a man who has attacked you Then grasp over with the left hand over his left and take the weight by his left elbow, this is good
 
| <br/>
 
Item wildu einen man werfen der dir hat an gesetzt So vbergreif mit der lincken vber sein lincke vnd nÿm das gewicht peÿ seinem lincken elpogen das ist gu°t  <span style="color:#A40000">~</span>
 
| '''[56r] Niderwerffen'''
 
Item wiltu einen man werffen der dir hat angesetzt So übergreiff mit der lincken hant über sein lincken vnd nÿm das gewicht pej seinem lincken elnpogen ~
 
| <br/>
 
wild dw einenn werffenn der dir hat angeseczt so vber greyff mit der tennckenn sein tenncke vnd nym das gewicht bey seinem tenncken elpogenn
 
| <br/>
 
Item wiltu eyne~ man werffenn der dir hat an gesetz so vber griff mit der lincken hant vber sin lincke vnd nym daß gewiechtt peÿ syne~ lincken elnboge~
 
| <br/>
 
<span style="color:#A40000">Itm~</span> Wiltu einen man werffe~ der dier hat an gesacz so vber greyff mit linckñ vber sein lincke vnd nim das gewicht pey seinem lincken elpoge~ vnd das ist g[ut]
 
| <br/>
 
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| '''<span style="color:#A40000">Counter it thus </span>'''
+
| <p>[9] {{red|b=1|This is the second guard for combat in harness}}</p>
When he will grasp through Then counter his hand ahead with your sword by the vambrace
+
 
| '''<span style="color:#A40000">Also prich das</span>'''
+
<p>Take the sword in both hands, and hold it over your knee, and go to the man. If he then stabs below to you then don't ward him but attack him to his face.</p>
Wenn er durch greiffen wil So prich ÿm die hant vorñ peÿ dem gelied mit deine~ swert <span style="color:#A40000">~</span>
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 087v.jpg|6|lbl=-}}
| '''Bruch ~'''
+
|  
Item wider das Wann er greiffen will So prich Im die hant forn pej dem glid mit dem swert ~
+
{{section|Page:Cod.I.6.4º.3 056r.jpg|3|lbl=-|p=1}} {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 056v.jpg|1|lbl=56v|p=1}}
| '''Ein pruch wider das'''
+
| {{section|Page:MS KK5126 125r.jpg|8|lbl=-}}
wenn er durch wil wil (sic) greyffenn so prich im die hannd vor pey dem glid mit deinem swertt
+
| <p>{{red|b=1|Die ander hu°t}}</p>
| <br/>
+
 
Item wider daß wan er griffen will so prich im die hant vorn bÿ dem glitt mit dem schwertt
+
<p>{{red|b=1|Item}} Nÿm daß schwert in beidenn hend vnd halt es vber dyn knye vnd gee zu dem man Sticht er dir vnte~ zu wind im nicht Sunder setz ym an sin gesicht</p>
| <span style="color:#A40000">Itm~</span> ein pruch wider das /
+
| <p>{{red|b=1|Das ist die ander huet}}</p>
wen er durch greÿffen will so prich Im die handt vore~ pey dem~ gelidt mit deinem swert
+
 
| <br/>
+
<p>{{red|b=1|Nym}} das swert in paÿde hende vñ halde es vber dein knÿe vnd gee zu dem man / sticht er dier vnden zü so wer im nicht / sunder secz im an sein gesicht</p>
 +
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 274v.jpg|1|lbl=274v}}
 +
|
 +
| {{section|Page:MS Dresd.C.94 256r.png|2|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| '''<span style="color:#A40000">This is the second guard for combat in harness</span>'''
+
| <p>[10] Or if he stabs above be it to your face or anywhere else.</p>
Take the sword in both hands and hold it over your knee and go to the man If he then stabs below to you then don't ward him but attack him to his face  
+
|
| '''<span style="color:#A40000">Das ist die ander hu°t In harnasch zu° kampf</span>'''
+
{{section|Page:Cod.44.A.8 087v.jpg|7|lbl=-|p=1}} {{section|Page:Cod.44.A.8 088r.jpg|1|lbl=88r|p=1}}
Nÿm das swert in paide hend vnd haldes vber dein knÿe vnd gee zu° dem mann Sticht er dir denn vnden zu° so wer ÿm nicht sunder setz ÿm an sein gesicht
+
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 056v.jpg|2|lbl=-}}
| '''Item die and’ hut ~'''
+
| {{section|Page:MS KK5126 125r.jpg|9|lbl=-}}
Item Nym das swert In beid hend vnd halt es über dein knie vnd gee zum man Sticht er dir vnden '''[56v]''' zu so wer Im nicht Sunder setze Im an sein gesicht etc.
+
| <p>Itm~ sticht er obenn zu Eß sy zu dem gesicht oder wo es sÿ daß soltu werenn…</p>
| '''das ist die ann der huet'''
+
| <p>{{red|b=1|Itm~}} sticht er dier obñ zu es sey zu dem gesicht oder wo es ist das soltu were~</p>
zw champf in harnasch nym das swert jn paid hennd vnd halt es vber dem chnye vnd ge zu dem man sticht er dir vndenn zue so wer im nicht Sunnder secz im in sein gesicht
+
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 274v.jpg|2|lbl=-}}
| '''<span style="color:#A40000">Die ander hu°t</span>'''
+
|
<span style="color:#A40000">Item</span> Nÿm daß schwert in beidenn hend vnd halt es vber dyn knye vnd gee zu dem man Sticht er dir vnte~ zu wind im nicht Sunder setz ym an sin gesicht
+
| {{section|Page:MS Dresd.C.94 256r.png|3|lbl=-}}
| '''<span style="color:#A40000">Das ist die ander huet</span>'''
+
|
<span style="color:#A40000">Nym</span> das swert in paÿde hende vñ halde es vber dein knÿe vnd gee zu dem man / sticht er dier vnden zü so wer im nicht / sunder secz im an sein gesicht
+
|  
| '''[274 v] Daß ist die annder hůet ---'''
+
|
Nimb daß schwert in baide hennt vnnd haltß y°ber dein knie / -- Vnnd gee zům man / ---- Sticht er dir dann vnnden zů so wer im nicht / sůnder setz ime an sein gsicht /
 
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| Or if he stabs above be it to your face or anywhere else
+
| <p>[11] Then set his stab off with the forward part of your sword, and attack him to the face, or to the throat, and set your sword under your armpit, and force him ahead of you.</p>
| Oder '''[88r]''' Sticht er dir oben zu° es sei zu° dem gesicht oder wo es ist …
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 088r.jpg|2|lbl=-}}
| Item Sticht er dir oben zu es sej zum gesicht oder wo es ist das soltu weren …
+
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 056v.jpg|3|lbl=-}}
| sticht er dir denn aber obenn zue es sey zw dem gesicht oder wo das das sey das sold dw wernn
+
| {{section|Page:MS KK5126 125r.jpg|10|lbl=-}}
| Itm~ sticht er obenn zu Eß sy zu dem gesicht oder wo es sÿ daß soltu werenn …
+
| <p>vnd setz ym den stich ab mit dem vordern teill dines schwertes vnd setz Im In daß gesicht oder in den dru<sup>e</sup>ssell vnd schlag din swertt vnter dÿn vchßenn vnd dring vor dich</p>
| <span style="color:#A40000">Itm~</span> sticht er dier obñ zu es sey zu dem gesicht oder wo es ist das soltu were~
+
| <p>{{red|b=1|Itm~}} so secz im den stich ab • mit dem forderñ tail deines swertes Vnd secz im in das <del>deines swertes</del> gesicht oder an die drossel vnd schlach dein swert vnder dein vchsen vnd dring vir dich</p>
| Oder sticht et dir oben zů / wo daß sey /
+
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 274v.jpg|3|lbl=-}}
 +
|
 +
| {{section|Page:MS Dresd.C.94 256r.png|4|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|  
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| Then set his stab off with the forward part of your sword and attack him to the face or to the throat and set your sword under your armpit and force him ahead of you
+
| <p>[12] Or set it aside between your two hands, and drive the pommel around his neck, and put your right foot in front of him, and so he falls.</p>
| So secz ÿm den stich ab mit dem voderñ tail deines swertz vnd setz ÿm an in das gesicht oder an die drossel vnd schlach dein swert vnder dein vchsen vnd dring für dich
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 088r.jpg|3|lbl=-}}
| vnd setze Im den stich ab mit dem vordern teil deins swertz vnd setze Im In das gesichte oder an den trüssel vnd slag dein swert vntter dein üchsen vnd dringe für dich ~
+
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 056v.jpg|4|lbl=-}}
| vnd seczenn jnn denn stich ab von dem vodernn tayl des swertz an die prüst vnd secz jm das gesicht oder in die trossel vnd schlach dein swert vnder dem vechsen == vnd dring in fur dich
+
| {{section|Page:MS KK5126 125r.jpg|11|lbl=-}}
| vnd setz ym den stich ab mit dem vordern teill dines schwertes vnd setz Im In daß gesicht oder in den dru<sup>e</sup>ssell vnd schlag din swertt vnter dÿn vchßenn vnd dring vor dich
+
| <p>Item Oder setz ab zwuschen dinen beyde~ hende~ vnd far ym mit dem knopff vmb sin hals vñ vor setz ym mit dyne~ rechte~ fuß vnd fell in also ~</p>
| <span style="color:#A40000">Itm~</span> so secz im den stich ab mit dem forderñ tail deines swertes Vnd secz im in das <del>deines swertes</del> gesicht oder an die drossel vnd schlach dein swert vnder dein vchsen vnd dring vir dich
+
| <p>[101v] {{red|b=1|Itm~}} oder secz ab zwischen deinem zweÿen henden Vnd far Im mit dem knopff vmb sein halß vnd versecz Im mit deine~z Rechtñ fueß vnd fell in also</p>
| So setz im den stich ab mit dem vordern tall deinß schwertß / Vnnd setz im an in daß gesicht / Oder an die drossell / --- Vnnd schlag dein schwert vnnter dein y°gsen / -- Vnnd dring fůr dich /
+
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 274v.jpg|4|lbl=-}}
 +
|
 +
| {{section|Page:MS Dresd.C.94 256v.png|1|lbl=256v}}
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| Or set it aside between your two hands and drive the pommel around his neck and put your right foot in front of him and so he falls
+
| <p>[13] {{red|b=1|A counter against this}}</p>
| Oder setz ab zwischen deinen zwaien henden vnd var Im mit dem knopf vmb sein hals vnd vor setz ÿm mit deine~ rechten fuess vnd fell In also <span style="color:#A40000">~</span>
+
 
| Item oder setz ab zwischen deinen baiden henden vnd far Im mit dem knopff vmb sein hals vnd fürsetze Im mit deinem rechten fus vnd felle In also
+
<p>Take the arm well, and wrench around and try the arm break.</p>
| oder secz ab zwischenn den zwainen hennden vnd secz im mit dem chnopf vmb sein hals vnd versecz im mit deinem rechtn fuess vnd fel in also
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 088r.jpg|4|lbl=-}}
| Item Oder setz ab zwuschen dinen beyde~ hende~ vnd far ym mit dem knopff vmb sin hals vñ vor setz ym mit dyne~ rechte~ fuß vnd fell in also ~
+
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 057r.jpg|1|lbl=57r}}
| '''[101v]''' <span style="color:#A40000">Itm~</span> oder secz ab zwischen deinem zweÿen henden Vnd far Im mit dem knopff vmb sein halß vnd versecz Im mit deine~z Rechtñ fueß vnd fell in also
+
| {{section|Page:MS KK5126 125r.jpg|12|lbl=-}}
| Oder setz ab zwischen deinen zwaien hennden / - Vnnd far im mit dem khnopf vmb seinn halß / Vnnd fůrsetz im mit deinem rechtn fůeß so velt er /
+
| <p>[131v] {{red|b=1|Ein bruch}}</p>
 +
 
 +
<p>Item Nym daß arms war vnd drÿtt vmb vnd tribe den arm bruch</p>
 +
| <p>{{red|b=1|Itm~}} ein prüch Wider das</p>
  
|-  
+
<p>Nÿm des arm~es war vnd reid vmb vnd treib den arm pruch</p>
 +
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 275r.jpg|1|lbl=275r}}
 +
|
 +
| {{section|Page:MS Dresd.C.94 256v.png|2|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 
|  
 
|  
| '''<span style="color:#A40000">A counter against this</span>'''
 
Take the arm well and wrench around and try the arm break
 
| '''<span style="color:#A40000">Ein pruch wider das</span>'''
 
Nÿm des ar~ms war vnd raid vmb vnd treib den arm~ pruch
 
| '''[57r] Bruch'''
 
Item Nym des arms war vnd treib vmb vnd treib den arm pruch
 
| '''Ein pruch wider das'''
 
Nym des arms war vnd reyb vmb vnd treyb denn armpruch
 
| '''[131v] <span style="color:#A40000">Ein bruch</span>'''
 
Item Nym daß arms war vnd drÿtt vmb vnd tribe den arm bruch
 
| <span style="color:#A40000">Itm~</span> ein prüch Wider das
 
Nÿm des arm~es war vnd reid vmb vnd treib den arm pruch
 
| '''[275r] Brůch..'''
 
Nimb deß armß war / vnnd raid vmb / Vnnd treib den armprůch /
 
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| Note when you displace then drive above with the handle over his forward driven handle and pull it to you and counter and attack  
+
| <p>[14] Note when you displace then drive above with the handle over his forward driven handle, and pull it to you, and counter, and attack.</p>
| Item wenn du vor setzt so var vber mit der hanthab vber sein vor gesatztew hanthab vnd zeuch zu° dir vnd prich vnd setz an
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 088r.jpg|5|lbl=-}}
| Item aber far über mit der hanthab über sein vorgesatzte hant vnd zeuch In zu dir vnd prich vnd setze an etc.
+
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 057r.jpg|2|lbl=-}}
| vnd far vber mit der hannd vber vorgeseczte hannd vnnd zeuch zw dir vnd prich vnd secz ann
+
| {{section|Page:MS KK5126 125r.jpg|13|lbl=-}}
| Item Aber far vber mit der hantt vber syn vor gesetzen hant vnd zuch In zu dir vnd brich vnd setz Im ann ~
+
| <p>Item Aber far vber mit der hantt vber syn vor gesetzen hant vnd zuch In zu dir vnd brich vnd setz Im ann ~</p>
| <span style="color:#A40000">Itm~</span> oder Far vber mit der hant hab vber sein vor gesaczte handt vnd zuch zu dier vnd prich vnd secz an
+
| <p>{{red|b=1|Itm~}} oder Far vber mit der hant hab vber sein vor gesaczte handt vnd zuch zu dier vnd prich vnd secz an</p>
| Wenn dů versetzt / so far y°ber mit der hannthab / y°ber sein vor gesetzte hannthab / vnnd zeůch zů dir / vnnd prich vnnd setz an / ---  
+
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 275r.jpg|2|lbl=-}}
 +
|
 +
| {{section|Page:MS Dresd.C.94 256v.png|3|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| Or change through and set aside with the pommel.  
+
| <p>[15] Or change through, and set aside with the pommel.</p>
| Oder wechsel durch vnd setz ab mit dem kloß
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 088r.jpg|6|lbl=-}}
| Item oder wechsel durch vnd setz ab mit dem klossen ~
+
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 057r.jpg|3|lbl=-}}
| oder wechsel durch vnnd secz mit dem chnopf
+
| {{section|Page:MS KK5126 125r.jpg|14|lbl=-}}
| Item oder wechsell <del>vnte~</del> durch vnd setz ab mit dem kloßem
+
| <p>Item oder wechsell <del>vnte~</del> durch vnd setz ab mit dem kloßem</p>
| <span style="color:#A40000">Itm~</span> oder wechsel durch vnd secz ab mit dem kloß
+
| <p>{{red|b=1|Itm~}} oder wechsel durch vnd secz ab mit dem kloß</p>
| Oder wechsl důrch / vnnd setz ab mit dem kloß /
+
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 275r.jpg|3|lbl=-}}
 +
|
 +
| {{section|Page:MS Dresd.C.94 257r.png|1|lbl=257r}}
 +
|
 +
|
 +
|  
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| <br/>
+
| <p>[16] </p>
Break this thus:  
+
 
 +
<p>Break this thus:</p>
 +
 
 +
<p>Take the pommel well with the left hand and thrust back behind the sword, and stab, below to the testes.</p>
 +
| <p><br/></p>
 +
 
 +
{{section|Page:Cod.44.A.8 088r.jpg|7|lbl=-}}
 +
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 057r.jpg|4|lbl=-}}
 +
| <p><br/></p>
  
Take the pommel well with the left hand and thrust back behind the sword and stab below to the testes
+
{{section|Page:MS KK5126 125r.jpg|15|lbl=-}}
| <br/>
+
| {{red|b=1|Ein bruch}}
<span style="color:#A40000">Also prich das</span>
 
  
Nÿm des klosses war mit der lincken hant vnd stos Im das swert hinder ruck vnd stich vnden zu° den hoden <span style="color:#A40000">~</span>
+
<p><br/></p>
| '''Bruch'''
 
Item prich das also
 
  
Nÿm des klosses war mit der lincken hant vnd stos Im das swert In den ruck vnd stich Im vnden zu den hoden etc.
+
<p>Item bich dz Nym des kloßes war mit der lincke~ hant vnd stos ym dz swertt in den ruckenn vnd stich Im vnde~ zu den hodenn ~</p>
| <br/>
+
| <p><br/></p>
also prich das
 
  
nym des chnopfs war mit der tennckenn vnd stöß im das swert vber ruck vnd stich vnnden zw denn hodenn ~
+
<p>{{red|b=1|Itm~}} also prich das</p>
| '''<span style="color:#A40000">Ein bruch</span>'''
 
<br/>
 
Item bich dz Nym des kloßes war mit der lincke~ hant vnd stos ym dz swertt in den ruckenn vnd stich Im vnde~ zu den hodenn ~
 
| <br/>
 
<span style="color:#A40000">Itm~</span> also prich das
 
  
Nÿm klosses war mit der lincke~ vnd stoß Im das swert hinder ruck vnd stich vnden zu den hodñ
+
<p>Nÿm klosses war mit der lincke~ vnd stoß Im das swert hinder ruck vnd stich vnden zu den hodñ</p>
| <br/>
+
| <p><br/></p>
'''Also prich daß /'''
 
  
Nimb deß cloß war / mit der linckhen hannt / Vnnd stoß ime daß schwert hinnter růckh / vnd stich vnden zů den hodenn
+
{{section|Page:MS Germ.Quart.2020 275r.jpg|4|lbl=-}}
 +
|
 +
| {{section|Page:MS Dresd.C.94 257r.png|2|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| '''<span style="color:#A40000">This is the third guard for combat in harness</span>'''
+
| <p>[17] {{red|b=1|This is the third guard for combat in harness}}</p>
Take the sword in both hands and stand in your hanging by the right side so that the left foot stands forward and when someone stabs to you or will strike with the pommel or will attack to you then stab him to his forward hand
+
 
| '''<span style="color:#A40000">Das ist die dritt hu°t Zu° kampff In harnasch</span>'''
+
<p>Take the sword in both hands, and stand in your hanging by the right side so that the left foot stands forward, and when someone stabs to you, or will strike with the pommel, or will attack to you, then stab him to his forward hand.</p>
Nÿm das swert in paide hend vnd stee in dem geheng peÿ der rechten seittñ also daz der linck fues vor stee vnd wenn Jenär auf dich sticht oder wil slachen mit dem kloß oder wil dir an setzen so stich ÿm zu° seiner vorgesatzten hant <span style="color:#A40000">~</span>
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 088r.jpg|8|lbl=-}}
| '''[57v] Die dritt hut ~'''
+
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 057v.jpg|1|lbl=57v}}
Item Nym das swert In baid hende vnd stee Im gehenck pej der rechte~ seitten also das der linck fus vor stee vnd gener auf dich stichett oder wolt slahen mit dem klos oder wil dir ansetzen so stich Im zu seiner versatzten hant etc.
+
| {{section|Page:MS KK5126 125r.jpg|16|lbl=-}}
| '''Die trit huet'''
+
| <p>{{red|b=1|Die dritte hu°tt}}</p>
zw champf in harnasch nym das swert in paid hennd vnd ste in dem ge henng bey der rechtenn seytenn also das der tennck fues vor ste vnnd wenn ainer auf dich sticht oder wil slachn mit dem chnopf oder wil dir anseczen so stich zw deiner vorgesaczt[e]n hand durch
+
 
| '''<span style="color:#A40000">Die dritte hu°tt</span>'''
+
<p>{{red|b=1|Item}} Nÿm dz swertt in bede hende vnd ste in dem gehenck bÿ der rechten sytenn Also das der linck fuß fur stee vnd geuere~ vff dich stichett oder wolt schlagen mit dem kloß oder will dir an setze~ so stich im zu sÿner versatzung in die hant ~</p>
<span style="color:#A40000">Item</span> Nÿm dz swertt in bede hende vnd ste in dem gehenck bÿ der rechten sytenn Also das der linck fuß fur stee vnd geuere~ vff dich stichett oder wolt schlagen mit dem kloß oder will dir an setze~ so stich im zu sÿner versatzung in die hant ~
+
| <p>{{red|b=1|Das ist die dritt huett}}</p>
| '''<span style="color:#A40000">Das ist die dritt huett</span>'''
+
 
<span style="color:#A40000">Itm~</span> Nim das swert In payde hendt vnd ste In dem gehenge pey der Rechtñ Seytñ also das der linck fueß for / Stee vnd wen gener auff dich sticht oder will schlagñ Zu deiner vorgesacztñ handt
+
<p>{{red|b=1|Itm~}} Nim das swert In payde hendt vnd ste In dem gehenge pey der Rechtñ Seytñ also das der linck fueß for / Stee vnd wen gener auff dich sticht oder will schlagñ Zu deiner vorgesacztñ handt</p>
| '''Die drit hůet.'''
+
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 275r.jpg|5|lbl=-}}
Nimb daß schwert in bede hennt / Vnnd stee in dem gehenng / bey° der rechten seittn / also daß der linckh vůeß vor stee / -- Vnnd wenn er aůf dich sticht / Oder will <del>dir</del> schlahen / mit dem gloß / oder will dir ansetzen / -- So stich im zů seinr vor gesatztn hannt /
+
|
 +
| {{section|Page:MS Dresd.C.94 257r.png|3|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| '''<span style="color:#A40000">Another</span>'''
+
| <p>[18] {{red|b=1|Another}}</p>
Or stab through over his hand and over his sword and push the pommel to the ground and attack
+
 
| '''<span style="color:#A40000">Ein anders</span>'''
+
<p>Or stab through over his hand, and over his sword, and push the pommel to the ground, and attack.</p>
Oder stich vber seiner hant durch vnd vb° sein swert vnd druck den knopf zw der erden vnd setz an <span style="color:#A40000">~</span>
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 088r.jpg|9|lbl=-}}
| <br/>
+
| <p><br/></p>
Item oder stich über sein hant durch vnd über sein swert vnd druck den knopf zu der erden vnd setz an ~
+
 
| <br/>
+
{{section|Page:Cod.I.6.4º.3 057v.jpg|2|lbl=-}}
vnd Rber sein swert vnd druck denn chnopf zw der erdenn vnnd secz an
+
| <p><br/></p>
| <br/>
+
 
Itm~ oder stich vber sin hant duech vnd vber sin swertt vnd druck den knopff zu der erdenn vnd setz Im an
+
{{section|Page:MS KK5126 125r.jpg|17|lbl=-}}
| <br/>
+
| <p><br/></p>
<span style="color:#A40000">Itm~</span> Oder stich Vber seiner handt durch Vnd vber sein swert <del>durch</del> vn druck den knopff zu der erdñ vnd secz an
+
 
| '''[275v] Ein annderß …'''
+
<p>Itm~ oder stich vber sin hant duech vnd vber sin swertt vnd druck den knopff zu der erdenn vnd setz Im an</p>
Oder stich y°ber seinner hannt důrch / vnnd y°ber sein schwert / vnnd drůckh den knopf zů der erden vnnd setz an /
+
| <p><br/></p>
 +
 
 +
<p>{{red|b=1|Itm~}} Oder stich Vber seiner handt durch Vnd vber sein swert <del>durch</del> vn druck den knopff zu der erdñ vnd secz an</p>
 +
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 275v.jpg|1|lbl=275v}}
 +
|
 +
| {{section|Page:MS Dresd.C.94 257v.png|1|lbl=257v}}
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| '''<span style="color:#A40000">Yet another</span>'''
+
| <p>[19] {{red|b=1|Yet another}}</p>
Or strike through to his forward driven elbow with the pommel  
+
 
| '''<span style="color:#A40000">Aber ein anders</span>'''
+
<p>Or strike through to his forward driven elbow with the pommel.</p>
'''[88v]''' Oder slach Im zu° mit dem knopf zu° dem vorgesatzten elpogen
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 088r.jpg|10|lbl=-}}
| <br/>
+
 
Item oder slag mit dem knauff zu dem vorgesatzten elnpogen
+
{{section|Page:Cod.44.A.8 088v.jpg|1|lbl=88v}}
| <br/>
+
| <p><br/></p>
oder slach im zue mit dem chnopf zw dem vorgesacztenn elpogenn
+
 
| <br/>
+
{{section|Page:Cod.I.6.4º.3 057v.jpg|3|lbl=-}}
Itm~ nÿm vnd schlag mit dem knopff zu dem vor gesatzttem elnbogenn
+
| <p><br/></p>
| <br/>
+
 
<span style="color:#A40000">Itm~</span> Oder schlach Im züu mit dem knopff zu dem vorgesaczñ elpogñ
+
{{section|Page:MS KK5126 125r.jpg|18|lbl=-}}
| '''aliůd'''
+
| <p><br/></p>
Oder schlag ime zů dem vorgesatzten elbogen mit dein knopff /
+
 
 +
<p>Itm~ nÿm vnd schlag mit dem knopff zu dem vor gesatzttem elnbogenn</p>
 +
| <p><br/></p>
 +
 
 +
<p>{{red|b=1|Itm~}} Oder schlach Im züu mit dem knopff zu dem vorgesaczñ elpogñ</p>
 +
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 275v.jpg|2|lbl=-}}
 +
|  
 +
| {{section|Page:MS Dresd.C.94 257v.png|2|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| or below to the elbow and against the sword hard on the blade and under the right armpit or onto the knee
+
| <p>[20] Or below to the elbow, and against the sword hard on the blade, and under the right armpit or onto the knee.</p>
| oder vnden zw° dem elpogen vnd das swert wider gefast peÿ der klingen vnd vnder das recht vchsen oder auf das knÿe
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 088v.jpg|2|lbl=-}}
| Item oder slag In vnden zum elnpoge~ '''[58r]''' Vnd das swert wider gefast pej der clingen vnd vntt’ der gerechte~ üchsen oder auff das knie etc.
+
|  
| oder slach vndenn zw dem chnopf elpogenn vnd das swert wider geuast zw dem der chlingenn vnnd vnder das recht vechsenn oder auf das chnye
+
{{section|Page:Cod.I.6.4º.3 057v.jpg|4|lbl=-|p=1}} {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 058r.jpg|1|lbl=58r|p=1}}
| Itm~ oder schlag Im vnde~ zu dem elnbogem vnd dz swertt wider gefast by der klÿngem vnd vnder '''[132r]''' der gerechte~ vchsenn oder vff dz knye ~
+
| {{section|Page:MS KK5126 125r.jpg|19|lbl=-}}
| <span style="color:#A40000">Itm~</span> oder schlach Im vndn zuu dem elpogen Vnd das swerdt wider gefast pey der klingñ vñ vnter das recht vchsen oder auff das knÿe /
+
| <p>Itm~ oder schlag Im vnde~ zu dem elnbogem vnd dz swertt wider gefast by der klÿngem vnd vnder [132r] der gerechte~ vchsenn oder vff dz knye ~</p>
| oder vnden zů dem elbogen / --- Vnnd daß schwert wider gefasst / bey° der clingen / vnnd vnnder daß recht y°gsen / oder aůf daß knie /
+
| <p>{{red|b=1|Itm~}} oder schlach Im vndn zuu dem elpogen Vnd das swerdt wider gefast pey der klingñ vñ vnter das recht vchsen oder auff das knÿe /</p>
 +
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 275v.jpg|3|lbl=-}}
 +
|
 +
| {{section|Page:MS Dresd.C.94 257v.png|3|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| Note if he attacks on the middle of your sword to your face strong from the edge then quickly shove out
+
| <p>[21] Note if he attacks on the middle of your sword to your face strong from the edge then quickly shove out.</p>
| Item felt er dir in das swert in der mitt das geschicht gerñ von tzagkeit so zewnn ims rasch aus
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 088v.jpg|3|lbl=-}}
| Item felt er dir In das swert In der mitten das geschicht gern von zagheit So rausch auf ~
+
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 058r.jpg|2|lbl=-}}
| velt er in das swert jn der mitt das geschicht gern von zaghait so zwen im resch
+
| {{section|Page:MS KK5126 125r.jpg|20|lbl=-}}
| Itm~ felt er dir in dz swertt in der mitten das geschiecht gern von zagheitt so rausch <del>auch</del> auff
+
| <p>Itm~ felt er dir in dz swertt in der mitten das geschiecht gern von zagheitt so rausch <del>auch</del> auff</p>
| '''[102r]''' <span style="color:#A40000">Itm~</span> Feldt er dier In das swerdt in der mitte das geeschicht gerñ võ zagkaÿt so zew°n im rasch auß /
+
| <p>[102r] {{red|b=1|Itm~}} Feldt er dier In das swerdt in der mitte das geeschicht gerñ võ zagkaÿt so zew°n im rasch auß /</p>
| Felt er dir in daß schwert in der mit / So zeůn imbß aůß /
+
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 275v.jpg|4|lbl=-}}
 +
|
 +
| {{section|Page:MS Dresd.C.94 257v.png|4|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|  
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| Note if he attacks you on the point then lift the sword over the head and take the sword in both hands and pull to you and strike him to his forward hand that he holds ahead to the attack or to the knee joint and grasp the sword again by the blade and take advantage of the knee
+
| <p>[22] Note if he attacks you on the point then lift the sword over the head, and take the sword in both hands, and pull to you and strike him to his forward hand that he holds ahead to the attack, or to the knee joint, and grasp the sword again by the blade, and take advantage of the knee.</p>
| Item felt er dir in die spitz so heb das swert vber das haubt vnd nym das swert in paide hende vnd ruck an dich vnd slach ÿm zw° der voderñ hant die er hat vor geseczt oder zu° der knÿepüg vnd begreif wider das swert mit der klingen vnd gelegt auf das knÿe <span style="color:#A40000">~</span>
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 088v.jpg|4|lbl=-}}
| Item felt er dir In die spitzen so heb das swert über das haubt vnd nym das swert in beid hende vnd ruck an dich vnd slag Im zu der vordern hant die er hat fürgesetzt oder zu der kniepüg vnd begreiff wider das swert mit der clingen vnd gelegt auf das knie ~
+
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 058r.jpg|3|lbl=-}}
| wenn er dir in denn spicz velt so heb das swert vber das haubt vnd nym das swert in in (sic) ped hennd vnd ruck an dich vnd schlach in zw der vodernn hannd die er hatt vir geseczt oder zue der chnye pug vnd begreyff das swertt wider bey der chlingenn vnd gelegt auf das chnye chnye (sic)
+
| {{section|Page:MS KK5126 125r.jpg|21|lbl=-}}
| Itm~<sup> felt </sup>er dir in die spitzenn so hab dz swertt vber daß haupt vnd nÿm dz schwertt in beyde hende vnd rück an dich vnd schlag In zu der vordern hãt die er hat fier gesetz oder zu der knÿepug vnd griff wider dz schwertt mit der clingem vnd geleg vff daß knye ~
+
| <p>Itm~<sup> felt </sup>er dir in die spitzenn so hab dz swertt vber daß haupt vnd nÿm dz schwertt in beyde hende vnd rück an dich vnd schlag In zu der vordern hãt die er hat fier gesetz oder zu der knÿepug vnd griff wider dz schwertt mit der clingem vnd geleg vff daß knye ~</p>
| <span style="color:#A40000">Itm~</span> feldt er dier in die spitz so heb das swert vber das haubt Vñ nym das swertt in payde hendte vñ ruck an dich Vñ schlach Im zuu der forderñ handt dye er hat fyr geczt Oder zuw der knie pich Vnd pegreÿff Wider das swert mit klingñ Vnd gelegt auff das knye
+
| <p>{{red|b=1|Itm~}} feldt er dier in die spitz so heb das swert vber das haubt Vñ nym das swertt in payde hendte vñ ruck an dich Vñ schlach Im zuu der forderñ handt dye er hat fyr geczt Oder zuw der knie pich Vnd pegreÿff Wider das swert mit klingñ Vnd gelegt auff das knye</p>
| Felt er dir in die spitz So heb daß schwert / y°ber daß haůbt / vnnd nimb daß schwert in baide hennt / Vnnd růckh an dich / vnd schlag im zů der fordern hannt / die er hat vorgesetzt / oder zů der khniepůg / vnd begreif wider daß schwert / mit der clinngen vnnd legß aůf daß khnie /
+
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 275v.jpg|5|lbl=-}}
 +
|
 +
| {{section|Page:MS Dresd.C.94 258r.png|1|lbl=258r}}
 +
|
 +
|
 +
|  
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| '''<span style="color:#A40000">This is the fourth guard for combat in harness</span>'''
+
| <p>[23] {{red|b=1|This is the fourth guard for combat in harness}}</p>
Take the sword under the right armpit and go to the man with an attack and attack him to the face If he wards then disengage or attack him to the throat or to the shoulder or under the armpit and force him thus from you and when you you have attacked then let him not come off and if he then will come to you with strikes and will work with the pommel, then follow him by pressing after and don't let him come off to attack or stab again when he does he will be short, this is an art to know
+
 
| '''<span style="color:#A40000">Das ist die vierd hu°t zu° kampf In harnasch</span>'''
+
<p>Take the sword under the right armpit, and go to the man with an attack, and attack him to the face. If he wards then disengage or attack him to the throat or to the shoulder, or under the armpit and force him thus from you, and when you have attacked then let him not come off, and if he then will come to you with strikes, and will work with the pommel, then follow him by pressing after, and don't let him come off to attack or stab again, when he does he will be short, this is an art to know.</p>
Nÿm das swert vnder das recht vchsen vnd gee an den mann mit an setzen vnd setz ÿm an • an das gesicht Wert ers so zuck oder setz Im an die drossel oder an die achsel oder vnder die vchsen vnd dring in also von dir hin vnd wenn du hast an gesatzt so lass in nicht ab kömen vnd wil er denn <del>mi</del> zu° dir mit slegen vnd mit dem knopf arbaitten so volg Im nach mit nach raisen vnd lass In nicht ab kömen so mag er weder geschlahen noch gestechñ wenn er wirt ÿm zu° kurtz das ist die kunst das wisse <span style="color:#A40000">~</span>
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 088v.jpg|5|lbl=-}}
| '''[58v] Die vierd hut'''
+
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 058v.jpg|1|lbl=58v}}
Item das swert nym vntt’ die rechten üchsen vnd gee an den man mit ansetzen vnd setze Im an das gesicht Wert ers so ruck oder setz Im an den rüssel oder an die achsel oder vntter die üchsen vnd tring In also von dir hin Vnd wann du hast angesetzt So las In nit abkom~en so mag er weder geslagen noch gesteche~ Wenn es würt Im zukurtz vnd das ist die kunst das wisse ~
+
|
| '''Die vierd huet'''
+
{{section|Page:MS KK5126 125r.jpg|22|lbl=-|p=1}} {{section|Page:MS KK5126 125v.jpg|1|lbl=125v|p=1}}
zw champf in harnasch nym das swert vnder das recht vechsenn vnnd ge ann denn man mit anseczenn vnd secz ann das gesicht wert ers so zuchk vnnd secz im an denn drossenn oder an die achsel oder vnnder die vechsenn vnnd drinng jn also vonn dir hin dann vnnd dw hast abgeseczt so las in nicht abchömen vnd will er zw '''[125v]''' Dier mit slegenn vnd mit dem chnopf arbaitenn volg im nach mit nachraysen vnnd lass nit ab chumenn so mag er weder ge slahenn noch gestechenn wann es wierd zw churcz
+
| <p>{{red|b=1|Die vierde hu°t}}</p>
| '''<span style="color:#A40000">Die vierde hu°t</span>'''
+
 
<span style="color:#A40000">Item</span> Nÿm das schwertt vnter die rechten vchsen vnd ge an den man mit an setzen vnd setz ÿm an daß gesicht wertt ers so ruck oder setz ym an den drÿssell oder an die achssell oder vnder die vchsen vnd dring yn also von dir hÿn vnd wenn du hast an gesetzett so loß ÿn nicht ab kümenn so mag er weder geschlagenn noch gestechen wan es wirtt ÿm zu° kurtz vnd dz ist die künst daß wiesse ~
+
<p>{{red|b=1|Item}} Nÿm das schwertt vnter die rechten vchsen vnd ge an den man mit an setzen vnd setz ÿm an daß gesicht wertt ers so ruck oder setz ym an den drÿssell oder an die achssell oder vnder die vchsen vnd dring yn also von dir hÿn vnd wenn du hast an gesetzett so loß ÿn nicht ab kümenn so mag er weder geschlagenn noch gestechen wan es wirtt ÿm zu° kurtz vnd dz ist die künst daß wiesse ~</p>
| '''<span style="color:#A40000">Dye Vyert huodt /</span>'''
+
| <p>{{red|b=1|Dye Vyert huodt /}}</p>
<span style="color:#A40000">Itm~</span> Nÿm das swertt vnder das recht vchsen vnd gee an den man mit an seczñ vnd secz Im an an das gesicht / wert erß so zuck oder secz Im an dye drossel Oder an dye achselñ oder vnd° die vchsñ vnd dring  in also von dier hin vnd wen du hast an gescztt so laß in nicht ab ku~en vñ wil er <del>dier</del> den zu dier mit schlegñ vñ mit den knopff arbettñ Volg Im nach mit nach rayssñ vñ laß in nich kume~ so mach er weder geschlagñ noch gestechñ wan es wiert im zu kurcz vñ das ist die kunst das wisse /
+
 
| '''[276r] Die Viert Hůet'''
+
<p>{{red|b=1|Itm~}} Nÿm das swertt vnder das recht vchsen vnd gee an den man mit an seczñ vnd secz Im an an das gesicht / wert erß so zuck oder secz Im an dye drossel Oder an dye achselñ oder vnd° die vchsñ vnd dring  in also von dier hin vnd wen du hast an gescztt so laß in nicht ab ku~en vñ wil er <del>dier</del> den zu dier mit schlegñ vñ mit den knopff arbettñ Volg Im nach mit nach rayssñ vñ laß in nich kume~ so mach er weder geschlagñ noch gestechñ wan es wiert im zu kurcz vñ das ist die kunst das wisse /</p>
Nimb dein schwert vnnder daß recht y°gsen / Vnnd gee an den man mit ansetzen / vnnd setz ime an / in daß gsicht / -- Wert erß / so zůckh oder setz ime an die drossel / oder an die agsel Oder vnnther die ygsen / vnd tring in also vor dir hin / vnd wenn dů hast angesetzt / so laiß in nit abkhůmben / - Vnd will er dann zů dir mit schlegen / - Vnnd mit dem knopf arbaitn / -- So volg im nach mit nachraisen / vnd lasß in nit abkhůmen / so mag er nieder schlahen noch stechen / Wenn er wirt im zů kůrtz / daß ist die kůnst daß Wisse /
+
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 276r.jpg|1|lbl=276r}}
 +
|
 +
| {{section|Page:MS Dresd.C.94 258r.png|2|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| '''<span style="color:#A40000">Of attacking</span>'''
+
| <p>[24] {{red|b=1|Of attacking}}</p>
Mark all who would attack to do so to the face or to the throat and to the left shoulder or under the armpit and thus force him
+
 
| '''<span style="color:#A40000">Von an setzen</span>'''
+
<p>Mark all who would attack to do so, to the face or to the throat and to the left shoulder, or under the armpit, and thus force him.</p>
Merck alles das du wil an setzen das '''[89r]''' setz an <span style="color:#A40000"></span> an das gesicht oder an die drossel oder an die linck achsel oder vnder die vchsen vnd dring in also <span style="color:#A40000">~</span>
+
|
| <br/>
+
{{section|Page:Cod.44.A.8 088v.jpg|6|lbl=-|p=1}} {{section|Page:Cod.44.A.8 089r.jpg|1|lbl=89r|p=1}}
Item merck alles das du wilt ansetzen das setze an das gesicht oder an den trüssel oder an die '''[59r]''' lincken achsel oder vntten an die üchsen vnd albeg vntter die rechten üchsen vnd dring In also von dir hin weck etc.
+
| <p><br/></p>
| <br/>
+
 
was dw an seczenn wild das secz an das gesicht ann die drussel oder an die tennck achsel oder vnnder die Rechsenn vnd dring in also von dir hin /
+
{{section|Page:Cod.I.6.4º.3 058v.jpg|2|lbl=-|p=1}} {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 059r.jpg|1|lbl=59r|p=1}}
| <br/>
+
| <p><br/></p>
Item merck alles daß dü willt ansetzen daß setz in das gesicht oder an den dru<sup>e</sup>ssel oder an die lincke achsell oder vnten an die vchsen vnd alweg vnte~ die die rechten vchsen vnd dring In also vor dir hin wegtt  
+
 
| '''<span style="color:#A40000">Daß ist von an seczñ</span>'''
+
{{section|Page:MS KK5126 125v.jpg|2|lbl=-}}
<span style="color:#A40000">Itm~</span> merck alles das du an wild secze~ das secz an an das gesicht Oder an dye drossel oder an dye linck achksel Oder vnder vichsen vñ dring In also von dyer hin
+
| <p><br/></p>
| <br/>
+
 
 +
<p>Item merck alles daß dü willt ansetzen daß setz in das gesicht oder an den dru<sup>e</sup>ssel oder an die lincke achsell oder vnten an die vchsen vnd alweg vnte~ die die rechten vchsen vnd dring In also vor dir hin wegtt</p>
 +
| <p>{{red|b=1|Daß ist von an seczñ}}</p>
 +
 
 +
<p>{{red|b=1|Itm~}} merck alles das du an wild secze~ das secz an an das gesicht Oder an dye drossel oder an dye linck achksel Oder vnder vichsen vñ dring In also von dyer hin</p>
 +
|
 +
|  
 +
| <p><br/></p>
 +
 
 +
{{section|Page:MS Dresd.C.94 258v.png|1|lbl=258v}}
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| <br/>
+
| <p>[25] </p>
Note: mark as you attack him to his left side then step off with the left foot Or if you attack him to his right side then step off with the right foot and stride ahead and hit him on a side if he withdraws the side then stab him to the head know this is the best offense against people
+
 
| <br/>
+
<p>Note: mark as you attack him to his left side then step off with the left foot. Or if you attack him to his right side then step off with the right foot, and stride ahead, and hit him on a side, if he withdraws the side then stab him to the head, know this is the best offense against people.</p>
Item merck eben setztu Im an • an sein lincke seitten so tritt ab mit dem lincken fuess Oder setzstu Im an • an der rechten seitten so tritt ab mit dem rechten fuess vnd lauf für dich vnd druck In auf ein seitten vnd lest er dir die seitten so stos in auf die hauben Wiße das ist das chranckist an dem menschen <span style="color:#A40000">~</span>
+
| <p><br/></p>
| <br/>
+
 
Item merck eben Setzestu Im an die rechten seitten so dritt ab mit dem lincken fus Oder setzstu Im an die lincken seitten So dritt ab mit dem rechten fus vnd lauff für dich vnd truck In auf ein seitten vnd lest er dir die seitten so stos In auf die hauben / Wisß das ist das krenckest am menschen etc.
+
{{section|Page:Cod.44.A.8 089r.jpg|2|lbl=-}}
| <br/>
+
| <p><br/></p>
jtem merck ebenn seczt im ann die rechtenn seytenn so trit ab mit dem tennckenn fuess seczt dw im an die recht[e]n seytenn so trit ab mit dem rechtn fues secz dw im ann der tennckenn seytenn so tritt ab mit dem rechtenn fuess vnd lauf im durch vnd druck jn an ein seytenn vnd lät er dier dy seytenn stoss in an die haubenn das ist das chrennckist an dem mennschenn
+
 
| '''[132v] <span style="color:#A40000">Nota</span>'''
+
{{section|Page:Cod.I.6.4º.3 059r.jpg|2|lbl=-}}
<span style="color:#A40000">Item</span> Merck eben setz du Im an die rechte syten so tritt so trit ab mit dem lincken fuß oder setz du Im an den lincken siten So tritt ab mit dem rechte~ fuß vnd lauff fier dich vnd truck In vff ein siten vnd lest er die siten so stos in vff die hauben wis daß ist das krenckest an dem menschen
+
| <p><br/></p>
| <br/>
+
 
'''[102v]''' <span style="color:#A40000">Itm~</span> merck ebñ secz tu im an / an die rechtñ seitñ so trit ab mit dem linckñ fueß oder secztu Im an / an der lincke~ seÿtñ so trit mit dem rechtñ Fueß vnd lauff Fyr dich vnd druck In auff ein seÿttñ vnd lest er dier die seyttñ so stoß in auff dye haubñ Wisse das ist das crenkist an dem menschñ /
+
{{section|Page:MS KK5126 125v.jpg|3|lbl=-}}
| '''ansetzen.'''
+
| <p>[132v] {{red|b=1|Nota}}</p>
Merckh setztů in an sein linnckhe seittn / so trit ab mit dem linnckhen vůeß / Oder setztů im an die recht seitn so trit ab mit dem rechten fůesß / --- Vnnd laůf fůr dich vnnd drůckh in aůf ein seitten / ---- Vnnd lesst er dir die seittn / so stoß in aůf die haůben / Wisß daß ist daß chrannckhest am menschen /
+
 
 +
<p>{{red|b=1|Item}} Merck eben setz du Im an die rechte syten so tritt so trit ab mit dem lincken fuß oder setz du Im an den lincken siten So tritt ab mit dem rechte~ fuß vnd lauff fier dich vnd truck In vff ein siten vnd lest er die siten so stos in vff die hauben wis daß ist das krenckest an dem menschen</p>
 +
| <p><br/></p>
 +
 
 +
<p>[102v] {{red|b=1|Itm~}} merck ebñ secz tu im an / an die rechtñ seitñ so trit ab mit dem linckñ fueß oder secztu Im an / an der lincke~ seÿtñ so trit mit dem rechtñ Fueß vnd lauff Fyr dich vnd druck In auff ein seÿttñ vnd lest er dier die seyttñ so stoß in auff dye haubñ Wisse das ist das crenkist an dem menschñ /</p>
 +
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 276r.jpg|2|lbl=-}}
 +
|
 +
| <p><br/></p>
 +
 
 +
{{section|Page:MS Dresd.C.94 258v.png|2|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| Note mark when you have attacked and he is longer then at the same time you hit ahead of yourself so that his point goes off upward and he is fully attacked in the gorget
+
| <p>[26] Note, mark, when you have attacked, and he is longer, then at the same time you hit ahead of yourself so that his point goes off upward, and he is fully attacked in the gorget.</p>
| Item merck wenn du Im hast an gesetzt vñ ist er lenger wenn du so druck also geleich für dich hin ab das der ort vber sich auf gee vnd Im wol in die ring gesatzt seÿ
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 089r.jpg|3|lbl=-}}
| Item merck wann du Im hast angesetzt vnd ist er lenger denn du '''[59v]''' so druck also gleich für dich hin das der ort übersich auf gee vnd In wol In die ring gesetzt
+
|  
| wenn dw im hast an geseczt vnd ist er lenger wenn dw so druck also geleich fur dich hin ab das der ort also geleich vber sich ge vnd im wol in die ring geuast
+
{{section|Page:Cod.I.6.4º.3 059r.jpg|3|lbl=-|p=1}} {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 059v.jpg|1|lbl=59v|p=1}}
| Item Merck wen du Im hast an gesetz vnd ist er lenger dan du So truck also glich fur dich hin dz der ort vber sich auff gee vnd In woll in die ringenn gesetz ~
+
| {{section|Page:MS KK5126 125v.jpg|4|lbl=-}}
| <span style="color:#A40000">Itm~</span> merck wen du Im hast an gesecz vnd ist er lenge~ den du so druck also gleich Fÿr dich hin ab das der ort vber sich auf gee vnd Im wol in die ringe geseczt
+
| <p>Item Merck wen du Im hast an gesetz vnd ist er lenger dan du So truck also glich fur dich hin dz der ort vber sich auff gee vnd In woll in die ringenn gesetz ~</p>
| <br/>
+
| <p>{{red|b=1|Itm~}} merck wen du Im hast an gesecz vnd ist er lenge~ den du so druck also gleich Fÿr dich hin ab das der ort vber sich auf gee vnd Im wol in die ringe geseczt</p>
 +
|
 +
|
 +
| <p><br/></p>
 +
 
 +
{{section|Page:MS Dresd.C.94 258v.png|3|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| <br/>
+
| <p>[27] </p>
Note: when he is shorter then you let your sword sink off below to the right hip and as before go out upward with the point and below the gorget is well attacked as before and don't let him come off he will then work with the pommel so observe the pressing after with the point so he can come to nothing as you observe and is good
+
 
| <br/>
+
<p>Note: when he is shorter then you let your sword sink off below to the right hip, and as before go out upward with the point, and below the gorget is well attacked as before, and don't let him come off, he will then work with the pommel so observe the pressing after with the point so he can come to nothing as you observe, and is good.</p>
Item ist er kurtzer wenn dw so lass dein swert mit der hant absincken vncz auf die recht hüf vnd als vor vber sich auf mit dem ort vnd vntter die ring wol gesatzt als vor vnd lass In nicht ab chöm~en Wil er denn mit dem kloss arbaitten so merck das nachvolgen mit dem ort so kan er zu° kainen dingen ku~men das ist zu° merckñ vnd ist gu°t <span style="color:#A40000">~</span>
+
| <p><br/></p>
| <br/>
+
 
Item vnd ist er kürtzer denn du so las dein swert mit der hant absincken pis auf die rechten hüff vnd also far über sich auf mit de~ ortt vnd vntter die ring die ring wol gesatzt als vor vnd las In nit abkom~en Vnd will er dann mit dein klos arbeitten So mercke das nachuolgen mit dem ort so kan er zu kainen dingen kom~en Vnd das ist gut etc.
+
{{section|Page:Cod.44.A.8 089r.jpg|4|lbl=-}}
| <br/>
+
| <p><br/></p>
yst er churczer wenn dw so las dein swert mit der hannd absinckenn vncz auf die recht huff vnnd also var auf vbersich mit dem ort vnd vnder die ring wol gesaczt als vor vnnd lass jn nit ab chömen vnnd wil er denn mit dem chnopf arbaitenn so merck das nach volgenn mit dem ort so chann er zw chainem ding nicht chumenn
+
 
| '''<span style="color:#A40000">Nota</span>'''
+
{{section|Page:Cod.I.6.4º.3 059v.jpg|2|lbl=-}}
<span style="color:#A40000">Item</span> Vnd ist er kurtzer dan du So loß din swertt mit der hant ab sinckenn bis auff die rechte hu<sup>e</sup>ff vnd also far vber sich vff mit dem ortt vnd vnder die ring wol gesatz als vor vnd loß in nicht ab kümen vnd wil er dan mit dem kloß arbeyte~ so merck dz noch volgenn mit dem ortt So kan er zu keynem andern kümen vñ ist gu°tt ~
+
| <p><br/></p>
| <br/>
+
 
<span style="color:#A40000">Itm~</span> Vnd ist er kyrcze~ wen du so laß dein swert mit der hant ab sinckñ vncz auff die recht hyff vnd also far yber sich auff mit dem ortt vñ vntter dye ring wol gesaczt als vor vñ laß nit ab ku~en vñ wil er den mit dem kloß arbaitten so merck das nach volgñ mit dem ortt so kan er zu kaine~z dingñ kume~ das ist zu merckñ vñ ist guett
+
{{section|Page:MS KK5126 125v.jpg|5|lbl=-}}
| <br/>
+
| <p>{{red|b=1|Nota}}</p>
 +
 
 +
<p>{{red|b=1|Item}} Vnd ist er kurtzer dan du So loß din swertt mit der hant ab sinckenn bis auff die rechte hu<sup>e</sup>ff vnd also far vber sich vff mit dem ortt vnd vnder die ring wol gesatz als vor vnd loß in nicht ab kümen vnd wil er dan mit dem kloß arbeyte~ so merck dz noch volgenn mit dem ortt So kan er zu keynem andern kümen vñ ist gu°tt ~</p>
 +
| <p><br/></p>
 +
 
 +
<p>{{red|b=1|Itm~}} Vnd ist er kyrcze~ wen du so laß dein swert mit der hant ab sinckñ vncz auff die recht hyff vnd also far yber sich auff mit dem ortt vñ vntter dye ring wol gesaczt als vor vñ laß nit ab ku~en vñ wil er den mit dem kloß arbaitten so merck das nach volgñ mit dem ortt so kan er zu kaine~z dingñ kume~ das ist zu merckñ vñ ist guett</p>
 +
|
 +
|
 +
| {{section|Page:MS Dresd.C.94 259r.png|1|lbl=259r}}
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| <br/>
+
| <p>[28] </p>
'''<span style="color:#A40000">Mark the counter against the attack to the face or wherever it may be</span>''' Stab him below to the hand that he has set forward on the blade and thus lead him from the circle.
+
 
| <br/>
+
<p>{{red|b=1|Mark the counter against the attack to the face or wherever it may be}}</p>
'''<span style="color:#A40000">Merck wider die an setzen in das gesicht oder wo das seÿ das prich also</span>''' Stich ÿm vnden in die hant die er hat für gesetzt auf der klingen vnd für in also aus dem kraiss
+
 
| <br/>
+
<p>Stab him below to the hand that he has set forward on the blade, and thus lead him from the circle.</p>
Item merck wider das ansetzen In das gesicht oder wo das sej '''[60r]''' Das prich also Stich In vntten In die hant die er hat fürgesatzt auf der clingen vnd für In also auß dem kreis etc.
+
| <p><br/></p>
| <br/>
+
 
jtem wider das ansecz[e]n in das gesicht prich also stich im vnden jm vnden (sic) / die jn // hannt die er vor fur hat geseczt auf der chling vnnd fuer in also aus dem chraiss
+
{{section|Page:Cod.44.A.8 089r.jpg|5|lbl=-}}
| '''<span style="color:#A40000">Ein bruch wider die ansetzüng</span>'''
+
| <p><br/></p>
<span style="color:#A40000">Item</span> Merck wider daß ansetzüng In das gesicht oder wuer daß sÿe daß brich also Sstich in vnte~ in die hant die er hat vor gesetz auff die clingen vnd fier In also avß dem kreyß ~  
+
 
| <br/>
+
{{section|Page:Cod.I.6.4º.3 059v.jpg|3|lbl=-|p=1}} {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 060r.jpg|1|lbl=60r|p=1}}
<span style="color:#A40000">Itm~</span> merck wider das an secze~ / in das gesigt oder wo das seÿ das prich also stich in vnden in dye handt dier er hat fyr geseczt auff der klingñ vñ fyer In alsso auß den krayß /
+
| <p><br/></p>
| <br/>
+
 
Wider die ansetzn / in daß gsicht oder wo daß sey° / Stich im vnnden in die hannt / die er hat fůrgesetzt / aůf der clingen / vnd fůr in also aůß dem kraiß /
+
{{section|Page:MS KK5126 125v.jpg|6|lbl=-}}
 +
| <p>{{red|b=1|Ein bruch wider die ansetzüng}}</p>
 +
 
 +
<p>{{red|b=1|Item}} Merck wider daß ansetzüng In das gesicht oder wuer daß sÿe daß brich also</p>
 +
 
 +
<p>Sstich in vnte~ in die hant die er hat vor gesetz auff die clingen vnd fier In also avß dem kreyß ~</p>
 +
| <p><br/></p>
 +
 
 +
<p>{{red|b=1|Itm~}} merck wider das an secze~ / in das gesigt oder wo das seÿ das prich also</p>
 +
 
 +
<p>stich in vnden in dye handt dier er hat fyr geseczt auff der klingñ vñ fyer In alsso auß den krayß /</p>
 +
| <p><br/></p>
 +
 
 +
{{section|Page:MS Germ.Quart.2020 276r.jpg|3|lbl=-}}
 +
|
 +
| {{section|Page:MS Dresd.C.94 259r.png|2|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| Note: or stab him over his forward hand and punch the sword down toward the ground with the pommel and attack him
+
| <p>[29] Note: or stab him over his forward hand, and punch the sword down toward the ground with the pommel, and attack him.</p>
| Item oder stich Im vber sein vorgesatztew '''[89v]''' Hant vnd druck das swert mit dem knopf nider zu° der erden vnd setz ÿm an <span style="color:#A40000">~</span>
+
|  
| Item oder stich In über sein vorgesatzte hant vnd durch das swert vnd truck den knopff nider zu der erden vnd setze Im an ~
+
{{section|Page:Cod.44.A.8 089r.jpg|6|lbl=-|p=1}} {{section|Page:Cod.44.A.8 089v.jpg|1|lbl=89v|p=1}}
| oder stich im vber sein vorgesaczte hand vnnd durch das swert vnd druck denn chnopf nyder zu der erd[e]nn vnd secz ann
+
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 060r.jpg|2|lbl=-}}
| '''[133r]''' Item Oder stich In vber seyn vor gesatzten hantt vnd druck dz swertt vnd den knopff nÿder zu der erden vnd setz Im ann ~
+
| {{section|Page:MS KK5126 125v.jpg|7|lbl=-}}
| <span style="color:#A40000">Itm~</span> oder stich Im vber seine forgesaczte handt vnd dürch das swerdt vñ durch den knopff nider zuder erden vñ secz Im an /  
+
| <p>[133r] Item Oder stich In vber seyn vor gesatzten hantt vnd druck dz swertt vnd den knopff nÿder zu der erden vnd setz Im ann ~</p>
| Oder stich im y°ber sein vor / '''[276v]''' gesetzte hannt / vnnd drůckh daß schwert / mit dem knopf nider zů der erden / vnd setz im an /
+
| <p>{{red|b=1|Itm~}} oder stich Im vber seine forgesaczte handt vnd dürch das swerdt vñ durch den knopff nider zuder erden vñ secz Im an /</p>
 +
|  
 +
{{section|Page:MS Germ.Quart.2020 276r.jpg|4|lbl=-|p=1}} {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 276v.jpg|1|lbl=276v|p=1}}
 +
|
 +
| {{section|Page:MS Dresd.C.94 259r.png|3|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| <br/>
+
| <p>[30] </p>
Note: or set him aside between both your hands and with the pommel thrust before the throat and below with the right leg set behind his left he is then thrown over
+
 
| <br/>
+
<p>Note: or set him aside between both your hands, and with the pommel thrust before the throat, and below with the right leg set behind his left, he is then thrown over.</p>
Item oder setz ÿm ab zwischen deine~ zwaien henden vnd mit dem knopf gestossen für den hals vnd vnden mit dem rechten pain getretñ hinder sein lincks vnd dar über geworffen <span style="color:#A40000">~</span>
+
| <p><br/></p>
| <br/>
+
 
Item oder setze Im ab zwischen deinen zweien henden mit dem knopff gestossen für den hals vnd vnden mit dem rechten pain getretten hintter sein linckes vnd darüber geworffen etc.  
+
{{section|Page:Cod.44.A.8 089v.jpg|2|lbl=-}}
| <br/>oder secz im ab zwischenn deinen paidenn hennd[e]n vnd mit dem chnopf gestossenn fur den hals vnnd vnnden mit dem rechtn pain getretn hinder sein tenckenn vnnd dar vber geworffenn
+
| <p><br/></p>
| <br/>
+
 
Item Oder setz Im ab zwischen dÿnen beÿdenn henden mit dem knopff gestossen fur den hals vnd vnte~ mit dem rechten peÿn getretten hinter syn linkes vnd dan vber geworffen
+
{{section|Page:Cod.I.6.4º.3 060r.jpg|3|lbl=-}}
| <br/>
+
| <p><br/></p>
'''[103r]''' <span style="color:#A40000">Itm~</span> oder secz Im ab zwische~ deine~ paÿden hendñ vnd mit dem knopff gestossen fir den halß vñ vnden mit dem rechtñ payn getretten hinders sein linckes vnd dar vber gbarffen /
+
 
| '''Stůckh'''
+
{{section|Page:MS KK5126 125v.jpg|8|lbl=-}}
[S]etz im ab / zwischen deinen zwaien hennden / vnnd mit dem khnopf gestossen vier den halß / vnnd vnnden mit dem rechten bain getretten / hinter sein linckhß / Vnd darůber geworffen /
+
| <p><br/></p>
 +
 
 +
<p>Item Oder setz Im ab zwischen dÿnen beÿdenn henden mit dem knopff gestossen fur den hals vnd vnte~ mit dem rechten peÿn getretten hinter syn linkes vnd dan vber geworffen</p>
 +
| <p><br/></p>
 +
 
 +
<p>[103r] {{red|b=1|Itm~}} oder secz Im ab zwische~ deine~ paÿden hendñ vnd mit dem knopff gestossen fir den halß vñ vnden mit dem rechtñ payn getretten hinders sein linckes vnd dar vber gbarffen /</p>
 +
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 276v.jpg|2|lbl=-}}
 +
|  
 +
| {{section|Page:MS Dresd.C.94 259v.png|1|lbl=259v}}
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| Note: or set him aside with the point and attack him to his face
+
| <p>[31] Note: or set him aside with the point, and attack him to his face.</p>
| Item oder setz ÿm ab mit dem ort vnd ym angesetzt an sein gesicht
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 089v.jpg|3|lbl=-}}
| '''[60v]''' Item oder setz In ab mit dem ortt vnd Im angesatzt an sein gesicht
+
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 060v.jpg|1|lbl=60v}}
| oder secz im ab mit dem ort vnd im an gesicht an sein gesicht
+
| {{section|Page:MS KK5126 125v.jpg|9|lbl=-}}
| Item oder setz Im ab mit dem ort vnd Im angesetz an sin gesichtt
+
| <p>Item oder setz Im ab mit dem ort vnd Im angesetz an sin gesichtt</p>
| <span style="color:#A40000">Itm~</span> oder seczt Im ab mit dem ort vnd Im ab vñ Im an gesaczt an sein angesicht /
+
| <p>{{red|b=1|Itm~}} oder seczt Im ab mit dem ort vnd Im ab vñ Im an gesaczt an sein angesicht /</p>
| <br/>
+
|
 +
|
 +
| {{section|Page:MS Dresd.C.94 259v.png|2|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| Or change through with the pommel and set it aside with it  
+
| <p>[32] Or change through with the pommel, and set it aside with it.</p>
| Oder wechsel durch mit dem knopf vnd setz da mit ab
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 089v.jpg|4|lbl=-}}
| Item oder durchwechsel mit dem knopff vnd setz damit ab ~
+
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 060v.jpg|2|lbl=-}}
| jtem der durchwechsel mit dem chnopf vnd secz da mit ab
+
| {{section|Page:MS KK5126 125v.jpg|10|lbl=-}}
| Item Oder durch wechsell mit dem knopff vnd setz Im do mit ab ~
+
| <p>Item Oder durch wechsell mit dem knopff vnd setz Im do mit ab ~</p>
| <span style="color:#A40000">Itm~</span> der durch wechsel / mit dem knopff vñ seczt da mit ab /
+
| <p>{{red|b=1|Itm~}} der durch wechsel / mit dem knopff vñ seczt da mit ab /</p>
| <br/>
+
|
 +
|
 +
| {{section|Page:MS Dresd.C.94 259v.png|3|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| <br/>
+
| <p>[33] </p>
or if he has turned the hand around on the blade then stab him above in the fingers and lift out upward
+
 
| <br/>
+
<p>Or if he has turned the hand around on the blade then stab him above in the fingers, and lift out upward.</p>
Item ob er die hant hat vmb gewant auf der klingen so stich in oben in die finger vnd heb vber sich auf <span style="color:#A40000">~</span>
+
| <p><br/></p>
| <br/>
+
 
Item ab er die hanthab vmb gewant auf der clingen stich Im oben In die vinger ubersich auff
+
{{section|Page:Cod.44.A.8 089v.jpg|5|lbl=-}}
| <br/>
+
| <p><br/></p>
jtem hat er die / chlingen / hant auf der // chlingen so stich im oben in die finger vnd heb vber sich auf
+
 
| <br/>
+
{{section|Page:Cod.I.6.4º.3 060v.jpg|3|lbl=-}}
Item Ob er die hant hatt vmb gewantt auff des clingen / stich ym oben In die finger vbersich auff ~
+
| <p><br/></p>
| <br/>
+
 
<span style="color:#A40000">Itm~</span> ob er dye hant hat vmb gewant auff der klinge~ so stich In obe~ in dye finger vnd heb vber sich auff /
+
{{section|Page:MS KK5126 125v.jpg|11|lbl=-}}
| '''[277r] <span style="color:#A40000">Widerß ansetzn</span>'''
+
| <p><br/></p>
Ob er die hannt hat vmb gewennt / aůf der clingen / so stich in oben in die finger / vnd heb y°bersich aůf /
+
 
 +
<p>Item Ob er die hant hatt vmb gewantt auff des clingen / stich ym oben In die finger vbersich auff ~</p>
 +
| <p><br/></p>
 +
 
 +
<p>{{red|b=1|Itm~}} ob er dye hant hat vmb gewant auff der klinge~ so stich In obe~ in dye finger vnd heb vber sich auff /</p>
 +
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 277r.jpg|1|lbl=277r}}
 +
|
 +
| <p><br/></p>
 +
 
 +
{{section|Page:MS Dresd.C.94 259v.png|4|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| <br/>
+
| <p>[34] </p>
Note, yet a counter against the attack, stab him below through his hand and over his sword and send the pommel over his left hand and pull down with it and attack
+
 
| <br/>
+
<p>Note, yet a counter against the attack, stab him below through his hand, and over his sword, and send the pommel over his left hand and pull down with it, and attack.</p>
Item aber ein pruch wider das an setzen stich ÿm vnden durch sein hant vnd vber sein swert vñ er pür den knopf vber sein lincke hant vñ ruck do mit nider vñ setz an
+
| <p><br/></p>
| '''Ein pruch wider die ansetzung'''
+
 
Item wider das ansetzen Stich Im vnden durch sein hant vnde '''[61r]''' über sein swert vnd slag den knauf über sein lincke hant vnd rucke damit nider vnd setze Im an ~
+
{{section|Page:Cod.44.A.8 089v.jpg|6|lbl=-}}
| <br/>
+
|  
aber ein pruch wider das annseczenn Stich vndenn durch sein hannt vnd vber sein swert enpur dein hannd chnopf vber sein tencke hannt vnd ruck domit nyder vnnd secz ann
+
{{section|Page:Cod.I.6.4º.3 060v.jpg|4|lbl=-|p=1}} {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 061r.jpg|1|lbl=61r|p=1}}
| '''<span style="color:#A40000">Ein bruch wider die ansetzüng</span>'''
+
| <p><br/></p>
<span style="color:#A40000">Item</span> wider daß an setzenn Stich Im vntte~ durch sint hant vnd vber sin swertt vnd schlag den knauff vber sin lincke hant vnd druck do mit nider vnd setz Im ann ~
+
 
| <br/>
+
{{section|Page:MS KK5126 125v.jpg|12|lbl=-}}
<span style="color:#A40000">Itm~</span> aber ein pruch wider das an seczen stich Im vnden dürch sein handt vñ vber sein swerdt vñ erpuer den knopff vber sein linke handt vñ ruck da mit Inder vñ secz Im an /
+
| <p>{{red|b=1|Ein bruch wider die ansetzüng}}</p>
| <br/>
+
 
 +
<p>{{red|b=1|Item}} wider daß an setzenn Stich Im vntte~ durch sint hant vnd vber sin swertt vnd schlag den knauff vber sin lincke hant vnd druck do mit nider vnd setz Im ann ~</p>
 +
| <p><br/></p>
 +
 
 +
<p>{{red|b=1|Itm~}} aber ein pruch wider das an seczen stich Im vnden dürch sein handt vñ vber sein swerdt vñ erpuer den knopff vber sein linke handt vñ ruck da mit Inder vñ secz Im an /</p>
 +
|
 +
|
 +
| {{section|Page:MS Dresd.C.94 260r.png|1|lbl=260r}}
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| Note when one will drive the pommel over your right shoulder and around the neck Then grab his elbow with the left hand and thrust him from yourself and stab strongly with the right hand
+
| <p>[35] Note, when one will drive the pommel over your right shoulder and around the neck. Then grab his elbow with the left hand, and thrust him from yourself, and stab strongly with the right hand.</p>
| Item wenn dir ein° wil mit dem knopf vmb den hals varñ vber dein rechte achsel So begreif im den elpogen mit der lincken hant vnd stos in von dir vnd stich mit der <del>lin</del> rechtñ hant krefftigklich <span style="color:#A40000">~</span>
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 089v.jpg|7|lbl=-}}
| Item wenn dir einer wil mit dem knauff vmb den hals farn über sein recht achseln So begreiffe Im den elnpogen mit deiner lincken hant vnd stos In von dir vnd stich mit der rechten hant krefftigliche~ hinden zu /
+
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 061r.jpg|2|lbl=-}}
| <br/>
+
|  
| Item  wen dir eÿner mit dem knaüff vnder den hals faren vber din rechte achsell So begriff Im den elnboge~ mit diner lincken hant vnd stos In von dir vnd stich mit der rechte~ hantt krefftliglichenn hinden zu° ~  
+
| <p>Item  wen dir eÿner mit dem knaüff vnder den hals faren vber din rechte achsell So begriff Im den elnboge~ mit diner lincken hant vnd stos In von dir vnd stich mit der rechte~ hantt krefftliglichenn hinden zu° ~</p>
| <span style="color:#A40000">Itm~</span> wen dier einer wil mit<sup> dem </sup>knopff vmb den halsß faren vber dein rechte achssel so pegreyff Im den elpogñ mit deiner lincken handt vñ stoß In fon dier vñ stich mit der rechtñ handt krefftichklich hindñ züe
+
| <p>{{red|b=1|Itm~}} wen dier einer wil mit<sup> dem </sup>knopff vmb den halsß faren vber dein rechte achssel so pegreyff Im den elpogñ mit deiner lincken handt vñ stoß In fon dier vñ stich mit der rechtñ handt krefftichklich hindñ züe</p>
| <br/>
+
|
 +
|
 +
| {{section|Page:MS Dresd.C.94 260r.png|2|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| Note: or grab his right with the right hand and take his weight with the left on his elbow
+
| <p>[36] Note: or grab his right with the right hand, and take his weight with the left on his elbow.</p>
| Item oder begreif mit der rechten hant sein rechte vnd mit der lincken nÿm im das gewicht peÿ seinem elpogen <span style="color:#A40000">~</span>
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 089v.jpg|8|lbl=-}}
| Oder begreiff mit der rechten hant sein rechte vnd mit der lincken nÿm das gewicht pej seinem elnpogen ~
+
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 061r.jpg|3|lbl=-}}
| <br/>
+
|  
| '''[133v]''' Item Oder begriff mit der rechte~ hant vnd mit der lincken nÿm dz gewicht bÿ seyne~ enlbogenn ~
+
| <p>[133v] Item Oder begriff mit der rechte~ hant vnd mit der lincken nÿm dz gewicht bÿ seyne~ enlbogenn ~</p>
| <span style="color:#A40000">Itm~</span> oder pegriff mit der rechtñ handt sein rechte vnd mit der linckeñ nim ym das gewicht pey seine~ elpogñ
+
| <p>{{red|b=1|Itm~}} oder pegriff mit der rechtñ handt sein rechte vnd mit der linckeñ nim ym das gewicht pey seine~ elpogñ</p>
| <br/>
+
|
 +
|
 +
| {{section|Page:MS Dresd.C.94 260r.png|3|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| <br/>
+
| <p>[37] </p>
Note: pull him to yourself with the right hand and grasp his body and take the side and lift him and strike him below from the foot so he falls, this is good too
+
 
| <br/>
+
<p>Note: pull him to yourself with the right hand, and grasp his body and take the side, and lift him, and strike him below from the foot so he falls, this is good too.</p>
Item ruck in zw dir mit sein° rechten hant vnd begreif ym den leip vnd gewinn ym die seitt an vnd erheb ÿm vnd slach ÿm vnden aus den fües so felt er daz ist auch gut
+
| <p><br/></p>
| <br/>
+
 
Item ruck In zu dir mit seiner rechte~ hant vnd begreiff Im den leip vnd '''[61v]''' gewÿnne Im die seitten an vnd erhebe In vnd slag Im vntten auß den fus So felt er das ist gut
+
{{section|Page:Cod.44.A.8 089v.jpg|9|lbl=-}}
| <br/>
+
| <p><br/></p>
| '''<span style="color:#A40000">Nota</span>'''
+
 
<span style="color:#A40000">Item</span> Rück in zü dir mit sÿner rechte~ hantt vnd begriff im den lÿp vnd gewind im die syten an vnd erheb Im vnd schlag im vnden auß sin fuß so felt er dz ist gutt
+
{{section|Page:Cod.I.6.4º.3 061r.jpg|4|lbl=-|p=1}} {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 061v.jpg|1|lbl=61v|p=1}}
| <br/>
+
|
<span style="color:#A40000">Itm~</span> Ruck In zü der mit seiner rechtñ handt vnd begreyff Im den leyb vnd gebin Im die seytñ an vnd erheb In vnd schlach im vndñ auß den fueß so felt er vñ das ist güett /
+
| <p>{{red|b=1|Nota}}</p>
| <br/>
+
 
 +
<p>{{red|b=1|Item}} Rück in zü dir mit sÿner rechte~ hantt vnd begriff im den lÿp vnd gewind im die syten an vnd erheb Im vnd schlag im vnden auß sin fuß so felt er dz ist gutt</p>
 +
| <p><br/></p>
 +
 
 +
<p>{{red|b=1|Itm~}} Ruck In zü der mit seiner rechtñ handt vnd begreyff Im den leyb vnd gebin Im die seytñ an vnd erheb In vnd schlach im vndñ auß den fueß so felt er vñ das ist güett /</p>
 +
|
 +
|
 +
| <p><br/></p>
 +
 
 +
{{section|Page:MS Dresd.C.94 260v.png|1|lbl=260v}}
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| Note: when he stabs then stab at the same time as him to his left side and clasp his sword to your sword with your left hand and twist the right hand down through his sword and then strike him with both swords
+
| <p>[38] Note: when he stabs then stab at the same time as him to his left side, and clasp his sword to your sword with your left hand, and twist the right hand down through his sword, and then strike him with both swords.</p>
| '''[90r]''' Item wenn er sticht so stich mit ÿm geleich ein zu° seiner lincken seitten vnd begreif sein swert zw deine~ swert mit deiner lincken hant vnd mit der rechten hant wind vnden durch sein swert vnd slach In denn mit paiden swerten <span style="color:#A40000">~</span>
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 090r.jpg|1|lbl=90r}}
| Item wenn er sticht So stich mit Im gleich zu seiner lincken seite~ vnd begreiff sein swert zu deine~ swert mit der lincken hant vnd mit der rechten hant wind vnde~ durch sein swert vnd slag deñ mit beiden swertten etc.
+
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 061v.jpg|2|lbl=-}}
| <br/>
+
|  
| Item wan er sticht so stich mit Im glich zu° siner lincken syten vnd begriff syn swertt zu° dine~ swertt mit der lincken hant vnd mit der rechten var vntte~ durch sin swertt vnd schlag dan mit beÿden swertternn ~
+
| <p>Item wan er sticht so stich mit Im glich zu° siner lincken syten vnd begriff syn swertt zu° dine~ swertt mit der lincken hant vnd mit der rechten var vntte~ durch sin swertt vnd schlag dan mit beÿden swertternn ~</p>
| <span style="color:#A40000">Itm~</span> Wen er sticht so stich mit im gleich ein zü seiner linckñ seytñ vnd pegreyff sein swert zu deine~z swert mit dein<del>e~</del>r <del>swert</del> linckñ handt mit der rech[tñ?] handt windt vnde~ durch sein swert so schlag in dan mit paydñ swerten
+
| <p>{{red|b=1|Itm~}} Wen er sticht so stich mit im gleich ein zü seiner linckñ seytñ vnd pegreyff sein swert zu deine~z swert mit dein<del>e~</del>r <del>swert</del> linckñ handt mit der rech[tñ?] handt windt vnde~ durch sein swert so schlag in dan mit paydñ swerten</p>
| <br/>
+
|
 +
|
 +
| {{section|Page:MS Dresd.C.94 260v.png|2|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| Note: when one has attacked you and you also to him, then this will counter near him as in forcing with the side to which he has attacked you and grasp forward with your left hand to his sword by the point and force him back to you, thus you take his side
+
| <p>[39] Note: when one has attacked you, and you also to him, then this will counter near him as in forcing with the side to which he has attacked you, and grasp forward with your left hand to his sword by the point, and force him back to you, thus you take his side.</p>
| Item wenn dir ein° hat an gesetzt vnd dw Im auch das prich also nahen ÿm als mit eine~ dringen mit der seitten an die er dir hat gesetzt vnd greif mit dein° lincken hant vorñ an sein swert pey dem ort vnd vrbering ruck in nach dir so gewingstu ÿm die seitt an <span style="color:#A40000">~</span>
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 090r.jpg|2|lbl=-}}
|Item wenn dir einer hat angesetzt vnd du Im auch Das brich also nahen nym als mit eine~ ringen mit der seitten an der er dir hat angesetzt vnd greif '''[62r]''' mit deiner lincken hant vornen an sein swert mit dem ort ruck In nach dir so gewinstu Im die seitten an etc.
+
|
| <br/>
+
{{section|Page:Cod.I.6.4º.3 061v.jpg|3|lbl=-|p=1}} {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 062r.jpg|1|lbl=62r|p=1}}
| Item wen dir eÿner hat an gesetz vnd du Im auch das prich also / nohent Im als mit eym ringen mit der siten an dir vnd er dir hat angesetz vnd grifft mit diner lincken hant vorn an sin swertt / sin ort ruck yn noch dir so gewinstu im die siten an ~
+
|  
| '''[103v]''' <span style="color:#A40000">Itm~</span> Wen er dier hat an geseczt vñ du Im auch das prich also nahen Im als mit einem dringñ mit der seytñ an die er an dier hat gesaczt Vnd greyff mit deiner linckñ handt voren an sein swert pey dem ort vñ verbring Ruk In nach dier so gebinst du Im die seyten an
+
| <p>Item wen dir eÿner hat an gesetz vnd du Im auch das prich also / nohent Im als mit eym ringen mit der siten an dir vnd er dir hat angesetz vnd grifft mit diner lincken hant vorn an sin swertt / sin ort ruck yn noch dir so gewinstu im die siten an ~</p>
| <br/>
+
| <p>[103v] {{red|b=1|Itm~}} Wen er dier hat an geseczt vñ du Im auch das prich also nahen Im als mit einem dringñ mit der seytñ an die er an dier hat gesaczt Vnd greyff mit deiner linckñ handt voren an sein swert pey dem ort vñ verbring Ruk In nach dier so gebinst du Im die seyten an</p>
 +
|
 +
|
 +
| {{section|Page:MS Dresd.C.94 260v.png|3|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| Note: if you stab to one from the high guard to his face, if he then drops his left hand onto your sword ahead of your left Then drop your pommel below your right armpit into the guard and attack him under his left armpit or to the chest
+
| <p>[40] Note: if you stab to one from the high guard to his face, if he then drops his left hand onto your sword ahead of your left. Then drop your pommel below your right armpit into the guard, and attack him under his left armpit, or to the chest.</p>
| Item stichstu eine~ zu° aus der oberñ hu°t zw° seine~ gesicht felt er dir denn mit sein° lincken hant in dein swert für dein° lincken So vall mit deine~ knopf vnder dein rechts vchsen in die hu°t vnd setz ÿm an vnder sein lincks vchsen oder an die prust <span style="color:#A40000">~</span>
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 090r.jpg|3|lbl=-}}
| <br/>
+
|
| <br/>
+
|
| <br/>
+
| <p><br/></p>
| <span style="color:#A40000">*Itm~</span> stichstu einem zu aus der oberñ hüt Zu seinem gesicht vñ feldt er dier dan mit seiner linckñ handt In dein swert vor deiner linckñ handt so '''[104v]''' Fall mit deinem knopff vnder dein rechtes vchsen in die hüt vñ secz Im an vnder die linck vchsen Oder an die prust
+
| <p>{{red|b=1|*Itm~}} stichstu einem zu aus der oberñ hüt Zu seinem gesicht vñ feldt er dier dan mit seiner linckñ handt In dein swert vor deiner linckñ handt so [104v] Fall mit deinem knopff vnder dein rechtes vchsen in die hüt vñ secz Im an vnder die linck vchsen Oder an die prust</p>
| <br/>
+
|
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| Note: if you stab one to the face from the low guard if he drops his left hand onto your sword ahead of your left then drive the right hand up into the high guard and hang the point over his left hand and attack him
+
| <p>[41] Note: if you stab one to the face from the low guard, if he drops his left hand onto your sword ahead of your left then drive the right hand up into the high guard, and hang the point over his left hand, and attack him.</p>
| Item stichstu eine~ zu° dem gesicht aus der vnderñ hu°t felt er dir denn in dein swert mit seiner lincken hant für deiner lincken so var auf mit der rechten hant in die ober hu°t vnd heng ÿm den ort vber sein lincke hant vnd setz Im an <span style="color:#A40000">~</span>
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 090r.jpg|4|lbl=-}}
| Item Stichstu einem zum gesicht aus der vndern hut von der rechten seitten Vnd felt er dir In dein swert als vorgeschrieben stet mit seiner lincken hant vor deiner lincken So far auf mit der rechten hant vnd mit der lincken hant leitte Im sein swert aussen über sein lincke hant vnd setze Im an etc.
+
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 062r.jpg|2|lbl=-}}
| <br/>
+
|  
| Item stichstu eynem zu dem gesicht auß der andern hutt von der rechte~ site~ vnd felt dir in din swertt als vor geschriben stot mit siner lincken hantt vor dine~ lincken So far auff mit der rechte~ hãt vnd mit der lincken hant / leütt im sin schwertt auff vber sin lincken hant ab vnd setz Im an ~  
+
| <p>Item stichstu eynem zu dem gesicht auß der andern hutt von der rechte~ site~ vnd felt dir in din swertt als vor geschriben stot mit siner lincken hantt vor dine~ lincken So far auff mit der rechte~ hãt vnd mit der lincken hant / leütt im sin schwertt auff vber sin lincken hant ab vnd setz Im an ~</p>
| <span style="color:#A40000">Itm~</span> stichstu Einem zu dem gesicht aus der vnderñ huet vor der rechtñ seytñ vñ felt er dier in dein swert als vorgeschribñ stet mit seiner / lincken hant vor deiner lincken so far auff mit der rechtñ handt vñ mit der linckñ leydt dein swert aussñ vber sein lincke handt vnd secz Im an /
+
| <p>{{red|b=1|Itm~}} stichstu Einem zu dem gesicht aus der vnderñ huet vor der rechtñ seytñ vñ felt er dier in dein swert als vorgeschribñ stet mit seiner / lincken hant vor deiner lincken so far auff mit der rechtñ handt vñ mit der linckñ leydt dein swert aussñ vber sein lincke handt vnd secz Im an /</p>
| <br/>
+
|
 +
|
 +
| {{section|Page:MS Dresd.C.94 261r.png|1|lbl=261r}}
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| Note: know that all high attacks counter and outreach the low ones and in all attacks twist your pommel under your right armpit into the guard and thus force ahead of yourself with strength
+
| <p>[42] Note: know that all high attacks counter, and outreach the low ones, and in all attacks, twist your pommel under your right armpit into the guard, and thus force ahead of yourself with strength.</p>
| Item wisse das alle oberñ <del>auf</del> an setzen prechen vnd ledigen die vnderñ vnd in allen an setzen So wind deinen knop vnder dein rechts vchsen in die hu°t vnd dring also fur dich mit sterck <span style="color:#A40000">~</span>
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 090r.jpg|5|lbl=-}}
| Item wisß das alle ober ansetzu~g '''[62v]''' prechen vnd ledigen die vndern vnd yn allen ansetzen soltu den knopff winden vntter dein rechte üchsen In die hut vnd also für dich ringen mit stercke ~
+
|
| <br/>
+
{{section|Page:Cod.I.6.4º.3 062r.jpg|3|lbl=-|p=1}} {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 062v.jpg|1|lbl=62v|p=1}}
| '''[134r]''' Item wiß das alle ober an setzung prechent vnd ledigen die andern vnd in allen an setzen soltu den knouff winden vnder dem rechte~ vchsen in die hut vnd also fier dich dringen mit sterck ~
+
|  
| <span style="color:#A40000">Itm~</span> Wiß das alle oberñ an secze~ prechñ vnd ledigñ die vnderñ vñ in allen an seczñ soltu deinem knopff windñ vnter dein rechtes vchsen In die hut also fur dich dringñ mit sterk
+
| <p>[134r] Item wiß das alle ober an setzung prechent vnd ledigen die andern vnd in allen an setzen soltu den knouff winden vnder dem rechte~ vchsen in die hut vnd also fier dich dringen mit sterck ~</p>
| <br/>
+
| <p>{{red|b=1|Itm~}} Wiß das alle oberñ an secze~ prechñ vnd ledigñ die vnderñ vñ in allen an seczñ soltu deinem knopff windñ vnter dein rechtes vchsen In die hut also fur dich dringñ mit sterk</p>
 +
|
 +
|
 +
| {{section|Page:MS Dresd.C.94 261r.png|2|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| <br/>
+
| <p>[43] </p>
| <br/>
+
|  
| Item Stichstu einem zum gesicht aus der obern hut vnd felt er dir mit seiner lincken hant In dein swert zwischen deinen beidenn henden So winde mit de~ knauf Inwendig durch seinen arm auf dein lincke seitten vnd ruck üb’sich auf dein rechte seitten vnd setze Im an etc.
+
|  
| <br/>
+
{{section|Page:Cod.I.6.4º.3 062v.jpg|2|lbl=-}}
| Item Stichstü eyne~ zu dem gesicht auß der obern hut vnd felt er dir mit siner lincken hantt in din swertt schwueschen dinen beyde~ hende~ so wind mit dem knoupff Inwendig durch sine~ arm auff deim lincke siten vnd ruck vber sich auff din rechte site~ vnd setz Im ann ~
+
|
| <span style="color:#A40000">Itm~</span> schichstu Einem zu dem gesicht auß der oberñ hut vñ er <del>feldet</del> fellet mit seine~ linckñ hant In dein swert zwissche~ dein paydñ hendñ so windt mit dem knopff in wendich dürch sein arm~ auff dein lincke seyttñ vñ ruck vber sich Auff dein rechte seytñ vñ secz Im an  
+
| <p>Item Stichstü eyne~ zu dem gesicht auß der obern hut vnd felt er dir mit siner lincken hantt in din swertt schwueschen dinen beyde~ hende~ so wind mit dem knoupff Inwendig durch sine~ arm auff deim lincke siten vnd ruck vber sich auff din rechte site~ vnd setz Im ann ~</p>
| <br/>
+
| <p>{{red|b=1|Itm~}} schichstu Einem zu dem gesicht auß der oberñ hut vñ er <del>feldet</del> fellet mit seine~ linckñ hant In dein swert zwissche~ dein paydñ hendñ so windt mit dem knopff in wendich dürch sein arm~ auff dein lincke seyttñ vñ ruck vber sich Auff dein rechte seytñ vñ secz Im an</p>
 +
|
 +
|
 +
| {{section|Page:MS Dresd.C.94 261r.png|3|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| <br/>
+
| <p>[44] </p>
Note: if you stab one to the face from the high guard, if he drops his left hand onto your sword between both of your hands then twist with the pommel inward through his arm or outward over his arm to your left side side and pull to your right side and attack him, this is called ''wrenching'' out below and above
+
 
''Translator's Note: "wrenching" is a pure guess.''
+
<p>NNote: if you stab one to the face from the high guard, if he drops his left hand onto your sword between both of your hands then twist with the pommel inward through his arm or outward over his arm to your left side, and pull to your right side, and attack him, this is called wrenching<ref>Note: "wrenching" is a pure guess.</ref> out below, and above.</p>
| <br/>
+
| <p><br/></p>
'''[90v]''' Item stichstu eine~ zu° dem gesicht aus der oberñ hu°t felt er dir deñ mit sein° lincken hant in dein swert zwischen deinen paiden henden so wind mit dem knopf Inwendich durch sein arm~ oder aussen vber sein arm~ auf dein lincke seitten vnd ruck auf dein rechte seitten vnd setz Im an das haist ausgezewnt vnden vnd oben <span style="color:#A40000">~</span>
+
 
| <br/>
+
{{section|Page:Cod.44.A.8 090v.jpg|1|lbl=90v}}
Item Stichstu einem zum gesicht '''[63r]''' auß der vnttern hut von d’ rechte~ seitten vnd er felt dir mit sein’ lincken hant zum swert zwischen deinen baiden henden So winde mit deinem knauff aussen über sein lincken arm vnd ruck In auff dein rechte seitten vnd setze Im an Vnd das heisset außgetzempt vnden vnd oben ~
+
| <p><br/></p>
| <br/>
+
 
| '''<span style="color:#A40000">Nota</span>'''
+
{{section|Page:Cod.I.6.4º.3 062v.jpg|3|lbl=-|p=1}} {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 063r.jpg|1|lbl=63r|p=1}}
<span style="color:#A40000">Item</span> Stichstu eynem zu dem gesicht aus der vnten hutt von der rechte~ site~ vnd er felt dir mit syner lincken hant in din swert zwischen dÿnen beÿden henden So wind mit dinem knopff aussen vber sinen lincken arm vnd setz im an dz heisset auß gezempt vnte~ vnd oben
+
|
| <br/>
+
| <p>{{red|b=1|Nota}}</p>
'''[104r]''' <span style="color:#A40000">Itm~</span> stichstu Zu dem gesicht aus der vnderñ hut von der rechtñ seittñ vñ er fellt dier mit seiner linken han[t] In dein swert Zwissche~ deine~ paydñ hendñ so wind mit deine~ knopff aussen vber sein linckñ arm~ vñ ruck in auf dein rechte seyttñ vñ secz Im an vñ das hayst auß <del>gez???</del> gezewnet vnden vñ oben /
+
 
| <br/>
+
<p>{{red|b=1|Item}} Stichstu eynem zu dem gesicht aus der vnten hutt von der rechte~ site~ vnd er felt dir mit syner lincken hant in din swert zwischen dÿnen beÿden henden So wind mit dinem knopff aussen vber sinen lincken arm vnd setz im an dz heisset auß gezempt vnte~ vnd oben</p>
 +
| <p><br/></p>
 +
 
 +
<p>[104r] {{red|b=1|Itm~}} stichstu Zu dem gesicht aus der vnderñ hut von der rechtñ seittñ vñ er fellt dier mit seiner linken han[t] In dein swert Zwissche~ deine~ paydñ hendñ so wind mit deine~ knopff aussen vber sein linckñ arm~ vñ ruck in auf dein rechte seyttñ vñ secz Im an vñ das hayst auß <del>gez???</del> gezewnet vnden vñ oben /</p>
 +
|
 +
|  
 +
| <p><br/></p>
 +
 
 +
{{section|Page:MS Dresd.C.94 261v.png|1|lbl=261v}}
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| Note when you have attacked one and he is strong against you so that you can not force, and he then would grasp down through your sword with his left hand and grabs your left and will take your weight Then watch him as he sends his around around then attack him under the left armpit thus you win in weakness as he is strong and strength helps him not
+
| <p>[45] Note, when you have attacked one, and he is strong against you so that you cannot force, and he then would grasp down through your sword with his left hand, and grabs your left, and will take your weight. Then watch him as he sends his around then attack him under the left armpit, thus you win in weakness as he is strong and strength helps him not.</p>
| Item wenn du eine~ hast an gesetzt vnd er starck wider ist das dw nicht gedringen magst greift er denn vnden durch dein swert mit seiner lincken hant vnd begreift dir dein lincke vnd wil dir das gewicht nemen So merck die weil er dir den arm~ vmb reydet so secz ÿm an vnder das linck vchsen so gewinstu Im die swech an wie starck er ist kan in die sterck nicht gehelfen
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 090v.jpg|2|lbl=-}}
| Item Wenn du einem hast angesetzt vnd er starck wid’ ist das du In nit getringen magst vnd er greifft vnden durch sein swert mit seiner lincken hant vnd begreifft dir dein lincke vnd wil dir das gewicht neme~ vnd dieweil er dir den arm '''[63v]''' vmb reidet dieweil setze Im an vntter die lincken so gewinstu Im die swech an wie starck er ist das hilfft In nicht etc.
+
|  
| <br/>
+
{{section|Page:Cod.I.6.4º.3 063r.jpg|2|lbl=-|p=1}} {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 063v.jpg|1|lbl=63v|p=1}}
| Ite~ wan du eÿnen hast <del>gefast</del> angesetz vnd er starck wider ist dz du In nit getringen magst vnd er grifft vnde~ durch sin swertt mit siner lincken hant vnd begrifft der din lincken vnd wil dir dz gewicht neme~ vnd die weill den arm reÿttert die wil setz Im an vnde~ an die lincken vchsen so gewinstu im die schwech an wie starck er ist dz hilfft in nitt ~
+
|
| <span style="color:#A40000">Itm~</span> Wen du hast Einem h an geseczt vnd er stark wider ist das du nicht gedringe~ magst vñ er greyfft vnden durch dein swert mit seiner linckñ handt vñ begreyfft dir dein liñck vñ wil dir das gewicht nemeñ vñ die weyl er dier den arm vmb reydet dye weyl secz Im an vnder das linck vchsen so gewinstü / du Im die schwech an wie starcker<sup> er </sup>ist das hylfft In nicht /
+
| <p>Ite~ wan du eÿnen hast <del>gefast</del> angesetz vnd er starck wider ist dz du In nit getringen magst vnd er grifft vnde~ durch sin swertt mit siner lincken hant vnd begrifft der din lincken vnd wil dir dz gewicht neme~ vnd die weill den arm reÿttert die wil setz Im an vnde~ an die lincken vchsen so gewinstu im die schwech an wie starck er ist dz hilfft in nitt ~</p>
| <br/>
+
| <p>{{red|b=1|Itm~}} Wen du hast Einem h an geseczt vnd er stark wider ist das du nicht gedringe~ magst vñ er greyfft vnden durch dein swert mit seiner linckñ handt vñ begreyfft dir dein liñck vñ wil dir das gewicht nemeñ vñ die weyl er dier den arm vmb reydet dye weyl secz Im an vnder das linck vchsen so gewinstü / du Im die schwech an wie starcker<sup> er </sup>ist das hylfft In nicht /</p>
 +
|
 +
|
 +
| {{section|Page:MS Dresd.C.94 261v.png|2|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| Note: stab at the same time with one from the low guard and if strong then drive on the sword, if he is also strong then drive your right hand out with the pommel and with the left put the point over his left arm before the chest or under his left armpit and attack him and in all attacks wind then in the bind under the armpit in the guard
+
| <p>[46] Note: stab at the same time with one from the low guard, and if strong then drive on the sword, if he is also strong then drive your right hand out with the pommel, and with the left put the point over his left arm before the chest or under his left armpit, and attack him, and in all attacks wind then in the bind under the armpit in the guard.</p>
| Item stich mit eine~ geleich ein aus der vnderñ hu°t vnd pis starck <del>so far</del> am swert ist er auch starck so far mit dem knopf auf mit dein° rechten hant vnd mit der lincken leit Im den ort vber sein lincken arm~ an die prust oder vnder sein lincks vchsen vnd setz ym an vnd In allen an setzen so wind das gepindt vnder das vchsen in die hu°t <span style="color:#A40000">~</span>
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 090v.jpg|3|lbl=-}}
| Item Stich mit einem gleiche ein aus der vnttern hut von deiner rechten seitten vnd pis starck am swert vnd ist er auch starck so far mit dem knauff übersich auff mit der rechten hant vnd mit der lincken hant leite Im den ort über seinen lincken arm an die prust oder vntter sein lincke üchsen vnd setz Im an Vnd winde albeg mit de~ ansatz vnder die üchsen In die hut etc.
+
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 063v.jpg|2|lbl=-}}
| <br/>
+
|  
| '''[134v]''' Item stich mit eyne~ glich ÿn auß der vntern hutt von diner rechte~ siten vnd biß starck am swertt vnd ist er auch starck So far mit dem knopff vber sich auff mit der rechte~ hant vnd mit der lincken hãt leütt ÿm den ortt vber sin lincken arm an die brust oder vnter sin lincken vchsen vnd setz ym an vnd wind albeg an mit dem ansatz vnder die vchsenn in die hu°tte~ ~  
+
| <p>[134v] Item stich mit eyne~ glich ÿn auß der vntern hutt von diner rechte~ siten vnd biß starck am swertt vnd ist er auch starck So far mit dem knopff vber sich auff mit der rechte~ hant vnd mit der lincken hãt leütt ÿm den ortt vber sin lincken arm an die brust oder vnter sin lincken vchsen vnd setz ym an vnd wind albeg an mit dem ansatz vnder die vchsenn in die hu°tte~ ~</p>
| <span style="color:#A40000">Itm~</span> stich mit einem gleich ein aus der vnderñ huet von deiner rechtñ vñ pis starck Am swert vñ ist er Auch starck so far mit dem knopff vber sich auf mit der rechtñ handt vñ mit der lincken leit Im dem ort vber sein linkñ arm~ an die prust Oder vnder sein linckes vchsen vñ secz Im an vñ windt albegñ mit dem sacz vnder das vchsein In die hut*
+
| <p>{{red|b=1|Itm~}} stich mit einem gleich ein aus der vnderñ huet von deiner rechtñ vñ pis starck Am swert vñ ist er Auch starck so far mit dem knopff vber sich auf mit der rechtñ handt vñ mit der lincken leit Im dem ort vber sein linkñ arm~ an die prust Oder vnder sein linckes vchsen vñ secz Im an vñ windt albegñ mit dem sacz vnder das vchsein In die hut*</p>
| <br/>
+
|
 +
|
 +
| {{section|Page:MS Dresd.C.94 262r.png|1|lbl=262r}}
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| <br/>
+
| <p>[47] </p>
| <br/>
+
|  
| <br/>
+
|  
| <br/>
+
|  
| <br/>
+
|
| <span style="color:#A40000">Itm~</span> stichstu einem zu aus der oberñ hüt Zu seinem gesicht vñ feldt er dier dan mit seiner linckñ handt In dein swert vor deiner linckñ handt so '''[104v]''' Fall mit deinem knopff vnder dein rechtes vchsen in die hüt vñ secz Im an vnder die linck vchsen Oder an die prust
+
| <p>{{red|b=1|Itm~}} stichstu einem zu aus der oberñ hüt Zu seinem gesicht vñ feldt er dier dan mit seiner linckñ handt In dein swert vor deiner linckñ handt so [104v] Fall mit deinem knopff vnder dein rechtes vchsen in die hüt vñ secz Im an vnder die linck vchsen Oder an die prust</p>
| <br/>
+
|
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| '''<span style="color:#A40000">Here you rise to master Martin Hundfeldt's art of holding down and standing up during combat in harness</span>'''
+
| <p>[48] {{red|b=1|Here you rise to master Martin Hundfeldt's art of holding down and standing up during combat in harness}}</p>
Mark when he falls then fall on him always to the right side and fall with the right knee between his legs and fall with the left hand in front of his throat and be not too rash so that you don't fall too far over him and grab to his dagger and don't show your own that you keep in reserve if he would then drop to the dagger then stab him in the hand
+
 
| '''[90v] <span style="color:#A40000">Hie hebt sich an maister marteins hundtfeltz kunst die vnder halden vnd die auf sten Im harnasch zu° kampf</span>'''
+
<p>Mark when he falls then fall on him always to the right side, and fall with the right knee between his legs, and fall with the left hand in front of his throat, and be not too rash so that you don't fall too far over him, and grab to his dagger, and don't show your own that you keep in reserve, if he would then drop to the dagger then stab him in the hand.</p>
'''[91r]''' Merck wenn er felt so fall Im albeg zu° der rechten seitten vnd mit dem rechten knÿe fall zwischen sein pain vnd mit der lincken hant fal fur seinen hals vnd pis nicht zu° Jach das du nicht zu fer° vber In fellest vñ greif nach seine~ degen vnd zeuch denn deine~ nicht du habst in deñ gewiß wil er dir denn in den degen fallen so stich in zu° der hant <span style="color:#A40000">~</span>
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 090v.jpg|4|lbl=-}}
| '''[64r] Item das sein die vntterhaben vnd die auffsteen Im kampff'''
+
 
<br/>Item Wann er felt so vall mit Im albeg zu der rechten seitten vnd mit dem rechten knie fall Im albeg zwischen sein pain vnd mit der lincken hant far vmb sein hals vnd pis nicht zu gehe das du nit zu ser über In fallest Vnd greiffe nach seinem degen vnd zeuch deinen degen nicht du habst In denn gewiß Will er dir dann In dein degen fallen so stich Im zu der hant vnd ruck nicht wider etc.  
+
{{section|Page:Cod.44.A.8 091r.jpg|1|lbl=91r}}
| '''[125v] Das seind die vnder haldenn vnd die auf sten zw champf vnnd im champf'''
+
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 064r.jpg|1|lbl=64r}}
<br/>Wenn er velt so val im alweg zw der rechtenn seytenn vnd mit dem ain chnye val zwischenn seiner pain val fur seinenn hals vnd bis nicht zu gāch das dw nicht vber in vallest vnd greyff nach seinem tegenn vnd zeuch denn deinen nit dw habst in dann gewis wil er dir dann in den teg[e]n vallenn so stich im zw der hand //
+
| {{section|Page:MS KK5126 125v.jpg|13|lbl=-}}
| '''[134v] <span style="color:#A40000">Item das sint die vnter haulbenn vnd die auff sten ÿm kampff ~</span>'''
+
| <p>[134v] {{red|b=1|Item das sint die vnter haulbenn vnd die auff sten ÿm kampff ~}}</p>
<br/><span style="color:#A40000">Item</span> Wan er felt So fall mit ÿm albeg zu der rechte~ siten vnd mit dem rechte~ knye fal ym albeg zwichsten sin peyn vnd mit der lincken hant far vmb sin halls vnd bis nicht zu geehen dz du nit zu ver vber in vallest vnd griff noch sinem degenn vnd zuch dinen tegen nicht du hapst in dan gewiß wil er dir dan in din degen fallen so stich ym zu der hãt vnd ru<sup>e</sup>ck nicht wyder ~
+
 
| <br/>
+
<p>{{red|b=1|Item}} Wan er felt So fall mit ÿm albeg zu der rechte~ siten vnd mit dem rechte~ knye fal ym albeg zwichsten sin peyn vnd mit der lincken hant far vmb sin halls vnd bis nicht zu geehen dz du nit zu ver vber in vallest vnd griff noch sinem degenn vnd zuch dinen tegen nicht du hapst in dan gewiß wil er dir dan in din degen fallen so stich ym zu der hãt vnd ru<sup>e</sup>ck nicht wyder ~</p>
| '''[277r] Hie hebt sich an / daß underhalltn vnd aůfsteen In harnisch'''
+
|  
<br/>Merckh / wenn er felt / so vall im albeg zů der rechtn seit vnnd mit dein rechtn khnie fall zwischen seine bain / Vnnd mit der linnckhen hannt / fall fůr seinen halß vnd bisß nit zů rach / daß du nit zů ferr y°ber in felst / vnd greif nach seinem Degn / Vnd zeůch den deinen nicht / dů habst in den gewisß / ---- Will er dir dann in den degn falln / so stich in zů der hannt /
+
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 277r.jpg|2|lbl=-}}
 +
|
 +
| {{section|Page:MS Dresd.C.94 262r.png|2|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| '''<span style="color:#A40000">A second hold</span>'''
+
| <p>[49] {{red|b=1|A second hold}}</p>
Take his right arm between your legs and lay yourself across him and stretch yourself hard and hold your legs strongly together and grasp with the left hand to his left arm and hold it thus and work the dagger with the right hand so that you go to both sides
+
 
| '''<span style="color:#A40000">Ein anders halden</span>'''
+
<p>Take his right arm between your legs, and lay yourself across him and stretch yourself hard and hold your legs strongly together, and grasp with the left hand to his left arm, and hold it thus, and work the dagger with the right hand so that you go to both sides.</p>
Nÿm sein rechten arm~ zwischen deine pain vnd leg dich auf in <del>tzw</del> twirchs vñ streck dich vast vnd halt deine pain fest zu° sãmen vnd greif mit der lincken hant in sein linken arm~ vnd hald in also vnd arbait mit der rechten hant mit dem degen das get zu° paiden seittñ <span style="color:#A40000">~</span>
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 091r.jpg|2|lbl=-}}
| '''[64v] Item ein anders'''
+
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 064v.jpg|1|lbl=64v}}
Item Nym seinen rechten arm zwischen dein pain vnd lege dich auf In zwers vnd streck dich fast vnd halt dein pein vast zu seinen vnd greiff mit deiner lincken hant In seinen lincken arm vnd halt In also vnd arbait mit der rechte~ hant mit degen Das geet zu beiden seitten ~
+
| <p><br/></p>
| <br/>
+
 
Nim sein arm zwischen deiner rechtn pain vnnd leg dich auf in /// vnd zuck nicht twerchs vnd sterck dich vast vnd halt deine pain vast zw samen vnd greyff mit der tennckenn hand in seinen tennckenn arm vnd halt in also vnd arbait mit der rechte[e]n hannd mit dem tegenn das get zw paidenn seytenn
+
{{section|Page:MS KK5126 125v.jpg|14|lbl=-}}
| '''<span style="color:#A40000">Ein anders hebenn</span>'''
+
| <p>{{red|b=1|Ein anders hebenn}}</p>
<span style="color:#A40000">Itm~</span> Nÿm sin rechten arm zwischen dyn beyn vnd leg dich auff In zwergs vnd streck dich vast vñ halt din beyn fast zu samen vnd griff mit diner lincken hant sinen lincken arm vnd halt yn also vnd arbeÿt mit der rechte~ hant mit dem tegenn daß gett zu beÿde~ siten zu° ~  
+
 
| <br/>
+
<p>{{red|b=1|Itm~}} Nÿm sin rechten arm zwischen dyn beyn vnd leg dich auff In zwergs vnd streck dich vast vñ halt din beyn fast zu samen vnd griff mit diner lincken hant sinen lincken arm vnd halt yn also vnd arbeÿt mit der rechte~ hant mit dem tegenn daß gett zu beÿde~ siten zu° ~</p>
| '''[278r] Ein annderß haltn /'''
+
|  
Nimb seinn rechten arm zwischen deine bain / vnd leg dich aůf in twirchß / vnd streckh dich vasst / vnnd halt deine bain fesst zů samen / -- Vnd greif mit der linnckhen hannt in sein linckhen armm / - Vnd halt in also / vnd arbait mit der rechten hannt / mit dem degen / Dar geet zů bedn seitn /
+
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 278r.jpg|1|lbl=278r}}
 +
|
 +
| {{section|Page:MS Dresd.C.94 262v.png|1|lbl=262v}}
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| '''<span style="color:#A40000">Yet a hold</span>'''
+
| <p>[50] {{red|b=1|Yet a hold}}</p>
When you fall beside him then take his head under your left armpit and wrap around his throat and lay yourself with your body above over his face and work with the right hand
+
 
| '''<span style="color:#A40000">Aber ein halden</span>
+
<p>When you fall beside him then take his head under your left armpit, and wrap around his throat, and lay yourself with your body above over his face, and work with the right hand.</p>
Wenn du neben in fellest so nÿm sein haubt vnder dein lincks vchsen vnd vmb vach in mit dem hals vnd leg dich mit dem leib oben vber sein antlütz vnd arbait mit der rechten hant <span style="color:#A40000">~</span>
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 091r.jpg|3|lbl=-}}
| '''Aber ein anders'''
+
|  
Wenn du neben In fellest so nÿm sein haubt vntter sein lincke üchsen vnd vmb such In mit '''[65r]''' dem hals vnd leg dich mit dem leib oben vntter sein antlütze vnd arbeit mit der rechten hãt ~
+
{{section|Page:Cod.I.6.4º.3 064v.jpg|2|lbl=-|p=1}} {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 065r.jpg|1|lbl=65r|p=1}}
| <br/>
+
| <p><br/></p>
wenn dw neben sein haldest vnd nym sein haubt vnder dein tenncks vechsenn vnd vmb fach in mit dem hals vnd leg dich mit dem leyb vnder sein anndlucz vnd arabait (sic) mit der rechtenn hannd
+
 
| '''[135r]''' <span style="color:#A40000">Item</span> Ein Anders heben
+
{{section|Page:MS KK5126 125v.jpg|15|lbl=-}}
Wan du neben In fallest So nÿm sin hauptt vntter sine~ lincken vchschen vñ vmb fahe in mit dem hals vnd leg dich mit dem lincken oben vntter sin antzlutz vnd arbeit mit der rechte~ hant ~
+
| <p>[135r] {{red|b=1|Item}} Ein Anders heben</p>
| <br/>
+
 
| '''[278v] Aber ein Halltn /'''
+
<p>Wan du neben In fallest So nÿm sin hauptt vntter sine~ lincken vchschen vñ vmb fahe in mit dem hals vnd leg dich mit dem lincken oben vntter sin antzlutz vnd arbeit mit der rechte~ hant ~</p>
Wenn dů neben in felst / so nimb sein haůbt vnnder sein linckhß y°gsn / vnnd vmb fach in mit dem halß / vnnd leg dich mit dem leib oben y°ber sein anntlitz / vnd arbait mit der rechtn hannt /
+
|  
 +
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 278v.jpg|1|lbl=278v}}
 +
|
 +
| {{section|Page:MS Dresd.C.94 262v.png|2|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| '''<span style="color:#A40000">Yet a hold</span>'''
+
| <p>[51] {{red|b=1|Yet a hold}}</p>
If he falls on his back then follow him with your right knee between his legs and trap his right arm with your left kneecap and grasp his left hand with your right and pull it under his throat and hold it fast with the left hand and work with the dagger with the right
+
 
| '''<span style="color:#A40000">Aber ein halden</span>'''
+
<p>If he falls on his back then follow him with your right knee between his legs, and trap his right arm with your left kneecap, and grasp his left hand with your right, and pull it under his throat, and hold it fast with the left hand, and work with the dagger with the right.</p>
Felt er auf den ruck so fall im mit deine~ rechten knÿ zwischen sein pain vnd vaß Im den rechten arm~ in dein lincke knÿepüg vnd sitz dar auf vnd begreif sein lincke hant mit deiner rechten vnd ruck Im die vnder seinen hals vnd hald in fest mit der lincken hant vnd arbait mit '''[91v]''' der rechten mit dem degen <span style="color:#A40000">~</span>
+
|
| '''Aber eins'''
+
{{section|Page:Cod.44.A.8 091r.jpg|4|lbl=-|p=1}} {{section|Page:Cod.44.A.8 091v.jpg|1|lbl=91v|p=1}}
Felt er auf den ruck so vall Im mit deinem rechten knie zwischen sein pain vnd faß Im den rechten arm In dein lincke kniepüg vnd setz dich darauf vnd begreiff sein lincke hant mit deiner rechten hant druck Im die vntter sein hals vnd halt In vest mit deiner lincken vnd arbeit mit der rechten mit dem degen ~
+
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 065r.jpg|2|lbl=-}}
| <br/>
+
| <p><br/></p>
velt er auf denn ruck so val im mit deinen paidenn chnye zwischen seiner pain vnd fas in bey dem rechtenn arm in dein tenncke chnyepüg vnd fass dar auf vnd begreyff sein tenncke hannd mit deiner rechtenn vnd druck im die vnder sein hals vnd halt die vest mit deiner tennckenn vnnd arbait mit der recht[e]nn
+
 
| Item Ein anders  
+
{{section|Page:MS KK5126 125v.jpg|18|lbl=-|p=1}}<ref>Paragraph placed after 53.</ref>
Felt er auff den ruck so fal im mit dine~ rechte~ beyn zwischen sin beyn vnd faß im den rechte~ arm in din lincke knÿepogenn vnd setz dich dar vff vnd begriff sin lincke hant mit diner rechte~ oder lincken hant truck In nider vnder sin hals vnd halt in fest mit diner lincken vnd arbeytt mit der rechte~ mit dem tegenn ~
+
| <p>Item Ein anders</p>
| <br/>
+
 
| '''[279r] Aber ein halten .'''
+
<p>Felt er auff den ruck so fal im mit dine~ rechte~ beyn zwischen sin beyn vnd faß im den rechte~ arm in din lincke knÿepogenn vnd setz dich dar vff vnd begriff sin lincke hant mit diner rechte~ oder lincken hant truck In nider vnder sin hals vnd halt in fest mit diner lincken vnd arbeytt mit der rechte~ mit dem tegenn ~</p>
Felt er aůf den růckhen / so vall im mit deinem rechten khnie / zwischen seine bain / Vnnd vasß ime den rechten arm in den linckhe khniepůg vnnd sitz daraůf / vnnd begreif / sein linckhe hannt mit deiner rechtn / Vnnd růckh ime die / vnnder seinen halß / Vnnd halt ime vesst / mit der linckhen hant / Vnd arbeit mit die rechtn / mit dem degn /
+
|  
 +
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 279r.jpg|1|lbl=279r}}
 +
|
 +
|
 +
{{section|Page:MS Dresd.C.94 262v.png|3|lbl=-|p=1}} {{section|Page:MS Dresd.C.94 263r.png|1|lbl=263r|p=1}}
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| '''<span style="color:#A40000">Yet a hold</span>'''
+
| <p>[52] {{red|b=1|Yet a hold}}</p>
If you throw him on his back then follow with your left knee on his right arm and with your left before his throat and push him hard with it and grasp his left hand with the right and grasp with the left helping the right and hold his left hand with your left and with the right hand work with the dagger
+
 
| '''<span style="color:#A40000">Aber ein hald~</span>'''
+
<p>If you throw him on his back then follow with your left knee on his right arm, and with your left before his throat, and push him hard with it, and grasp his left hand with the right, and grasp with the left helping the right, and hold his left hand with your left, and with the right hand work with the dagger.</p>
Wirfstu In auf den ruck so vall mit deine~ lincken knÿe in sein rechten arm~ vnd mit der lincken für sein hals vnd do mit druck in fast vnd begreif ÿm sein lincke hant mit der rechten vnd greif mit der lincken der rechten zu° hilff vnd hald ÿm sein lincke hant mit deiner lincken vnd arbait mit dem degen mit der rechten <span style="color:#A40000">~</span>
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 091v.jpg|2|lbl=-}}
| '''[65r] Item ein anders'''
+
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 065v.jpg|1|lbl=65v}}
Item würfstu In auf den ruck so falle mit deinem lincken knie In sein rechten arm vnd mit der lincken hant für sein hals damit druck In fast Begreiff Im sein lincke hant mit der rechten vnd begreiff mit der lincken hant der rechten zu hilffe vnd arbait mit der rechten ~
+
| <p><br/></p>
| <br/>
+
 
Wirs tu<ref>Gemeint wahrscheinlich 'Wirfstu'.</ref> in auf denn ruck so fal mit deinem tennckenn chnye in sein rechtenn arm[e] vnd mit der tennckenn hannd für sein hals vnnd do mit druck in vast vnnd begreyff im sein tenncke hannd mit der rechtn vnd greyff mit der tennckenn hannd der rechtn zw hilf vnd halt im sein tenncke mit deiner tennckenn vnd arbait mit der recht[e]n
+
{{section|Page:MS KK5126 125v.jpg|16|lbl=-}}
| Item Ein Anders
+
| <p>Item Ein Anders</p>
Wurffstu in auff den ruck so fal inn mit dinem lincken knÿe zu sinem rechte~ arm vnd mit der lincken hant fur sin hals vnd do mit truck vast / begriff im sin lincke hant mit der rechten vnd begriff mit der lincken der rechte~ zü hilff vnd arbeytt mit der rechte~ ~  
+
 
| <br/>
+
<p>Wurffstu in auff den ruck so fal inn mit dinem lincken knÿe zu sinem rechte~ arm vnd mit der lincken hant fur sin hals vnd do mit truck vast / begriff im sin lincke hant mit der rechten vnd begriff mit der lincken der rechte~ zü hilff vnd arbeytt mit der rechte~ ~</p>
| '''[279v] Aber ein halltn ..'''
+
|  
Wirffstů in aůf den růckh / so vall mit deinem linckhen khnie / in seinnen rechten arm / Vnnd mit der linckhen / fůr seinn halß / -- Vnnd domit drůckh ine vast / vnnd begreif im sein linnckhe hannt / mit der rechten / - Vnd greif mit der linkchen der rechten zů hilff / vnd hallt im sein linckhe hannt / mit deiner linckhen / vnnd arbait mit dem degen mit der rechtn /
+
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 279v.jpg|1|lbl=279v}}
 +
|
 +
| {{section|Page:MS Dresd.C.94 263r.png|2|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| '''<span style="color:#A40000">Another hold</span>'''
+
| <p>[53] {{red|b=1|Another hold}}</p>
If he falls on his back then grip both his legs under the knees with both hands and lift him up and drop with the knee between his legs into the crotch and hold both legs with one hand and work with the dagger with the other
 
| '''<span style="color:#A40000">ein anders halden</span>'''
 
Ffelt er auf den ruck so begreif im paide pain vnder den knÿen mit paiden henden vnd heb sÿ auf vnd fall Im mit dem knÿe zwischen seine pain auf die hoden vnd hald Im also paide pain mit einer hant vnd arbait mit der anderñ mit dem degen
 
| '''Aber ein anders'''
 
Item felt er auf den ruck So begreiffe Im paide pain vntt’ den knien mit beiden henden vnd heb sie auf vnd fall Im mit '''[66r]''' dem knie zwischen sein pain an die hoden vnd die halt also beide pain mit einer hant vnd mit der lincken ander mit dem dege~
 
| <br/>
 
velt er auf den ruck so begreyff im baide pain vnder dein chnye mit paiden hend[e]n vnd heb sy auf vnd val mit dem chnye zwischen seiner pain auf dy hodenn vnd halt im also paide pain mit einer hannd vnd arbait mit der andern mit dem teg[e]n
 
| Item Ein Anders
 
Felt er auff den rück so begriff inn beyde peÿn vntter dem knÿe mit beyde~ hende~ vnd heb sie auff vnd fall ÿm mit dem knÿe zwischen sin peÿn ÿnd die hode~ vnd die halt also beÿ dem peyn mit eÿner hant vnd mit der andern arbeit mit dem tegenn ~
 
| <br/>
 
| '''[280r] aliůd /'''
 
Felt er aůf den růckh / ---- So begreiff im baide bainn / Vnnder den khnien / mit baiden henndn vnnd heb sy° aůf / Vnnd fall im zwischn die bain mit dem khnie aůf die hoden / Vnnd ha°lt im also baide pain / mit einer hannt / vnnd arbait mit der anndern / mit dem degen
 
  
al
+
<p>If he falls on his back then grip both his legs under the knees with both hands, and lift him up and drop with the knee between his legs into the crotch, and hold both legs with one hand, and work with the dagger with the other.</p>
 +
| {{section|Page:Cod.44.A.8 091v.jpg|3|lbl=-}}
 +
|
 +
{{section|Page:Cod.I.6.4º.3 065v.jpg|2|lbl=-|p=1}} {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 066r.jpg|1|lbl=66r|p=1}}
 +
| <p><br/></p>
 +
 
 +
{{section|Page:MS KK5126 125v.jpg|17|lbl=-}}
 +
| <p>Item Ein Anders</p>
 +
 
 +
<p>Felt er auff den rück so begriff inn beyde peÿn vntter dem knÿe mit beyde~ hende~ vnd heb sie auff vnd fall ÿm mit dem knÿe zwischen sin peÿn ÿnd die hode~ vnd die halt also beÿ dem peyn mit eÿner hant vnd mit der andern arbeit mit dem tegenn ~</p>
 +
|
 +
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 280r.jpg|1|lbl=280r}}
 +
|
 +
|
 +
{{section|Page:MS Dresd.C.94 263r.png|3|lbl=-|p=1}} {{section|Page:MS Dresd.C.94 263v.png|1|lbl=263v|p=1}}
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| '''<span style="color:#A40000">Yet a hold</span>'''
+
| <p>[54] {{red|b=1|Yet a hold}}</p>
Note: by the throat with the left over the hollow
+
 
| '''<span style="color:#A40000">Aber ein halden</span>'''
+
<p>Note: by the throat with the left over the hollow.</p>
Item peÿ dem hals mit der lincken vber die kel
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 091v.jpg|4|lbl=-}}
| <br/>
+
| <p><br/></p>
Item pej de~ hals mit de~ lincken über die kelen ~
+
 
| <br/>
+
{{section|Page:Cod.I.6.4º.3 066r.jpg|2|lbl=-}}
| <br/>
+
|
Item bÿ dem hals mit der lincken Fur die kelle ~
+
| <p><br/></p>
| <br/>
+
 
| '''[280v] aliůd'''
+
<p>Item bÿ dem hals mit der lincken Fur die kelle ~</p>
Bey° dem halß mit der linnckhen y°ber die kell / --
+
|
 +
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 280v.jpg|1|lbl=280v}}
 +
|
 +
| <p><br/></p>
 +
 
 +
{{section|Page:MS Dresd.C.94 263v.png|2|lbl=-}}
 +
|
 +
|  
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| Note: under the right arm through and over the throat
+
| <p>[55] Note: under the right arm through and over the throat.</p>
| Item vnder dem rechten arm~ durch vnd vber dem hals <span style="color:#A40000">~</span>
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 091v.jpg|5|lbl=-}}
| Item vntter de~ rechten arm durch vnd über den halß ~
+
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 066r.jpg|3|lbl=-}}
| <br/>
+
|  
| Item vnder dem rechte~ arm durch vnd vber den hals ~  
+
| <p>Item vnder dem rechte~ arm durch vnd vber den hals ~</p>
Seq°tur
+
|
| <br/>
+
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 280v.jpg|2|lbl=-}}
| Item vnd[er] dem rechtn arm důrch vnnd y°ber dem halß /
+
|
 +
| {{section|Page:MS Dresd.C.94 263v.png|3|lbl=-}}
 +
|
 +
|  
 +
|  
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| '''<span style="color:#A40000">If you throw him on his belly</span>'''
+
| <p>[56] {{red|b=1|If you throw him on his belly}}</p>
Then follow with your right knee behind in the crook and with the left hand grasp over his face forward to the visor and pull upward and push down with the knee If his visor is open then reach with your fingers to his eyes or grasp with both hands on the face and twist his neck so he falls on his stomach again
+
 
| '''<span style="color:#A40000">Würfstu in auf den pauch</span>'''
+
<p>Then follow with your right knee behind in the crook and with the left hand grasp over his face forward to the visor, and pull upward, and push down with the knee. If his visor is open then reach with your fingers to his eyes, or grasp with both hands on the face, and twist his neck so he falls on his stomach again.</p>
So vall du ÿm mit dem rechten knÿ hinden in das schlos vnd mit der lincken hant greif vber sein haubt vorñ an das visir vnd zeuch vbersich vnd mit dem knÿe druck nÿder Ist sein visir offen so greif mit den vingerñ in seine augen oder greif mit paiden henden an die hauben vnd vordre Inn den hals so felt er wider auf den pauch
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 091v.jpg|6|lbl=-}}
| '''Item vnderhaben wann einer auf den pauch felt'''
+
|  
So fall In mit dem rechten knie In das schlaß vnd mit deiner lincken hant greiff über sein '''[66v]''' haubt vornen an das visir vnd zeuch übersich vnd mit de~ knie druck wider Ist sein visir offen So greiff mit den vingern In sein augen Oder greiff mit beiden henden an die hauben vnd reme damit des hals so fellt er wider auf den pauch ~
+
{{section|Page:Cod.I.6.4º.3 066r.jpg|4|lbl=-|p=1}} {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 066v.jpg|1|lbl=66v|p=1}}
| '''Wirft dw in auf denn pauch'''
+
|  
so val im mit dem recht[e]nn chnye hinden jn das sloss vnd mit deiner tennckenn hand greyff vber sein haubt vornn ann '''[126r]''' Das visier vnd zeuch vbersich vnd mit dem chnye druck nyder yst sein visier offenn so greyff mit den vingernn jm in die augenn oder greyff mit baidenn hennden an die haubenn vnd verdra im den hals so velt er wider auf den pauch
+
{{section|Page:MS KK5126 125v.jpg|19|lbl=-|p=1}} {{section|Page:MS KK5126 126r.jpg|1|lbl=126r|p=1}}
| '''[135v] <span style="color:#A40000">Item vnter haulb wen er auff den buech felt</span>'''
+
| <p>[135v] {{red|b=1|Item vnter haulb wen er auff den buech felt}}</p>
<span style="color:#A40000">Item</span> So fal ÿm mit dem recht Item knÿe ÿn das schlos vnd mit diner lincken hant griff vber sin hant fornen an daß visier vnd zuch vber sich / vnd mit dem knÿe drück wider / ist sin visier offen so griff mit den fingern in seÿn augen Oder griff mit beÿde~ hende~ an die hauben vnd ver dre mit dem hals so felt er wider auff den buch ~
+
 
| <br/>
+
<p>{{red|b=1|Item}} So fal ÿm mit dem recht Item knÿe ÿn das schlos vnd mit diner lincken hant griff vber sin hant fornen an daß visier vnd zuch vber sich / vnd mit dem knÿe drück wider / ist sin visier offen so griff mit den fingern in seÿn augen Oder griff mit beÿde~ hende~ an die hauben vnd ver dre mit dem hals so felt er wider auff den buch ~</p>
| '''Wirffstů in aůf den paůch.'''
+
|  
So vall dů im mit dem rechten khny°e / hinden in daß schloß / vnnd mit der linnckhen hannt / greif y°ber sein haůbt vorn an daß visier / Vnnd zeůch y°bersich / vnnd mit dem khnie drůckh / nider / -- Ist sein visir offen / so greif mit den vingern in seine <del>g</del> aůgen / ---- Oder greif mit baiden henden an die haůben / Vnd vordre in den halß / So velt er wider aůf den baůch /
+
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 280v.jpg|3|lbl=-}}
 +
|
 +
| {{section|Page:MS Dresd.C.94 263v.png|4|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| '''<span style="color:#A40000">An arm break</span>'''
+
| <p>[57] {{red|b=1|An arm break}}</p>
Note: if he falls on his stomach then follow with one knee on his arm in the joint and break upward  
+
 
| '''<span style="color:#A40000">Ein arm~ pruch</span>'''
+
<p>Note: if he falls on his stomach then follow with one knee on his arm in the joint, and break upward.</p>
'''[92r]''' Item felt er auf den pauch so fall mit eine~ knÿe auf sein arm~ im gelenck vnd prich vbersich
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 091v.jpg|7|lbl=-}}
| '''Ein anders'''
+
 
Felt er auf den pauch so vall auff seinen arm mit dem knie Im glenck vnd prich übersich ~
+
{{section|Page:Cod.44.A.8 092r.jpg|1|lbl=92r}}
| <br/>
+
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 066v.jpg|2|lbl=-}}
jtem velt er auf denn pauch so val auf den arm mit deinem chnye im glenck vnnd brich vbersich
+
| <p><br/></p>
| Item Ein anders  
+
 
felt er auff den buch so fal auff sine~ arm mit dem knÿe ym gelenck vnd brich vber sich
+
{{section|Page:MS KK5126 126r.jpg|2|lbl=-}}
| <br/>
+
| <p>Item Ein anders</p>
| <br/>
+
 
Felt er aůf den baůch / so fal mit einem khnie aůf sein arm / im gelennckh / Vnnd prich y°bersich / ---
+
<p>felt er auff den buch so fal auff sine~ arm mit dem knÿe ym gelenck vnd brich vber sich</p>
 +
|  
 +
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 281r.jpg|1|lbl=281r}}
 +
|
 +
| {{section|Page:MS Dresd.C.94 264r.png|1|lbl=264r}}
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| <br/>
+
| <p>[58] Note: when he lays on his belly then sit on him and step over his arm, and break it.</p>
Note: when he lays on his belly then sit on him and step over his arm and break it  
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 092r.jpg|2|lbl=-}}
| <br/>
+
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 066v.jpg|3|lbl=-}}
Item wenn er auf dem pauch leit so sitz auf in vnd schreit vber sein arm~ vnd prich ÿm sÿ
+
| {{section|Page:MS KK5126 126r.jpg|3|lbl=-}}
| <br/>
+
| <p>Item wen er auff den buech felt so sitz auff yn vnd schrenck vber sin arm vnd brich siye ~</p>
Item Wann er auf dem pauch leit so sitze auff In vnd schrencke über sein arm vnd prich sie ~
+
|  
| <br/>
+
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 281r.jpg|2|lbl=-}}
nu wenn er auf dem pauch leyt so sicz auf in vnd schreyt vber sein arm vnd prich imbs
+
|
| <br/>
+
| {{section|Page:MS Dresd.C.94 264r.png|2|lbl=-}}
Item wen er auff den buech felt so sitz auff yn vnd schrenck vber sin arm vnd brich siye ~
+
|
| <br/>
+
|
| '''[281r] Ein armprůch.'''
+
|
Item wenn er aůf dem baůch leidt / so sitz aůf in / vnd schreit y°ber sein arm / vnnd brich im sy / ----  
 
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| Note: sit straddling on his shouldler and pull his head upward  
+
| <p>[59] Note: sit straddling on his shoulder, and pull his head upward.</p>
| Item sitz ÿm auf sein achsel schritling vnd zeuch ÿm den kopf vber sich
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 092r.jpg|3|lbl=-}}
| '''[67r]''' Item Sitz Im auf sein achseln schritlingen vnd zeuch übersich ~
+
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 067r.jpg|1|lbl=67r}}
| jtem sich im auf sein achsel schritling vnd zuck im den chopf vber sich
+
| {{section|Page:MS KK5126 126r.jpg|4|lbl=-}}
| Item sitz ÿm auff sin achsell schrittlingen vnd zu<sup>e</sup>ch vber sich
+
| <p>Item sitz ÿm auff sin achsell schrittlingen vnd zu<sup>e</sup>ch vber sich</p>
| <br/>
+
|  
| Item sitz ime aůf sein agsl schrietlingen / vnnd zeůch im den kopf y°ber sich /
+
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 281r.jpg|3|lbl=-}}
 +
|
 +
| {{section|Page:MS Dresd.C.94 264r.png|3|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| Note: his right hand on your back extends well above you
+
| <p>[60] Note: his right hand on your back extends well above you.</p>
| Item sein rechte hant auf dem ruck wol vber sich gedaucht
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 092r.jpg|4|lbl=-}}
| Item sein rechte hant auf den ruck wol übersich getaucht ~
+
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 067r.jpg|2|lbl=-}}
| jtem sein recht hannd auf denn ruck wol vbersich gedaucht
+
| {{section|Page:MS KK5126 126r.jpg|5|lbl=-}}
| Item Sin rechte~ hant auff den ruck woll vor sich getruck ~
+
| <p>Item Sin rechte~ hant auff den ruck woll vor sich getruck ~</p>
| <br/>
+
|  
| <br/>
+
|
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| <br/>
+
| <p>[61] </p>
Note: if he grabs your visor with his fingers when it is opened up from below when you lie on your belly then strike with your left hand to his left  
+
 
| <br/>
+
<p>Note: if he grabs your visor with his fingers when it is opened up from below, when you lie on your belly then strike with your left hand to his left.</p>
Item greift er dir in dein visir mit den vingerñ wenn es offen ist von vnden auf wenn du auf dem pauch leist so schlach mit dein° lincken hant an sein lincke
+
| <p><br/></p>
| '''Die aufsteen Im kampf'''
+
 
Item greifft dir einer In dein visir mit den vingern wenn es offen ist von vnden auf wann du auf dem pauch leist so slag mit deiner lincken hant an sein lincken
+
{{section|Page:Cod.44.A.8 092r.jpg|5|lbl=-}}
| <br/>
+
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 067r.jpg|3|lbl=-}}
Greyfft er dir in dein visier mit den fingern wenn es offen yst von vndenn auf wenn dw auf dem pauch leyst so slach mit deiner tenncken hand an sein tenncke
+
| <p><br/></p>
| '''<span style="color:#A40000">Die auff sten im kanpff</span>'''
+
 
<span style="color:#A40000">Item</span> Grifft dir eÿner in dyn visier mit den fingern wan eß offen ist von vnde~ auff wen du auff dem buch leyst So schlag mit diner hant an seyn lincken ~
+
{{section|Page:MS KK5126 126r.jpg|6|lbl=-}}
| <br/>
+
| <p>{{red|b=1|Die auff sten im kanpff}}</p>
| <br/>
+
 
Wenn dů aůf dem paůch leist / vnd er greifft dir in dein visier mit den vinngern wenn eß offen ist / von vnnden aůf / --- So schlag mit deiner linckhen hannt / an sein linckhe /
+
<p>{{red|b=1|Item}} Grifft dir eÿner in dyn visier mit den fingern wan eß offen ist von vnde~ auff wen du auff dem buch leyst So schlag mit diner hant an seyn lincken ~</p>
 +
|
 +
| <p><br/></p>
 +
 
 +
{{section|Page:MS Germ.Quart.2020 281r.jpg|4|lbl=-}}
 +
|
 +
| {{section|Page:MS Dresd.C.94 264r.png|4|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| or to his right with your right and pull over you and push his head to the ground and help with hands and with feet so you come up
+
| <p>[62] Or to his right with your right, and pull over you, and push his head to the ground, and help with hands and with feet so you come up.</p>
| oder mit der rechten auf sein rechte vnd ruck an dich vnd druck dein haubt zu° der erden vnd hilf mit henden vnd mit fuessen so kumpstu auf <span style="color:#A40000">~</span>
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 092r.jpg|6|lbl=-}}
| Oder mit deiner rechten hant an sein rechte hant vnd ruck an dich vnd druck dein haubt zu der '''[67v]''' erden vnd hillf mit henden vnd mit füssen so kompstu auff ~
+
|
| oder mit deiner rechtn hand an sein rechte vnd ruck ann dich vnd druck dein haubt zu der erdenn vnd hilf mit henndn vnnd mit fuessen so chumbst auff
+
{{section|Page:Cod.I.6.4º.3 067r.jpg|4|lbl=-|p=1}} {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 067v.jpg|1|lbl=67v|p=1}}
| Oder mit diner rechte~ hant an seyn rechte hãt vnd ruck an dich vnd druck din haupt zu° der '''[136r]''' erden vnd hilff mit hende~ vnd mit fu<sup>e</sup>ssen so kümpstu auff ~
+
| {{section|Page:MS KK5126 126r.jpg|7|lbl=-}}
| <br/>
+
| <p>Oder mit diner rechte~ hant an seyn rechte hãt vnd ruck an dich vnd druck din haupt zu° der [136r] erden vnd hilff mit hende~ vnd mit fu<sup>e</sup>ssen so kümpstu auff ~</p>
| oder mit der rechten aůf sein rechte / Vnnd růckh an dich / Vnnd drůckh dein haůbt zů der erden / Vnnd hilf mit hennden vnd mit fůeffen so khůmbst aůf /
+
|  
 +
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 281r.jpg|5|lbl=-}}
 +
|
 +
| {{section|Page:MS Dresd.C.94 264v.png|1|lbl=264v}}
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| '''<span style="color:#A40000">Yet a counter</span>'''
+
| <p>[63] {{red|b=1|Yet a counter}}</p>
Note: grasp his left hand with your left and pulling to you fall on your back and with the right hand grab his leg and lift upward so you come up
+
 
| '''<span style="color:#A40000">Aber ein pruch</span>'''
+
<p>Note: grasp his left hand with your left, and pulling to you fall on your back and with the right hand grab his leg and lift upward so you come up.</p>
Item begreif sein lincke hant mit deiner lincken vnd zuck an dich fall auf den ruck vnd mit der rechten hant begreif sein pain vnd heb vbersich so kumpstu auf <span style="color:#A40000">~</span>
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 092r.jpg|7|lbl=-}}
| '''Ein stuck auf das'''
+
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 067v.jpg|2|lbl=-}}
Begreiff sein lincke hant mit deyner lincken vnd zucke an dich fall auf den ruck vnd mit der rechte~ hant begreif sein pain vnd heb übersich So kompstu auf ~
+
|  
| <br/>
+
| <p>{{red|b=1|Ein stuck auff das}}</p>
| '''<span style="color:#A40000">Ein stuck auff das</span>'''
+
 
<span style="color:#A40000">B</span>egriff syn lincke hant mit diner lincken vñ ruck an dich fal auff den rück vnd mit der rechte~ hant begriff sin beyn vnd hebe vber sich so kümpstu auff ~
+
<p>{{red|b=1|B}}egriff syn lincke hant mit diner lincken vñ ruck an dich fal auff den rück vnd mit der rechte~ hant begriff sin beyn vnd hebe vber sich so kümpstu auff ~</p>
| <br/>
+
|  
| <br/>
+
|
 +
|
 +
| {{section|Page:MS Dresd.C.94 264v.png|2|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| '''<span style="color:#A40000">If you fall on your back</span>'''
+
| <p>[64] {{red|b=1|If you fall on your back}}</p>
Note: if one throws you on your back, then mark just as you fall to put your left hand on your chest and when he falls on you then grasp his left elbow with your left hand and with your right hand grasp under his left knee and lift upward and slip your body quickly out during the fall so you come over him.
+
 
| '''<span style="color:#A40000">Ob du auf den ruck felst</span>'''
+
<p>Note: if one throws you on your back, then mark just as you fall to put your left hand on your chest, and when he falls on you then grasp his left elbow with your left hand, and with your right hand grasp under his left knee and lift upward, and slip your body quickly out during the fall so you come over him.</p>
Item ob dich einer auf den ruck würft so merck in dem als du fellest so leg dein lincke hant auf dein prust vnd wenn er auf dich felt so begreif mit dein° lincken hant seinen lincken elpogen vñ mit dein° rechten hant greif vnder sein lincks knÿ vñ heb vbersich vnd mit dem leib schupff dich rasch auf in dem fäl so chumpstu auf ÿn <span style="color:#A40000">~</span>
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 092r.jpg|8|lbl=-}}
| '''Ob du auf den ruck vilest'''
+
|  
Als du vellest dein lincke hant leg auf sein prust vnd wenn er auf dich fellet so greiff mit deiner lincken hant an sein lincken elnpogen vnd mit der rechten hant greiffe vntter sein '''[68r]''' linckes knie vnd heb übersich vnd mit dem leib schüpff dich resch auf In dem fall so kompstu auf In ~
+
{{section|Page:Cod.I.6.4º.3 067v.jpg|3|lbl=-|p=1}} {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 068r.jpg|1|lbl=68r|p=1}}
| <br/>
+
| <p><br/></p>
Ob dich ainer auf deinen ruck wurfft in dem als dw wellest leg dein tenncke hannd auf dein prust vnd wenn er auf dich velst so greyff mit deiner tenckenn hannd an seinen tencken elpogenn vnd mit deiner rechtenn hand greyff vnder dein tenncks chnye vnd heb vbersich vnd mit deinem leyb schupf dich resch auf in
+
 
| '''<span style="color:#A40000">Ob du auff den ruck velst</span>'''
+
{{section|Page:MS KK5126 126r.jpg|8|lbl=-}}
<span style="color:#A40000">Itm~</span> Als du velest leg dyn lincke hant auff sin brüst vnd wan er auff dich vallett so griff mit diner lincken hant an sin lincken elnboge~ vnd mit der rechte~ hant griff vntter sin linckes knÿe vnd hebe vber sich vnd mit dem lieb schupff dich risch auff yn den fal so kümpstü auff ymu<sup>e</sup>n ~
+
| <p>{{red|b=1|Ob du auff den ruck velst}}</p>
| <br/>
+
 
| '''[281v] ob dů aůf den růckh felt.'''
+
<p>{{red|b=1|Itm~}} Als du velest leg dyn lincke hant auff sin brüst vnd wan er auff dich vallett so griff mit diner lincken hant an sin lincken elnboge~ vnd mit der rechte~ hant griff vntter sin linckes knÿe vnd hebe vber sich vnd mit dem lieb schupff dich risch auff yn den fal so kümpstü auff ymu<sup>e</sup>n ~</p>
Ob dich einer aůf den růckh wirfft / So merkch in dem alß dů fellst / so leg dein linckhe hannt aůf dein brůst / vnnd wenn er aůf dich vellt / so begreif mit deinner linckhen hannt / seinen linkchen elbogen / Vnnd mit deiner rechten hannt / greif vnnther sein linckhß khnie / Vnnd heb y°bersich vnnd mit dem leib schůpf dich re°sch aůf in dem fal so khůmbst in / ---- .
+
|  
 +
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 281v.jpg|1|lbl=281v}}
 +
|
 +
| {{section|Page:MS Dresd.C.94 264v.png|3|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| '''<span style="color:#A40000">Another counter</span>'''
+
| <p>[65] {{red|b=1|Another counter}}</p>
Or bring your left arm around his neck and lift with your right leg and help with the right hand
+
 
| '''<span style="color:#A40000">Ein ander pruch</span>'''
+
<p>Or bring your left arm around his neck, and lift with your right leg, and help with the right hand.</p>
'''[92v]''' Oder pring deinn lincken arm~ vmb sein hals vnd heb mit dem rechten pain vnd hilf mit der rechten hant
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 092r.jpg|9|lbl=-}}
| '''Ein ander pruch'''
+
 
Oder pring dein lincken arm vmb sein hals vnd heb mit dem rechte~ pain vnd hilff mit der rechten hant ~
+
{{section|Page:Cod.44.A.8 092v.jpg|1|lbl=92v}}
| <br/>
+
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 068r.jpg|2|lbl=-}}
| '''<span style="color:#A40000">Ein ander pruch</span>
+
|
<span style="color:#A40000">O</span>der bring din lincken arm vmb sin hals vnd heb mit dem rechte~ peÿn vnd hilff mit der rechte~
+
| <p>{{red|b=1|Ein ander pruch}}</p>
| <br/>
+
 
| <br/>
+
<p>{{red|b=1|O}}der bring din lincken arm vmb sin hals vnd heb mit dem rechte~ peÿn vnd hilff mit der rechte~</p>
 +
|  
 +
|
 +
|
 +
| {{section|Page:MS Dresd.C.94 265r.png|1|lbl=265r}}
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| Note: if you can't do this and he works with the dagger, then always slip yourself outward if you don't want your left hand to be taken then grasp him under his hand below the dagger and take the hand close when you will grab and when you have the hand trapped then grasp with the right to his left elbow and lift upward pulling the right knee to you and look to see if he can be thrust from you
+
| <p>[66] Note: if you can't do this, and he works with the dagger, then always slip yourself outward if you don't want your left hand to be taken then grasp him under his hand below the dagger, and take the hand close when you will grab, and when you have the hand trapped then grasp with the right to his left elbow, and lift upward pulling the right knee to you, and look to see if he can be thrust from you.</p>
| Item magstu das nicht getu°n vnd er mit dem degen arbait so schupf dich albeg auswertz magstu dein lincke hant nicht gewinnen so greif ÿm vnder sein hant vnder den degen vnd tu° die hant zw° wenn du greiffen wild vnd weñ du Im die hant gefast hast so greiff mit der rechten an sein lincken elpogen vnd heb vbersich zuck das recht knÿ zu° dir vnd besich ob du Im magst von dir gestossen <span style="color:#A40000">~</span>
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 092v.jpg|2|lbl=-}}
| Item magstu das nit getan vnd er mit dem degen arbeit so schüpf dich albeg ausserwertz Magstu dein lincken arm gewÿnnen so greiff Im vntter sein hant vntt’ den degen vnd thue die hant zu wenn du greiffen wilt vnd '''[68v]''' wenn du Im die hant gefasset hast so greiff mit der rechten an sein lincken elenpogen vnd heb übersich vnd ruck das recht knie zu dir vnd besich ob du In mügst võ dir gestossen etc.
+
|
| wenn er dich mit dem tegn arbait so schupf dich albegenn aufwercz magst dw dein tenncke hand gewinenn so greyff im vnnder sein hannd vnder den degen vnd thue dy hand zue wenn dw greyffen wild vnd wenn dw im die hand geuast hast so greyff mit der rechtenn an sein tenncken elpogenn vnd heb vbersich zuck das recht chnye zw dir vnd besuech ob dw in vonn dir mugst gestossenn
+
{{section|Page:Cod.I.6.4º.3 068r.jpg|3|lbl=-|p=1}} {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 068v.jpg|1|lbl=68v|p=1}}
| Ite~ magstu daß nit gethün vnd er mit dem tege~ arbeytt So schüpff dich albeg außwartz magstu din lincken arm gewÿnenn so griff ÿm vnder sin hãt vntter den tege~ vnd thün die hãt zu° wen du griffent wiltt vnd wen du ÿm die hant gefassest hast So griff mit der rechte~ an sin lincken elnboge~ vnd heb vber sich vnd ru<sup>e</sup>ck dz recht knÿe zü dir vnd besich ob du ÿnn magst von dir gestossenn ~  
+
| {{section|Page:MS KK5126 126r.jpg|9|lbl=-}}
| <br/>
+
| <p>Ite~ magstu daß nit gethün vnd er mit dem tege~ arbeytt So schüpff dich albeg außwartz magstu din lincken arm gewÿnenn so griff ÿm vnder sin hãt vntter den tege~ vnd thün die hãt zu° wen du griffent wiltt vnd wen du ÿm die hant gefassest hast So griff mit der rechte~ an sin lincken elnboge~ vnd heb vber sich vnd ru<sup>e</sup>ck dz recht knÿe zü dir vnd besich ob du ÿnn magst von dir gestossenn ~</p>
| <br/>
+
|  
 +
|
 +
|
 +
| {{section|Page:MS Dresd.C.94 265r.png|2|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| '''<span style="color:#A40000">A good hold in wrestling</span>'''
+
| <p>[67] {{red|b=1|A good hold in wrestling}}</p>
Grasp his right arm behind the hand with your right hand and take his weight with your left hand on his right elbow and with your right hand thrust his right arm well over your left arm and step behind him and so hold him fast, if he is not thrown then grab his right leg below the knee
+
 
| '''<span style="color:#A40000">Ein güt halden in den ringen</span>'''
+
<p>Grasp his right arm behind the hand with your right hand, and take his weight with your left hand on his right elbow, and with your right hand thrust his right arm well over your left arm and step behind him, and so hold him fast, if he is not thrown then grab his right leg below the knee.</p>
Begreif mit der rechten hant sein rechtñ arm~ hinder seiner rechten hant vnd mit deiner lincken hant nÿm ym das gewicht pei seine~ rechten elpogen vnd stoß sein rechten arm~ mit deiner rechten hant wol vber deinen lincken arm~ vnd dritt hinder In vnd hald In also fest hastu In nicht geworfen so begreif sein rechts pain vnder dem knÿe <span style="color:#A40000">~</span>
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 092v.jpg|3|lbl=-}}
| '''Ein gut halten In d’ ringen'''
+
|  
Begreiff mit der rechten hant seinen rechten arm hintter sein rechte hant vnd mit deiner lincken hant nym Im das gewicht pej seinem rechten elenpogen vnd stos seinen rechten arm mit deiner rechten hant wol über deinen lincken arm vnd drit hintt’ In vnd halt In also veste Hastu In nit geworffen So begreiff '''[69r]''' sein recht pein hintter dem knie vnd würffe In ~
+
{{section|Page:Cod.I.6.4º.3 068v.jpg|2|lbl=68v|p=1}} {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 069r.jpg|1|lbl=69r|p=1}}
| '''Ein gutes halden in dem ringenn'''
+
| {{section|Page:MS KK5126 126r.jpg|10|lbl=-}}
begreyff mit der rechtn hand sein rechtenn arm hinder seiner recht[e]n hand vnd mit deiner tenckenn hannd nym im das gewicht pey seinem rechtenn elpogenn vnd stos sein rechtn arm mit deiner rechtn hannd wol vber seinen tennckenn arm vnd trit hinder in vnd halt in also vest hast dw in nit geworffenn so halcz sein rechcz painn vnd dem chnye vnnd wurff in nyder
+
| <p>[136v] {{red|b=1|Ein gut halten nider ringen}}</p>
| '''[136v] <span style="color:#A40000">Ein gut halten nider ringen</span>'''
+
 
<span style="color:#A40000">Item</span> Begriff mit diner rechte~ hant sine~ rechte~ arm hintter siner rechte~ hant vnd mit der lincke~ hant nÿm ÿm daß gewichtt bÿ syne~ rechte~ elnboge~ vnd stos siner rechte~ arm mit diner reche~ hant wol vber dine~ lincke~ arm vnd tritt hinder yn vnd halt yn vest hostu yn nit gewurffen so begriff sin recht peyn hinder dÿn knye vnd wurff yn
+
<p>{{red|b=1|Item}} Begriff mit diner rechte~ hant sine~ rechte~ arm hintter siner rechte~ hant vnd mit der lincke~ hant nÿm ÿm daß gewichtt bÿ syne~ rechte~ elnboge~ vnd stos siner rechte~ arm mit diner reche~ hant wol vber dine~ lincke~ arm vnd tritt hinder yn vnd halt yn vest hostu yn nit gewurffen so begriff sin recht peyn hinder dÿn knye vnd wurff yn</p>
| <br/>
+
|  
| <br/>
+
|
 +
|
 +
|
 +
{{section|Page:MS Dresd.C.94 265r.png|3|lbl=-|p=1}} {{section|Page:MS Dresd.C.94 265v.png|1|lbl=265v|p=1}}
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| '''<span style="color:#A40000">This is a lesson</span>'''
+
| <p>[68] {{red|b=1|This is a lesson}}</p>
If you have thrown one below you then cut or wrench a great play from his weapon belt, stab him then in his visor with the dagger and let him not take it out, this is good when it's muddy or fill his visor with dirt or ''pull upward'' with the dagger out to the ground and throw him on the face<ref>Note: "pull upward" is another guess.</ref>
+
 
| '''<span style="color:#A40000">Das ist eine lere</span>'''
+
<p>If you have thrown one below you then cut or wrench a great play from his weapon belt, stab him then in his visor with the dagger, and let him not take it out, this is good when it's muddy, or fill his visor with dirt, or pull upward<ref>Note: "pull upward" is another guess.</ref> with the dagger out to the ground and throw him on the face.</p>
Hastu einen vnder dich geworffen so schneid oder reis ein gross stuck aus seine~ wappenrock stich ÿm das in sein visir mit dem degen vñ lass in das nicht aus gewinnen das ist gut weñ es kotig ist oder würf Im das visir voller staubs oder gemüls oder stich mit dem degen erden aus vnd würf Ims in das gesicht
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 092v.jpg|4|lbl=-}}
| '''Ein gut lere'''
+
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 069r.jpg|2|lbl=-}}
Item hastu einen vntter dich geworffen so schneide oder reiß ein gros stuck auß seinem wappenrock vnd stiche Im In das visir mit dem degen vnd las Im das nicht angewÿnnen Das ist gut Wann es kottig oder staubig ist würffe Im das visir voller staubs oder gemülbs Oder stich erden ausß mit dem degen vnd würff Im das In das gesicht ~
+
| <p><br/></p>
| <br/>
+
 
wenn dw ainenn vnder dich geworffenn hast so schneyd oder reyb ein gross stuck aus seinem wappen rock vnd stich im das in sein visier mit dem tegenn vnd lass in das nit aus gewinen das ist gut wenn es kotig<ref>kot = Unrat, Dreck</ref> ist oder wurff im das visier voller staubs oder stich mit deinem tegenn erd auf vnd würff im das ins gesicht
+
{{section|Page:MS KK5126 126r.jpg|11|lbl=-}}
| '''<span style="color:#A40000">Ein gut lere</span>'''
+
| <p>{{red|b=1|Ein gut lere}}</p>
<span style="color:#A40000">H</span>astu eyne~ vntter dich geworffen so schnid oder ryeß ein groß stuck aus sinem waffen rock vñ stich ÿm in daß visier mit dem tege~ vñ loß dz ym nicht auß gewÿnne~ daß <del>y</del> ist gut wen es kottig oder staubig ist wirff ÿm dz visier voll staubs ode° gemil oder stich erde~ auß mit dem tege~ vnd wurff ÿm dz in dz gesichtt
+
 
| <br/>
+
<p>{{red|b=1|H}}astu eyne~ vntter dich geworffen so schnid oder ryeß ein groß stuck aus sinem waffen rock vñ stich ÿm in daß visier mit dem tege~ vñ loß dz ym nicht auß gewÿnne~ daß <del>y</del> ist gut wen es kottig oder staubig ist wirff ÿm dz visier voll staubs ode° gemil oder stich erde~ auß mit dem tege~ vnd wurff ÿm dz in dz gesichtt</p>
| <br/>
+
|  
 +
|
 +
|
 +
| {{section|Page:MS Dresd.C.94 265v.png|2|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| '''<span style="color:#A40000">Another lesson</span>'''
+
| <p>[69] {{red|b=1|Another lesson}}</p>
Mark if you want to show him no opening then cut him from the weapon belt to the arm or the pants and whatever you stab from probing you cut off and if you find a belt then cut it off too and wherever you find something that will do you good and stab well even on his dagger
+
 
| '''<span style="color:#A40000">ein andere ler</span>'''
+
<p>Mark if you want to show him no opening then cut him from the weapon belt to the arm, or the pants, and whatever you stab from probing you cut off and if you find a belt then cut it off too and wherever you find something that will do you good, and stab well even on his dagger.</p>
'''[93r]''' Merck magstu kain plöss an ÿm gesehen so schneid ÿm aus dem wappenrock auf den armen oder die hosen vnd was dw sichst von nestelñ die schneid auf vnd vindestu ein gurtel die schneid auch auf do vindestu etwas an das dir gu°t wirt vnd sich gar eben auf seinen degen <span style="color:#A40000">~</span>
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 092v.jpg|5|lbl=-}}
| '''Aber ein lere'''
+
 
Item merck magstu kein plößling '''[69v]''' gesehen So schneide Im auß dem wappenrock auf den armen od’ die hosen vnd was du sichst von nesteln das sneid auf da vinstu etwas das dir gut würt vnde sich gar eben auf sein degen das er dir damit nit schade ~
+
{{section|Page:Cod.44.A.8 093r.jpg|1|lbl=93r}}
| <br/>
+
|  
wenn dw chain ploss an im nit gesehenn magst so sneyd im denn wappenn rock auf auf (sic) denn armen oder die hossenn vnd was dw sichst von nesteln das jm auf vnd vindest dw ein gurtl die sneyd auch auf da findest etwas an das dir guet wird vnd sich gar eben auf seinen degen das er dir da mit nit schad
+
{{section|Page:Cod.I.6.4º.3 069r.jpg|3|lbl=-|p=1}} {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 069v.jpg|1|lbl=69v|p=1}}
| '''<span style="color:#A40000">Aber ein lere</span>'''
+
| <p><br/></p>
<span style="color:#A40000">M</span>erck magstu keÿn ploßling gesten so schnid ÿm vß dem wappen rock auff den armen oder die hossen vnd waß du sicht von nestell dz schnid auff so vinstu etlbas daß dir gut wirtt vnd sich gar eben auff sin tege~ das er dir do mit nit schade ~
+
 
| <br/>
+
{{section|Page:MS KK5126 126r.jpg|12|lbl=-}}
| <br/>
+
| <p>{{red|b=1|Aber ein lere}}</p>
 +
 
 +
<p>{{red|b=1|M}}erck magstu keÿn ploßling gesten so schnid ÿm vß dem wappen rock auff den armen oder die hossen vnd waß du sicht von nestell dz schnid auff so vinstu etlbas daß dir gut wirtt vnd sich gar eben auff sin tege~ das er dir do mit nit schade ~</p>
 +
|  
 +
|
 +
|
 +
| {{section|Page:MS Dresd.C.94 265v.png|3|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| Mark you also want to hit him with the pommel or thrust to the heart when he is on or at the shoulder or at the other joints  
+
| <p>[70] Mark you also want to hit him with the pommel, or thrust to the heart, when he is on or at the shoulder or at the other joints.</p>
| Merck du magst In auch slahen mit dem knopf oder stossen zu° dem hertzen weñ er leit oder zu° den achselñ oder zu° den anderñ gelencken
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 093r.jpg|2|lbl=-}}
| Merck du magst In auch slagen mit dem knauf oder stossen zum hertzen wie er leit oder zu den achseln oder zu andern glencken
+
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 069v.jpg|2|lbl=-}}
| dw macht in auch slachen mit dem chnopf oder stossenn zw dem herczenn wenn er leyt oder zw denn achselnn oder zw anndern gelennckenn
+
| {{section|Page:MS KK5126 126r.jpg|13|lbl=-}}
| Merck du magstu ÿn auch schlagen mit de~ knopff oder stoßen zu dem hertzen wie er leutt oder zu den achsell oder zu° andern gelenckenn ~
+
| <p>Merck du magstu ÿn auch schlagen mit de~ knopff oder stoßen zu dem hertzen wie er leutt oder zu den achsell oder zu° andern gelenckenn ~</p>
| <br/>
+
|  
| <br/>
+
|
 +
|
 +
| {{section|Page:MS Dresd.C.94 266r.png|1|lbl=266r}}
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| Mark during the striving to strike high or low to the ankle and twist above to his side with the right
+
| <p>[71] Mark during the striving to strike high or low to the ankle, and twist above to his side with the right.</p>
| Merck in dem verreiben slach oben oder vnden an sein enckel vnd zeuch oben auf sein seittñ mit der rechten <span style="color:#A40000">~</span>
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 093r.jpg|3|lbl=-}}
| Item merck In dem vorreitten slag oben oder vnden an sein enckel vnd zeuch oben auf sein seitten mit d’ rechten hant ~
+
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 069v.jpg|3|lbl=-}}
| jtm in der ver reydenn slach obenn oder vndenn ann sein enckel vnd zeuch obenn auf sein seytenn mit der rechtenn
+
| {{section|Page:MS KK5126 126r.jpg|14|lbl=-}}
| Merck im dem vorreüten / Schlag oben oder vnte~ an sin enckell vnd zu°ch oben auff sin sitenn mit der rechte~ hantt <span style="color:#A40000">~</span>
+
| <p>Merck im dem vorreüten / Schlag oben oder vnte~ an sin enckell vnd zu°ch oben auff sin sitenn mit der rechte~ hantt {{red|b=1|~}}</p>
| <br/>
+
|  
| <br/>
+
|  
 +
|
 +
| {{section|Page:MS Dresd.C.94 266r.png|2|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| Thus also stab the openings behind to the body to the face between the shoulders inward below the armpit and not disengage again until he is secure
+
| <p>[72] Thus also stab the openings behind to the body to the face between the shoulders inward below the armpit, and not disengage again until he is secure.</p>
| Also su°ch auch die plössen hinden zw dem leib zu° dem gesicht zwischñ den schulterñ Inwendig vnder den vchsen vnd zuck nicht wider pis er sichert <span style="color:#A40000">~</span>
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 093r.jpg|4|lbl=-}}
| '''[70r]''' Also such die plösse hinden zum leib zum gesicht / zwischen der schultern Inwendig vntt’ den üchsen vnd druck nit wider pis er sichert etc.
+
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 070r.jpg|1|lbl=70r}}
| also suech auch die ploss hindenn zu denn schultern vnd zuck nit wider hinczer sichert
+
| {{section|Page:MS KK5126 126r.jpg|15|lbl=-}}
| <br/>
+
|  
| <br/>
+
|  
| <br/>
+
|  
 +
|  
 +
| {{section|Page:MS Dresd.C.94 266r.png|3|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
|  
+
| class="noline" |  
| <br/>
+
| class="noline" |
| <br/>
+
| class="noline" |
| <br/>
+
| class="noline" |
| <br/>
+
| class="noline" |
| <u>Fimis <span style="color:#A40000">/</span></u> (!)
+
| class="noline" | <p>{{dec|u|Fimis {{red|b=1|/}}}} (!)</p>
| <br/>
+
| class="noline" |
| <br/>
+
| class="noline" |
 +
| class="noline" |
 +
| class="noline" |
 +
| class="noline" |
 +
| class="noline" |
 +
| class="noline" |
  
 
|}
 
|}
Line 1,090: Line 1,557:
 
{{master begin
 
{{master begin
 
| title = Dagger
 
| title = Dagger
| width = 240em
+
| width = 390em
 
}}
 
}}
{| class="floated master" style="clear:both;"
+
{| class="master"
 
|-  
 
|-  
 
! <p>Images</p>
 
! <p>Images</p>
 
! <p>{{rating|C|Draft Translation (from the Rome)}}<br/>by [[translator::Mike Rasmusson]]</p>
 
! <p>{{rating|C|Draft Translation (from the Rome)}}<br/>by [[translator::Mike Rasmusson]]</p>
! <p>[[Codex Danzig (Cod.44.A.8)|Rome Version]] (1452)<br/>by [[Dierk Hagedorn]]</p>
+
! <p>[[Codex Danzig (Cod.44.A.8)|Rome Transcription]] (1452){{edit index|Codex Danzig (Cod.44.A.8)}}<br/>by [[Dierk Hagedorn]]</p>
! <p>[[Codex Lew (Cod.I.6.4º.3)|Augsburg Version]] (1460s)<br/>by [[Dierk Hagedorn]]</p>
+
! <p>[[Codex Lew (Cod.I.6.4º.3)|Augsburg Transcription]] (1460s){{edit index|Codex Lew (Cod.I.6.4º.3)}}<br/>by [[Dierk Hagedorn]]</p>
! <p>[[Paulus Kal Fechtbuch (MS KK5126)|Vienna Version]] (1480s)<br/>by [[Carsten&nbsp;Lorbeer]], [[Julia&nbsp;Lorbeer]],<br/>[[Andreas&nbsp;Meier]], [[Marita&nbsp;Wiedner]]</p>
+
! <p>[[Paulus Kal Fechtbuch (MS KK5126)|Vienna Transcription]] (1480s){{edit index|Paulus Kal Fechtbuch (MS KK5126)}}<br/>by [[Dierk Hagedorn]]</p>
! <p>[[Codex Speyer (MS M.I.29)|Salzburg Version]] (1491)<br/>by [[Dierk Hagedorn]]</p>
+
! <p>[[Codex Speyer (MS M.I.29)|Salzburg Transcription]] (1491){{edit index|Codex Speyer (MS M.I.29)}}<br/>by [[Dierk Hagedorn]]</p>
! <p>[[Glasgow Fechtbuch (MS E.1939.65.341)|Glasgow Version]] (1508)<br/>by [[Dierk Hagedorn]]</p>
+
! <p>[[Glasgow Fechtbuch (MS E.1939.65.341)|Glasgow Transcription]] (1508){{edit index|Glasgow Fechtbuch (MS E.1939.65.341)}}<br/>by [[Dierk Hagedorn]]</p>
! <p>[[Goliath Fechtbuch (MS Germ.Quart.2020)|Krakow Version]] (1510-20)<br/>by [[Bartłomiej Walczak]]</p>
+
! <p>[[Goliath Fechtbuch (MS Germ.Quart.2020)|Krakow Transcription]] (1535-40){{edit index|Goliath Fechtbuch (MS Germ.Quart.2020)}}<br/>by [[Bartłomiej Walczak]]</p>
 +
! <p>[[Über die Fechtkunst und den Ringkampf (MS 963)|Graz Transcription]] (1539){{edit index|Über die Fechtkunst und den Ringkampf (MS 963)}}<br/></p>
 +
! <p>[[Opus Amplissimum de Arte Athletica (MS Dresd.C.93/C.94)|Dresden (Mair) II Transcription]] (1542){{edit index|Opus Amplissimum de Arte Athletica (MS Dresd.C.94)}}<br/>by [[Bartłomiej Walczak]]</p>
 +
! <p>[[Opus Amplissimum de Arte Athletica (Cod.10825/10826)|Vienna (Mair) II German Transcription]] (1550s){{edit index|Opus Amplissimum de Arte Athletica (Cod.10826)}}</p>
 +
! <p>[[Opus Amplissimum de Arte Athletica (Cod.10825/10826)|Vienna (Mair) II Latin Transcription]] (1550s){{edit index|Opus Amplissimum de Arte Athletica (Cod.10826)}}</p>
 +
! <p>[[Opus Amplissimum de Arte Athletica (Cod.icon. 393)|Munich (Mair) I Transcription]] (1550s){{edit index|Opus Amplissimum de Arte Athletica (Cod.icon. 393 I)}}</p>
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| '''<span style="color:#A40000">This is dagger fencing as composed and devised by master Martin Hunnfeltz who was well respected</span>'''
+
| <p>[1] {{red|b=1|This is dagger fencing as composed and devised by master Martin Hunnfeltz who was well respected}}<br/><br/></p>
<br/>Mark when one stabs below to your body and holds the dagger so that the disc stands forward on the hand
+
 
| '''[94r] <span style="color:#A40000">Das Ist das fechten das maister martein huntfeltz gesatzt vnd geticht hat mit dem degen Dem got genädig seÿ</span>'''
+
<p>Mark when one stabs below to your body, and holds the dagger so that the disc stands forward on the hand.</p>
Merck wenn dir ein° zu° sticht mit dem degen vnden zu° dem leib vnd hat den degen gefast das die scheib vorñ an der hant stet <span style="color:#A40000">~</span>
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 094r.jpg|1|lbl=94r}}
 +
|
 +
|  
 +
|
 +
| <p>[95v] {{red|b=1|Das ist das fechtñ Vnd dye ringen mit dem tegñ}}<br/><br/><br/></p>
 +
 
 +
<p>{{red|b=1|Merck}} wen dir ainer zu sticht zu dem leib vndten / oder zu dem diech / vnd hat <del>dengen ge</del> den tegen gefasst / das im dÿe scheib vorn in der hant stet</p>
 +
| <p><br/><br/><br/></p>
 +
 
 +
{{section|Page:MS Germ.Quart.2020 103v.jpg|1|lbl=103v}}
 +
|
 +
|
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
| '''[95v] <span style="color:#A40000">Das ist das fechtñ Vnd dye ringen mit dem tegñ</span>'''
 
<br/><br/><span style="color:#A40000">Merck</span> wen dir ainer zu sticht zu dem leib vndten / oder zu dem diech / vnd hat <del>dengen ge</del> den tegen gefasst / das im dÿe scheib vorn in der hant stet
 
| <br/><br/><br/>
 
'''[103v]''' Merckh wenn dir einer zu° sticht / mit dem degen vnnthen zu° dem leib / Vnnd hat denn degen gefasst / das die sthau°b vorn an der hannt steet /
 
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| '''<span style="color:#A40000">Counter this thus</span>'''
+
| <p>[2] {{red|b=1|Counter this thus}}</p>
Item: hold your left hand in front of you on the belly and when he stabs down then strike upward with your left hand onto his right arm and drive through inward under his right arm so that your left arm comes outward to his right and step well to him and lift upward and break his arm over your left shoulder
+
 
| '''<span style="color:#A40000">Das prich also</span>'''
+
<p>Item: hold your left hand in front of you on the belly, and when he stabs down then strike upward with your left hand onto his right arm, and drive through inward under his right arm, so that your left arm comes outward to his right, and step well to him, and lift upward, and break his arm over your left shoulder.</p>
Item halt dein lincke hant für dir an dem pauch vnd wenn er vnden zu° sticht so slach In mit der lincken hant oben auf sein rechte arm~ vnd var Im Innwendig vnden durch sein rechten arm~ vnd das dein lincker arm~ aus wendig auf sein rechten chüm vnd trit wol zu° Im vnd heb vber sich vnd prich ÿm den arm~ vber dein lincke achsel <span style="color:#A40000">~</span>
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 094r.jpg|2|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|
 +
| <p>Item das prich also /</p>
 +
 
 +
<p>halt dei~ lincke hãt vor dir an den pauch / vnd wen er vndten zu sticht / so schlag in [96r] mit der lincken hant / oben auff sein rechtñ arm~ / vnd far im in wendig vnden dürch sein rechten arm~ / vnd dein lincker arm~ auss wendig auff sein rechtñ arm kume / vnd trit wol zu im / vnd hab vbersich / vnd prich im den arm vber dein lincke achseln</p>
 +
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 103v.jpg|2|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
| Item das prich also /
 
halt dei~ lincke hãt vor dir an den pauch / vnd wen er vndten zu sticht / so schlag in '''[96r]''' mit der lincken hant / oben auff sein rechtñ arm~ / vnd far im in wendig vnden dürch sein rechten arm~ / vnd dein lincker arm~ auss wendig auff sein rechtñ arm kume / vnd trit wol zu im / vnd hab vbersich / vnd prich im den arm vber dein lincke achseln
 
| '''Daß brich also /'''
 
Hallt dein linncke hannt / fu°r dir ann deinn pau°ch / Vnnd wenn er vnnthen zu°sticht / So schlag in mit der linnckhen hannt / oben au°f seinnen Rechtenn arm / Vnnd var ime inwendig vnnden du°rch / seinn rechten arm / Vnnd daz deinn linckhen arm / au°swenndig au°f seinn / rechten khu°mb / -- Vnnd drit wol zu° ime / Vnnd heb y°ber stich / vnnd / prich ime / den arm / y°ber dein linckhe ---- agsell /
 
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| '''<span style="color:#A40000">This is another counter</span>'''
+
| <p>[3] {{red|b=1|This is another counter}}</p>
Mark when he stabs down to you then drop your left hand from above down to the dagger so that your thumb stands before you and strike up with the right hand from below under his right forearm near the hand thus you follow the dagger
+
 
| '''<span style="color:#A40000">Das ist ein ander pruch</span>'''
+
<p>Mark, when he stabs down to you then drop your left hand from above down to the dagger so that your thumb stands before you, and strike up with the right hand from below under his right forearm near the hand, thus you follow the dagger.</p>
Merck wenn er dir vnden zu° sticht so fall ÿm von oben nider mit der lincken hant in den degen das dein daum von dir stee vnd slach mit der rechten hãt von vnden auf ÿm vnder sein rechte arm~ vorñ peÿ der hant so volgt dir der degen
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 094r.jpg|3|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|
 +
| <p>{{red|b=1|Aber ein pruch}}</p>
 +
 
 +
<p>Wen er dir vndtñ zu stich / so fall im von oben nÿder / mit der lincken hant in sein tegen / das dein dawm von dir stee / vnd schlag mit der rechtñ hant vndtñ auff / im vndtersein rechtñ arm vorn peÿ der hant / so folgt dir sein tegen</p>
 +
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 104v.jpg|1|lbl=104v}}
 +
|
 +
|
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
| '''<span style="color:#A40000">Aber ein pruch</span>'''
 
Wen er dir vndtñ zu stich / so fall im von oben nÿder / mit der lincken hant in sein tegen / das dein dawm von dir stee / vnd schlag mit der rechtñ hant vndtñ auff / im vndtersein rechtñ arm  vorn peÿ der hant / so folgt dir sein tegen
 
| '''[104v] aliu°d'''
 
Wenn er dir vnnthen Zu°sticht / wie im aller ristn diz pu°chl gemelt / So vall im von oben nider / mit der linnckhen hannt / nim den degen / daß dein dau°mb von dir stee / -- Vnnd schlag mit der rechten hannt von Vnnthen au°f / Im Vnnther sein rechte arm / - Vorn bey° der hannt / so volgt dir d[em] degn /
 
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| '''<span style="color:#A40000">Yet a counter</span>'''
+
| <p>[4] {{red|b=1|Yet a counter}}</p>
Mark when he stabs down to you then grasp his hand with your left hand and step through his arm with your head and in the step grab his right leg with your right hand and force him thus as you will Or with your right hand strike up under his elbow from below backward on the joint
+
 
| '''<span style="color:#A40000">Aber ein pruch</span>'''
+
<p>Mark, when he stabs down to you then grasp his hand with your left hand, and step through his arm with your head, and in the step grab his right leg with your right hand, and force him thus as you will. Or with your right hand strike up under his elbow from below backward on the joint.</p>
Merck wenn er dir vnden zu° sticht so begreif im die hant mit deiner '''[94v]''' lincken hant vnd lauf ÿm mit dem haubt durch den arm~ vnd begreif in in dem lauf mit der rechten hant sein rechts pain trag in also wo dw hin wild Oder slach von vnden auf In vnder den elpogen mit der rechten hant hinden in das gelenck <span style="color:#A40000">~</span>
+
|  
 +
{{section|Page:Cod.44.A.8 094r.jpg|4|lbl=-|p=1}} {{section|Page:Cod.44.A.8 094v.jpg|1|lbl=94v|p=1}}
 +
|
 +
|
 +
|
 +
| <p>{{red|b=1|Aber ein pruch}}</p>
 +
 
 +
<p>Wen er dir vndten zu stich / so begreyff im die hant mit deiner linckñ hant vnd mit dem haubt lauff im durch den arm~ / vnd begreiff im in dem lauff mit der rechtñ hant sein rechtz pain / vnd trag in also wo du hin wild / vnd behalt den tegen / Oder schlag võ vndtñ auff in vndter den elpogñ mit der rechtñ hant hinden an das gelenck /</p>
 +
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 105r.jpg|1|lbl=105r}}
 +
|
 +
|
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
| '''<span style="color:#A40000">Aber ein pruch</span>'''
 
Wen er dir vndten zu stich / so begreyff im die hant mit deiner linckñ hant vnd mit dem haubt lauff im durch den arm~ / vnd begreiff im in dem lauff mit der rechtñ hant sein rechtz pain / vnd trag in also wo du hin wild / vnd behalt den tegen / Oder schlag võ vndtñ auff in vndter den elpogñ mit der rechtñ hant hinden an das gelenck /
 
| '''[105r] Aliu°d'''
 
Wenn er dir vnnthen zu° sticht / So begreif ime / die hannt mir deiner linnckhen hannt / Vnnd lau°f ime mit dem hau°pt du°rch / den arm vnnd begreif in / in dem lau°ff / mit der rechten hannt / sein rechtß bain / vnnd drag in also wo du° hin willt / ---- Oder schlag von vnnthen au°f in vnnther den elbogen / mit der rechten hannt / hinndrn in daß glennckh / -----
 
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| '''<span style="color:#A40000">Yet a counter</span>'''
+
| <p>[5] {{red|b=1|Yet a counter}}</p>
Mark when he stabs down then grab his arm with the left hand and push down and follow with your right hand from below up to the elbow and with it pull upward, this is good
+
 
| '''<span style="color:#A40000">Aber ein pruch</span>'''
+
<p>Mark, when he stabs down, then grab his arm with the left hand, and push down, and follow with your right hand from below up to the elbow, and with it pull upward, this is good.</p>
Merck wenn er dir vnden zu° sticht so greif ÿm den arm~ mit der lincken hant vnd druck vnder sich vnd fal ÿm mit der rechten hant von vnden auf in den elpogen vnd zeuch do mit vbersich daz ist gu°t
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 094v.jpg|2|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|
 +
| <p>{{red|b=1|Aber ein pruch /}}</p>
 +
 
 +
<p>begreyff im den arm~ mit der linckñ hant / vnd druck vndtersich / vnd fall im mit der rechtñ hant võ vndtñ auff in den elpogñ / vnd da mit vbersich / das ist gutt /</p>
 +
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 105v.jpg|1|lbl=105v}}
 +
|
 +
|
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
| '''<span style="color:#A40000">Aber ein pruch / </span>'''
 
begreyff im den arm~ mit der linckñ hant / vnd druck vndtersich / vnd fall im mit der rechtñ hant võ vndtñ auff in den elpogñ / vnd da mit vbersich / das ist gutt /
 
| '''[105v] Aliu°d /'''
 
Wenn er dir vnthen zu° sticht / so greif im den arm mit der linnckhen hannt / -- Vnnd dru°ckh Vnndersich / -- Vnnd fal im mit der rechten hannt - Vonn vnnthen au°f / In den elbogen Vnnd zeu°ch domit y°ber sich daß ist gu°et /
 
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| '''<span style="color:#A40000">This is how one shall wrench out with the dagger</span>'''
+
| <p>[6] {{red|b=1|This is how one shall wrench out with the dagger}}</p>
Mark when he holds the dagger so that the disk stands out in front of the hand then hold yours so too if he stabs down to you then drive yours at the same time and bind your dagger onto his and immediately with your left hand grasp downward to his from above with your thumb toward yourself and twist your dagger on his right hand and with your left break his dagger over your dagger upward thus taking his dagger
+
 
| '''<span style="color:#A40000">Das ist wie man den degen aus reissen sol</span>'''
+
<p>Mark when he holds the dagger so that the disk stands out in front of the hand, then hold yours so too, if he stabs down to you then drive yours at the same time, and bind your dagger onto his, and immediately with your left hand grasp downward to his from above with your thumb toward yourself, and twist your dagger on his right hand, and with your left break his dagger over your dagger upward thus taking his dagger.</p>
Merck wenn er den degen hat gefast das Im die schaid vorñ an der hant stet so fas deinen auch also Sticht er dir denn vnden zu° so stich mit ÿm geleich ein vñ pint mit deine~ degen an den sein vnd begreif pald den seinen von oben nider mit der lincken hant das dein daumen gegen dir stee vnd went deinen degen auf sein rechte hant vnd mit der lincken prich seinen degen vber deinen degen vbersich so nÿmpstu ÿm den degen <span style="color:#A40000">~</span>
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 094v.jpg|3|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|
 +
| <p>{{red|b=1|Das ist wie man den tegen ausß reyssñ sol}}</p>
 +
 
 +
<p>{{red|b=1|Item}} wen er den tegen hat gefast das im dye scheib vornan der hant stet / so faß den dein auch also / stich er dir dan vndtñ zu / so stich mit im geleich vnd pi~t mit deine~ tegeñ an den sein / vnd begreyff pald sein tegen / von oben mit lincker hant / das dein dawm gegen dir ste / vnd windt dein tegen auff sein rechte hant / vnd mit der lincken wurg sein vber deinen tegen / so ny~bstu im de~ tegen /</p>
 +
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 106r.jpg|1|lbl=106r}}
 +
|
 +
|
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
| '''<span style="color:#A40000">Das ist wie man den tegen ausß reyssñ sol</span>
 
<span style="color:#A40000">Item</span> wen er den tegen hat gefast das im dye scheib vornan der hant stet / so faß den dein auch also / stich er dir dan vndtñ zu / so stich mit im geleich vnd pi~t mit deine~ tegeñ an den sein / vnd begreyff pald sein tegen / von oben mit lincker hant / das dein dawm gegen dir ste / vnd windt dein tegen auff sein rechte hant / vnd mit der lincken wurg sein vber deinen tegen / so ny~bstu im de~ tegen /
 
| '''[106r] Wie man die degen au°sreissen soll /'''
 
Merckh / wenn er hat den degen gefasst / daß die scheidt vorn stet an der hannt / So vasß deinnen Degen au°ch also / --- Sticht / Er dir denn vnthen zu° So stich mit im gleich ein / -- vnnd pinnt mit deinnem degen an den seinen / - Vnnd begreiff balt den seinnen von oben nider / mit der linkche hannt / daß dein dau°mb gegen dir stee / -- Vnnd Wennt deinnen degen au°f sein rechte hannt / -- Vnd mit der Linckhe prich seinnen degen / y°ber deinen degen Y°bersich so nimbstu° im den Degen /
 
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| '''<span style="color:#A40000">Yet a wrench out</span>'''
+
| <p>[7] {{red|b=1|Yet a wrench out}}</p>
Mark if he has held the dagger so that the disc stands against his little finger and stabs up to you, then invert your left hand and drive up from below and grasp his forearm near his hand below his dagger and wrench* his dagger upward with your left arm
+
 
| '''<span style="color:#A40000">Aber ein aus reissen</span>'''
+
<p>Mark, if he has held the dagger, so that the disc stands against his little finger, and stabs up to you, then invert your left hand, and drive up from below, and grasp his forearm near his hand below his dagger, and wrench* his dagger upward with your left arm.</p>
Merck hat er den degen gefast das die scheib an seine~ klaine finger stet vnd sticht dir oben zu° so ver ker dein lincke hant vnd var von vnden auf vnd be [95r] greif ÿm den arm~ vorñ peÿ der hannt vnder seine~ degen vnd würg ÿm den degen mit deine~ lincken arm~ vbersich auf
+
|  
 +
{{section|Page:Cod.44.A.8 094v.jpg|4|lbl=-|p=1}} {{section|Page:Cod.44.A.8 095r.jpg|1|lbl=95r|p=1}}
 +
|
 +
|
 +
|
 +
| <p>{{red|b=1|Aber ein auß reÿssñ}}</p>
 +
 
 +
<p>Item sticht er dir oben zu / vnd hat den tegen gefast / das im dye scheib hindtñ an seiner hãt stet / so verker dein lincke hant / vnd far im vndtñ auff / gegen seinem stich / in sein rechtñ arm~ / vnd begreyff im den arm~ vorñ pey der hant / vnd wurg im den tegeñ mit deine~ rechtñ arm~ vber sich auß</p>
 +
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 106v.jpg|1|lbl=106v}}
 +
|
 +
|
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
| '''<span style="color:#A40000">Aber ein auß reÿssñ</span>'''
 
Item sticht er dir oben zu / vnd hat den tegen gefast / das im dye scheib hindtñ an seiner hãt stet / so verker dein lincke hant / vnd far im vndtñ auff / gegen seinem stich / in sein rechtñ arm~ / vnd begreyff im den arm~ vorñ pey der hant / vnd wurg im den tegeñ mit deine~ rechtñ arm~ vber sich auß
 
| '''[106v] Aber ein au°sreissen /'''
 
Hat er den degenn gefasst / daß die schau°b ann seinnem clainen finger steet / Vnnd sticht dir oben zu° / -- So verker dein Linckhe hant Vnd var Von Vnnthen au°f / Vnnd begreiff Im denn Arm / Vornn pey° der hannt / Vnder seinnem degen / Vnnd wu°rg ime den degen mit deinem Linckhen arm y°bersich au°f /
 
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| '''<span style="color:#A40000">Counter this thus</span>'''
+
| <p>[8] {{red|b=1|Counter this thus}}</p>
Mark when you stab down to one from above and hold your dagger so that the disc lies behind your hand if he displaces with an inverted hand, whichever hand it is and will wrench around your right arm or wrench (choke) out the dagger, then twist your dagger over his hand and cut his hand off
+
 
| '''<span style="color:#A40000">Also prich das</span>'''
+
<p>Mark, when you stab down to one from above, and hold your dagger so that the disc lies behind your hand, if he displaces with an inverted hand, whichever hand it is, and will wrench around your right arm, or wrench<ref>choke</ref> out the dagger, then twist your dagger over his hand and cut his hand off.</p>
Merck wenn du auf einen stichst von oben nider vnd hast den degen gefast das die scheib hinden an deiner hant stet Vor setzt er mit verkarter hant es sey mit welich° hant es seÿ vnd wil dir den rechten arm~ vmb reiben oder den degen aus wurgen so wind Im den degen vber sein hant schneid ÿm ab die hant <span style="color:#A40000">~</span>
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 095r.jpg|2|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|
 +
| <p>{{red|b=1|Also prich das außreyssen}}</p>
 +
 
 +
<p>[96v] Wen du auff einen stichst von obñ / vnd hast den tegen gefast das dye scheib hindtñ an deiner hant stett / vnd so er dir versetzt mit v°kerter hant / es sey mit welicher hant das sey / vnd wil dir den rechtñ arm~ vmbreibñ / oder den tegen auß würgen / So wendt im dein tegñ vber sein hant / vnd kumb mit deiner lincken hant dem tegñ zu hilf vnd begreyff in vorñ peÿ dem spitz / vnd schneid im ab dye hant /</p>
 +
|
 +
|
 +
|
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
| '''<span style="color:#A40000">Also prich das außreyssen</span>'''
 
'''[96v]''' Wen du auff einen stichst von obñ / vnd hast den tegen gefast das dye scheib hindtñ an deiner hant stett / vnd so er dir versetzt mit v°kerter hant / es sey mit welicher hant das sey / vnd wil dir den rechtñ arm~ vmbreibñ / oder den tegen auß würgen / So wendt im dein tegñ vber sein hant / vnd kumb mit deiner lincken hant dem tegñ zu hilf vnd begreyff in vorñ peÿ dem spitz / vnd schneid im ab dye hant /
 
| <br/>
 
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| '''<span style="color:#A40000">Yet a counter</span>'''
+
| <p>[9] {{red|b=1|Yet a counter}}</p>
Mark, if he stabs downward from above and has held his dagger so that the disc lies behind the hand Then also hold your dagger so and stab up from below against his stab with an inverted dagger and leave the hand and don't grapple and stab to the face
+
 
| '''<span style="color:#A40000">Aber ein pruch</span>'''
+
<p>Mark, if he stabs downward from above, and has held his dagger so that the disc lies behind the hand, Then also hold your dagger so, and stab up from below against his stab with an inverted dagger, and leave the hand and don't grapple, and stab to the face.</p>
Merck sticht er von oben nyder vnd hat den degen gefast das die scheib hinden an der hant stet So fass dein degen auch also vnd stich von vnden auf mit verkartem degen gegen seinen stich vnd lass dir die hant nicht begreiffen vnd stich in das gesicht <span style="color:#A40000">~</span>
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 095r.jpg|3|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|
 +
| <p>{{red|b=1|Aber ein pruch /}}</p>
 +
 
 +
<p>faß den tegen / auch das dye scheyb hindten an der hant ste / vnd wen er stich von oben hernÿder / so stich du võ vndtñ auff / von deiner lincken seyttñ mit verkertem degen / vnd laß dir dye hant nicht begreÿffen / vnd stich in in das gesicht /</p>
 +
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 107r.jpg|1|lbl=107r}}
 +
|
 +
|
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
| '''<span style="color:#A40000">Aber ein pruch / </span>'''
 
faß den tegen / auch das dye scheyb hindten an der hant ste / vnd wen er stich von oben hernÿder / so stich du võ vndtñ auff / von deiner lincken seyttñ mit verkertem degen / vnd laß dir dye hant nicht begreÿffen / vnd stich in in das gesicht /
 
| '''[107r] Bru°ch'''
 
Sticht er dir von oben nider / vnnd hat den degen gefasst daß die schau°b hinnthen an der hannt steet / So fasß deinn degen au°f also / Vnnd stich vonn Vnnden au°f mit ver khertem degen / gegen seinem stich / Vnnd lasß dir die hannt nit begreiffen / Vnnd stich in daß gesicht /
 
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| '''<span style="color:#A40000">Yet a counter</span>'''
+
| <p>[10] {{red|b=1|Yet a counter}}</p>
Mark if he holds his dagger so that the disc lies behind the hand Then hold yours so as well, if he then stabs high to you then stab up from below with an inverted dagger from your left side against his stab and drive your dagger over his forearm near the hand and push down with the dagger and with the left take him forcefully by the elbow
+
 
| '''<span style="color:#A40000">Aber ein pruch</span>'''
+
<p>Mark, if he holds his dagger so that the disc lies behind the hand, Then hold yours so as well, if he then stabs high to you, then stab up from below with an inverted dagger from your left side against his stab, and drive your dagger over his forearm near the hand, and push down with the dagger, and with the left take him forcefully by the elbow.</p>
Merck hat er den degen gefast das ÿm die scheib hinden an der hant stet So fass den deinen auch also sticht er dir denn oben zu° so stich von vnden auf von dein° lincken seitten gegen seine~ stich mit vor kartem degen vnd var mit deine~ degen vber sein arm~ vorñ peÿ der hant vnd druck nÿder mit dem degen vnd mit der lincken nÿm ÿm das gewicht peÿ '''[95v]''' dem elpogen <span style="color:#A40000">~</span>
+
|  
 +
{{section|Page:Cod.44.A.8 095r.jpg|4|lbl=-|p=1}} {{section|Page:Cod.44.A.8 095v.jpg|1|lbl=95v|p=1}}
 +
|
 +
|
 +
|
 +
| <p><br/></p>
 +
 
 +
<p>Item wilt du nit in das gesicht stechen / so far mit deine~ degen vber seinen arm~ vorñ pey der hant / vnd druck nÿder mit dem tegen / vnd mit der linckñ hant nym Im das gewicht bey de~ Elpogñ /</p>
 +
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 107r.jpg|2|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
| <br/>
 
Item wilt du nit in das gesicht stechen / so far mit deine~ degen vber seinen arm~ vorñ pey der hant / vnd druck nÿder mit dem tegen / vnd mit der linckñ hant nym Im das gewicht bey de~ Elpogñ /
 
| '''Aliúd'''
 
Hat er den degen gefasst daß die stheib hinnden an der hannt steet / So fasß den deinnen au°ch also / Sticht Er dir dann oben zu° / So stich / von vnnthen au°f Von deinner linckhen seite / gegen seinem stich / mit Verkherrtem degen / -- Vnnd far mit deinnem degen y°ber seinn / arm / varn Pey° der hannt vnd dru°ckh nider / mit dem degen / Vnnd mit der linckhe Nim im dz <del>d</del> gewicht bey° dem elbogen /
 
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| Mark when you have driven your dagger over his hand then with the left hand grasp below through your right to your dagger's blade and push your arms close together and pull well downward thus you have his arm trapped
+
| <p>[11] Mark when you have driven your dagger over his hand then with the left hand grasp below through your right to your dagger's blade, and push your arms close together, and pull well downward, thus you have his arm trapped.</p>
| Merck wenn dw mit deine~ degen vber sein hant gefarñ pist so greif mit deiner linckñ hant vnden durch dein rechte in dein degen klingen vnd druck dein arm~ vast zu° samen vnd ruck vast vnder sich so hastu Im den arm~ gefangen <span style="color:#A40000">~</span>
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 095v.jpg|2|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|  
 +
| <p>{{red|b=1|Item}} / wen du mit deine~ tegen vber sein hant gefarñ pist / so greyff mit deiner lincken hant vndtñ durch dein rechte hant in dein tegen klingeñ / vnd druck dein arm~ vast zu samen / vnd ruck vast vndtersich / so hastu Im den arm~ gefangen</p>
 +
|
 +
|
 +
|
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
| <span style="color:#A40000">Item</span> / wen du mit deine~ tegen vber sein hant gefarñ pist / so greyff mit deiner lincken hant vndtñ durch dein rechte hant in dein tegen klingeñ / vnd druck dein arm~ vast zu samen / vnd ruck vast vndtersich / so hastu Im den arm~ gefangen
 
| <br/>
 
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| <br/>
+
| <p>[12] <br/></p>
Mark when he holds his dagger so that the disc stands behind the hand and stabs high to you, then invert your left hand and with it grasp his right and with the other hand stab him where you will or grab his leg with the right and thus come to wrestle  
+
 
| <br/>
+
<p>Mark when he holds his dagger so that the disc stands behind the hand, and stabs high to you, then invert your left hand, and with it grasp his right, and with the other hand stab him where you will or grab his leg with the right, and thus come to wrestle.</p>
Merck hat er den degen gefast das die scheib hinden an der hãt stet vnd sticht dir oben zu° so verker dein lincke hant vnd begreif im do mit sein rechte vnd mit der anderñ hant stich ÿn wo dw hin wild oder begreif Im das pain mit der rechten vnd chum also zu° ringen <span style="color:#A40000">~</span>
+
| <p><br/></p>
 +
 
 +
{{section|Page:Cod.44.A.8 095v.jpg|3|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|
 +
| <p>{{red|b=1|Aber ein pruch}}</p>
 +
 
 +
<p>Begreyff im dye hant mit lincker verkerter hant / vnd mit der anderñ da du den tegen innen hast / stich du in wo du hin wilt / Oder begreyff Im das pain mit der rechtñ hant / vnd kumb also zu ringñ</p>
 +
| <p><br/></p>
 +
 
 +
{{section|Page:MS Germ.Quart.2020 107v.jpg|1|lbl=107v}}
 +
|
 +
|
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
| '''<span style="color:#A40000">Aber ein pruch</span>'''
 
Begreyff im dye hant mit lincker verkerter hant / vnd mit der anderñ da du den tegen innen hast / stich du in wo du hin wilt / Oder begreyff Im das pain mit der rechtñ hant / vnd kumb also zu ringñ
 
| <br/>
 
'''[107v]''' Merckh wann dier ainer zu° sticht / oben / Vnnd er hat den degen gefast daß die scheib hinnden an der hannt steet / ---- So ver ker dein linckhe hannt / vnnd begreif im damit seinn Rechte / Vnnd mit der anndern hannt / stich ine Wo du hin Willt / oder begreif ime dz pain / mit der rechte / Vnnd khu°mb also zu° Rinngen /
 
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| Mark when you have grasped his right hand with your inverted left hand then strike with the right hand from above down to his arm joint and break his right arm over your right
+
| <p>[13] Mark, when you have grasped his right hand with your inverted left hand then strike with the right hand from above down to his arm joint, and break his right arm over your right.</p>
| Merck wenn du Im mit lincker vorkarter hant sein rechte hant begriffen hast so slach in mit der rechten hant von oben nyder in die arm~püg vnd prich ÿm sein rechten arm~ vber deinem rechten <span style="color:#A40000">~</span>
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 095v.jpg|4|lbl=-}}
 +
|  
 +
|
 +
|
 +
| <p>{{red|b=1|Item /}} Oder wen du im den arm~ vmbgeriben hast / so schlag in mit der rechtñ hant oben nÿder in die armpueg /</p>
 +
|
 +
|
 +
|
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
| <span style="color:#A40000">Item /</span> Oder wen du im den arm~ vmbgeriben hast / so schlag in mit der rechtñ hant võ oben nÿder in die armpueg /
 
| <br/>
 
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| <span style="color:#A40000">Item:</span> When one stabs up from below then you stab strongly from above down taking the stab and fight him
+
| <p>[14] {{red|b=1|Item:}} When one stabs up from below then you stab strongly from above down taking the stab and fight him:</p>
| Item wenn ein° von vnden auf sticht so stich du starck von oben nÿder den hölen stich vnd tempf ÿn <span style="color:#A40000">~</span>
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 095v.jpg|5|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|
 +
| <p>{{red|b=1|Item}} wen ainer von vndtñ auff sticht / so stich du starck oben nÿder den holen vnd tempf in</p>
 +
|
 +
|
 +
|
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
| <span style="color:#A40000">Item</span> wen ainer von vndtñ auff sticht / so stich du starck võ oben nÿder den holen vnd tempf in
 
| <br/>
 
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| Mark, this is called the Key
+
| <p>[15] </p>
with which one unlocks all locks,<ref>Schlos/schloss can mean castle/fort as well as lock. In either case it is something that is strongly closed.</ref> this works when one stabs up to you with a dagger and you hold no weapon in your hands, then stand still and place your hands over one another from which you shall open up all locks against the dagger one stabs to you high or low
+
 
| Merck das haist der schlüssel
+
<p>Mark, this is called the Key with which one unlocks all locks,<ref>Note: schlos/schloss can mean castle/fort as well as lock. In either case it is something that is strongly closed.</ref> this works when one stabs up to you with a dagger, and you hold no weapon in your hands, then stand still, and place your hands over one another from which you shall open up all locks against the dagger one stabs to you high or low.</p>
dar vmb das man alle schlos do mit auf schleust der get also zu wenn einer auf dich sticht mit eine~ degen vnd du in den henden kain were nicht hast so stee still leg dein hendt eine auf die ander dar aus soltu auf schliessen alle schlos gegen dem degen einer stech auf dich oben '''[96r]''' oder vnden <span style="color:#A40000">~</span>
+
|
 +
{{section|Page:Cod.44.A.8 095v.jpg|6|lbl=-|p=1}} {{section|Page:Cod.44.A.8 096r.jpg|1|lbl=96r|p=1}}
 +
|
 +
|
 +
|
 +
| <p>{{red|b=1|Hye merck den schlussel}}</p>
 +
 
 +
<p>Das <del>ist</del> haist der schlussel daru~b das er alle sloß auf schleust der get also zu / wen ainer auff dich sticht mit eine~ tegen / vnd du in den hendñ kain wer nit hast / so ste still / vnd leg dein hent [97r] eine auff dye andern kreutzweiß vorñ fur dich darauß magstu auff schlissen alle schloß dye aine~ stich auff dich oben oder vndtn /</p>
 +
|
 +
|
 +
|
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
| '''<span style="color:#A40000">Hye merck den schlussel</span>'''
 
Das <del>ist</del> haist der schlussel daru~b das er alle sloß auf schleust der get also zu / wen ainer auff dich sticht mit eine~ tegen / vnd du in den hendñ kain wer nit hast / so ste still / vnd leg dein hent '''[97r]''' eine auff dye andern kreutzweiß vorñ fur dich darauß magstu auff schlissen alle schloß dye aine~ stich auff dich oben oder vndtn /
 
| <br/>
 
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| '''<span style="color:#A40000">Mark the counter from the Key with empty hands</span>'''
+
| <p>[16] {{red|b=1|Mark the counter from the Key with empty hands}}</p>
Mark if one stabs to you high with the dagger then invert your right hand and grab his right forearm near the hand and wrap around his arm and with the left hand take it strongly by the elbow and while you take him with strength then thrust his right arm up over your left with your right hand and with your left arm lift his right over yourself so you have him trapped and can eat and drink near him and he can't come away from you  
+
 
| '''<span style="color:#A40000">Merck die pruch aus dem schlüssel mit leren henden</span>'''
+
<p>Mark if one stabs to you high with the dagger then invert your right hand, and grab his right forearm near the hand, and wrap around his arm, and with the left hand take it strongly by the elbow, and while you take him with strength then thrust his right arm up over your left with your right hand, and with your left arm lift his right over yourself so you have him trapped, and can eat, and drink near him and he can't come away from you.</p>
Merck sticht dir einer oben zw° mit dem degen so ver ker dein rechte hant vnd fach seinen rechten arm~ vorñ peÿ der hant vnd raÿd ÿm den arm~ vmb vnd mit der lincken nÿm ÿm das gewicht peÿ dem elpogen vnd die weil dw ÿm das gewicht nÿmpst so stos mit dein° rechten hant seinen rechten arm~ oben vber deinen lincken vnd heb mit dem lincken arm~ seinen rechten vbersich auf so hastu In gefangen vnd magst neben ÿm essen vnd trincken das er von dir nicht mag kumen <span style="color:#A40000">~</span>
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 096r.jpg|2|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|
 +
| <p>{{red|b=1|Merck dye pruch auß dem schlischel mit lern hendtñ}}</p>
 +
 
 +
<p>Stich dir einer zu mit dem tegen / so verkere dein rechte hant / vnd sein rechtñ arm~ / vorñ peÿ seiner rechtñ hant / vnd reib im den arm~ vmb / vnd mit deiner lincken hant nÿm im das gewicht pey de~ Elpogn / vnd dye weil du im das gewicht nymbst mit deiner lincke~ hãt / so stoß in mit deiner rechtñ hant seinen rechtñ arm~ oben vber deinen lincken arm~ gar wol / vnd heb mit deine~ linckñ arm~ seine~ rechtñ arm~ vber sich auff / so hast du in gefangñ / vnd magst nebñ im essen vnd tringeñ /</p>
 +
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 108r.jpg|1|lbl=108r}}
 +
|
 +
|
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
| '''<span style="color:#A40000">Merck dye pruch auß dem schlischel mit lern hendtñ</span>'''
 
Stich dir einer zu mit dem tegen / so verkere dein rechte hant / vnd sein rechtñ arm~ / vorñ peÿ seiner rechtñ hant / vnd reib im den arm~ vmb / vnd mit deiner lincken hant nÿm im das gewicht pey de~ Elpogn / vnd dye weil du im das gewicht nymbst mit deiner lincke~ hãt / so stoß in mit deiner rechtñ hant seinen rechtñ arm~ oben vber deinen lincken arm~ gar wol / vnd heb mit deine~ linckñ arm~ seine~ rechtñ arm~ vber sich auff / so hast du in gefangñ / vnd magst nebñ im essen vnd tringeñ /
 
| '''[108r] Prich au°ß dem schlissl / mit leren hennden /'''
 
Sticht dir einer oben zu° mit dem degen / So verkerr deinn rechte hannt / Vnnd vach seinen rechten arm / vor bey° den hannt / Vnnd raid im den arm Vmb vnd mit der linnckhen nimb ime daß gewicht / pey° dem elbogen / vnnd dieweil du° im dz gewicht nimbst / So stoß mit deiner rechten hannt / seinen Rechten arm oben y°ber deinn linnckhen / Vnnd heb mit dem linnckhen arm seinen rechten Y°bersich au°f so hastu° in gefanngen / Vnd magst Neben im essen Vnd trinckhen / dz er von dir nit Mag khu°mmen /
 
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| '''<span style="color:#A40000">Yet a counter with empty hands</span>'''
+
| <p>[17] {{red|b=1|Yet a counter with empty hands}}</p>
When one stabs down to you then drop your left hand onto his right and hold it tight and grasp with an inverted right hand down to his dagger and twist his dagger by the point up from below and toward his body and step with your chest behind on the dagger thus stabbing him with his own dagger
+
 
| '''<span style="color:#A40000">Aber ein pruch mit lerñ henden</span>'''
+
<p>When one stabs down to you then drop your left hand onto his right, and hold it tight, and grasp with an inverted right hand down to his dagger, and twist his dagger by the point up from below and toward his body, and step with your chest behind on the dagger thus stabbing him with his own dagger.</p>
Wenn dir einer vnden zu° sticht so fall ÿm mit der lincken hant auf sein rechte vnd halt die fest vnd greif mit rechter verkartter hant vnden in sein degen vnd wend ÿm sein degen von vnden auf zw° seine~ leib mit der spitz vnd lauf mit dein° prust hinden an den degen so stichstu ÿn mit seine~ aigen degen <span style="color:#A40000">~</span>
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 096r.jpg|3|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|
 +
| <p>{{red|b=1|Aber mit lern hendtñ}}</p>
 +
 
 +
<p>Wen dir einer zu sticht vndtñ / so fall im mit der linckñ hant auff sein rechte hant vnd halt dye fest / vnd greyff mit rechter verkerter hant vndtñ in sein tegen / vnd wend im sein tegen von vndtñ auff mit dem spitz zu seine~ leib / vnd lauff mit deiner prust hindtñ an den tegen / so stichstu in mit seine~ aige~ tegeñ /</p>
 +
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 108v.jpg|1|lbl=108v}}
 +
|
 +
|
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
| '''<span style="color:#A40000">Aber mit lern hendtñ</span>'''
 
Wen dir einer zu sticht vndtñ / so fall im mit der linckñ hant auff sein rechte hant vnd halt dye fest / vnd greyff mit rechter verkerter hant vndtñ in sein tegen / vnd wend im sein tegen von vndtñ auff mit dem spitz zu seine~ leib / vnd lauff mit deiner prust hindtñ an den tegen / so stichstu in mit seine~ aige~ tegeñ /
 
| '''[108v] Aber mit leren hennden /.'''
 
Wenn dir einner Vnnthen Zu° sticht / So vall im mit der linnckhen hannt / au°f seinn rechte / Vnnd hallt die Vasst / Vnnd greif mit rechter Verkherrter hannt / Vnnthen inn seinn degen / Von Vnthen au°f zu° seinnem leib / mit der spitz / Vnnd lau°f mit deinn bru°st hinnden an den degen / So stichstu° in mit seinem aigenen degen /
 
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| '''<span style="color:#A40000">Still with empty hands</span>'''
+
| <p>[18] {{red|b=1|Still with empty hands}}</p>
When one stabs down with the dagger to you then grasp his arm with both hands and step through the arm and hold tight thus you break his arm and also take the dagger if you want
+
 
| '''<span style="color:#A40000">Aber mit leren hendñ</span>'''
+
<p>When one stabs down with the dagger to you then grasp his arm with both hands, and step through the arm and hold tight, thus you break his arm and also take the dagger, if you want.</p>
Wenn dir einer mit dem degen vnden zu° sticht so begreif ÿm den <del>arm~</del> arm~ mit paiden henden vnd lauf ÿm durch den arm~ '''[96v]''' vnd halt fest So prichstu Im den arm~ auch nÿmpstu Im den degen ob dw wild <span style="color:#A40000">~</span>
+
|  
 +
{{section|Page:Cod.44.A.8 096r.jpg|4|lbl=-|p=1}} {{section|Page:Cod.44.A.8 096v.jpg|1|lbl=96v|p=1}}
 +
|
 +
|
 +
|
 +
| <p>{{red|b=1|Aber mit lerñ henden /}}</p>
 +
 
 +
<p>Wen dir ainer vndtñ zu sticht / so begreyff im den arm~ mit payden hendñ / vnd lauff im durch den arm~ / vnd reib vmb / so sprichst du im den arm~ / auch nymbst du im den tegen ob du wild</p>
 +
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 109r.jpg|1|lbl=109r}}
 +
|
 +
|
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
| '''<span style="color:#A40000">Aber mit lerñ henden / </span>'''
 
Wen dir ainer vndtñ zu sticht / so begreyff im den arm~ mit payden hendñ / vnd lauff im durch den arm~ / vnd reib vmb / so sprichst du im den arm~ / auch nymbst du im den tegen ob du wild
 
| '''[109r] Aber mit lern hennden /'''
 
Wenn dir einner mit dem degen Vnnthen Zu° sticht / -- So begreif ime den arm / mit beden hennden /. Vnnd lau°f ime du°rch den arm / Vnnd halt Vasst So prichstu° im den arm / vnd nimbst im den degen ab du° willt /
 
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| '''<span style="color:#A40000">Another</span>'''
+
| <p>[19] {{red|b=1|Another}}</p>
When you have grabbed the arm with both hands Then wrench over and twist yourself around to your right side and break his arm over your left shoulder
+
 
| '''<span style="color:#A40000">Ein anders</span>'''
+
<p>When you have grabbed the arm with both hands, Then wrench over, and twist yourself around to your right side, and break his arm over your left shoulder.</p>
Wenn dw Im den arm~ mit paiden henden begriffen hast So raid vmb vnd wendt dich durch auf dein rechte seitten vnd prich ÿm den arm~ vber dein lincke achsel
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 096v.jpg|2|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|
 +
| <p>{{red|b=1|Aber mit lerñ hendñ}}</p>
 +
 
 +
<p>Begreÿff im den arm~ mit paydñ hendñ / vnd reib vmb / vnd went dich durch auff dein rechte seÿttñ vmb / prich im den arm~ vber dein lincke achsel</p>
 +
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 109v.jpg|1|lbl=109v}}
 +
|
 +
|
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
| '''<span style="color:#A40000">Aber mit lerñ hendñ</span>'''
 
Begreÿff im den arm~ mit paydñ hendñ / vnd reib vmb / vnd went dich durch auff dein rechte seÿttñ vmb / prich im den arm~ vber dein lincke achsel
 
| '''[109v] Aliúd /'''
 
Wenn du° im den arm begriffen hast mit baiden hennden / so Raid vmb vnnd wenndt dich du°rch au°f dinn Rechte seite / vnnd prich ime den arm y°ber dein linckhe agsl /
 
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| '''<span style="color:#A40000">Still with empty hands</span>'''
+
| <p>[20] {{red|b=1|Still with empty hands}}</p>
When one stabs to you Then grasp his arm with both hands and step well to him and twist yourself to your right side and break his arm over your chest
+
 
| '''<span style="color:#A40000">Aber mit leren henden</span>'''
+
<p>When one stabs to you, Then grasp his arm with both hands, and step well to him, and twist yourself to your right side, and break his arm over your chest.</p>
Wenn dir einer zu sticht So begreif ym den arm~ mit paiden henden vnd trit wol zw ÿm vnd wendt dich auf dein rechte seitten vnd prich ÿm den arm~ vber dein prust  
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 096v.jpg|3|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|
 +
| <p>{{red|b=1|Mit lern hendñ}}</p>
 +
 
 +
<p>{{red|b=1|Begreyff}} im den arm~ mit payde~ hendñ / vñ tritt wol zu im / vñ went dich auff dei~ rechte seyttñ vñ prich im den arm~ vber dei~ prust</p>
 +
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 110r.jpg|1|lbl=110r}}
 +
|
 +
|
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
| '''<span style="color:#A40000">Mit lern hendñ</span>'''
 
<span style="color:#A40000">Begreyff</span> im den arm~ mit payde~ hendñ / vñ tritt wol zu im / vñ went dich auff dei~ rechte seyttñ vñ prich im den arm~ vber dei~ prust
 
| '''[110r] mit lern henndn /'''
 
Wenn die einer zu° sticht So begreif ime den arm / mit baiden henntn / Vnnd trit Wol zu° im / Vnnd Wenndt dich au°f deinn Recht seite / Vnd prich ime den arm y°ber dein Recht pru°st /
 
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| '''<span style="color:#A40000">Or try wrestling</span>'''
+
| <p>[21] {{red|b=1|Or try wrestling}}</p>
Drive ahead with your left hand to his neck and stride with your left foot behind his right and throw him over your left knee from the foot
+
 
| '''<span style="color:#A40000">Oder treib das ringen</span>'''
+
<p>Drive ahead with your left hand to his neck, and stride with your left foot behind his right, and throw him over your left knee from the foot.</p>
Var mit deiner lincken hant vorñ für sein hals vnd schreit mit deinem lincken fues hinder seinen rechten vnd würf ÿn vber dein lincks knÿe aus dem fuess <span style="color:#A40000">~</span>
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 096v.jpg|4|lbl=-}}
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
| <span style="color:#A40000">Oder</span> treib das ringen /  
+
| <p>{{red|b=1|Oder}} treib das ringen /</p>
far mit deiner linckeñ hant vorñ fur sein halß / vnd schreitt mit dem lincken fuß hindter sein rechtñ fuß / vnd wurff in vber dein linckes knye auß dem fuß
 
| <br/>
 
  
|-
+
<p>far mit deiner linckeñ hant vorñ fur sein halß / vnd schreitt mit dem lincken fuß hindter sein rechtñ fuß / vnd wurff in vber dein linckes knye auß dem fuß</p>
 +
|
 +
|  
 
|  
 
|  
| '''<span style="color:#A40000">With Empty Hands</span>'''
 
When he stabs then grasp his right hand with your left and with the right grasp him below the elbow and pull it to yourself and with the left thrust his arm upward and spring with your right foot behind his left and throw him from the foot over your right knee
 
| '''<span style="color:#A40000">Mit leren henden</span>'''
 
Wenn er sticht so begreif Im die rechten hant mit deine° lincken vnd mit der rechten begreif Im vnden den elpogen vñ zeuch do mit do mit zu° dir vnd mit der lincken stos ym den arm~ oben von dir vnd spring mit deinem rechten fuess hinder seinen lincken vnd würf ÿn aus dem fuëss vber dein rechtzs knÿe <span style="color:#A40000">~</span>
 
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
| '''<span style="color:#A40000">Mit lern hendtñ</span>'''
 
'''[97v]''' Begreyff Im dye recht hant mit deiner lincken / vnd mit der rechten begreiff im vnden den elpogen / vnd zeuch damit zu dir / vnd mit der linckñ hant stoß in oben von dir / vnd spring mit deine~ rechtñ fueß hindter seinen lincken fuß / vnd wurff in auß dem fuß vber dein rechtes knÿe etc /
 
| '''[110v] Mit lernn henndn /'''
 
Wenn Er sticht So begreif im die recht hannt mit deinner linnckhen / -- Vnnd mit der rechte begreif im Vnnthen den Elbogen / - Vnd zeu°ch do mit Zu° dir Vnnd mit der linnckhen stoß im den arm oben von dir / Vnnd spring mit deinem rechtn fu°esß / hinter seinm linckhen / Vnnd wirf in au°ß denn fu°esß y°ber dein rechtß khnie /
 
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
 +
| <p>[22] {{red|b=1|With Empty Hands}}</p>
 +
 +
<p>When he stabs then grasp his right hand with your left, and with the right grasp him below the elbow, and pull it to yourself, and with the left thrust his arm upward, and spring with your right foot behind his left, and throw him from the foot over your right knee.</p>
 +
| {{section|Page:Cod.44.A.8 096v.jpg|5|lbl=-}}
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 +
| <p>{{red|b=1|Mit lern hendtñ}}</p>
 +
 +
<p>[97v] Begreyff Im dye recht hant mit deiner lincken / vnd mit der rechten begreiff im vnden den elpogen / vnd zeuch damit zu dir / vnd mit der linckñ hant stoß in oben von dir / vnd spring mit deine~ rechtñ fueß hindter seinen lincken fuß / vnd wurff in auß dem fuß vber dein rechtes knÿe etc /</p>
 +
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 110v.jpg|1|lbl=110v}}
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
| <span style="color:#A40000">Finis</span>
 
 
|  
 
|  
 +
|
 +
|
 +
 +
|-
 +
| class="noline" |
 +
| class="noline" |
 +
| class="noline" |
 +
| class="noline" |
 +
| class="noline" |
 +
| class="noline" |
 +
| <p>{{red|b=1|Finis}}</p>
 +
| class="noline" |
 +
| class="noline" |
 +
| class="noline" |
 +
| class="noline" |
 +
| class="noline" |
 +
| class="noline" |
  
 
|}
 
|}
Line 1,411: Line 2,012:
 
{{master begin
 
{{master begin
 
| title = Mounted Fencing
 
| title = Mounted Fencing
| width = 240em
+
| width = 390em
 
}}
 
}}
{| class="floated master" style="clear:both;"
+
{| class="master"
 
|-  
 
|-  
 
! <p>Images</p>
 
! <p>Images</p>
! <p>{{rating|C|Draft Translation (from the Rome)}}<br/>by [[user::Stephen Cheney]]</p>
+
! <p>{{rating|C|Draft Translation (from the Rome)}}<br/>by [[user:Stephen Cheney|Stephen Cheney]]</p>
! <p>[[Codex Danzig (Cod.44.A.8)|Rome Version]] (1452)<br/>by [[Dierk Hagedorn]]</p>
+
! <p>[[Codex Danzig (Cod.44.A.8)|Rome Transcription]] (1452){{edit index|Codex Danzig (Cod.44.A.8)}}<br/>by [[Dierk Hagedorn]]</p>
! <p>[[Codex Lew (Cod.I.6.4º.3)|Augsburg Version]] (1460s)<br/>by [[Dierk Hagedorn]]</p>
+
! <p>[[Codex Lew (Cod.I.6.4º.3)|Augsburg Transcription]] (1460s){{edit index|Codex Lew (Cod.I.6.4º.3)}}<br/>by [[Dierk Hagedorn]]</p>
! <p>[[Paulus Kal Fechtbuch (MS KK5126)|Vienna Version]] (1480s)<br/>by [[Carsten&nbsp;Lorbeer]], [[Julia&nbsp;Lorbeer]],<br/>[[Andreas&nbsp;Meier]], [[Marita&nbsp;Wiedner]]</p>
+
! <p>[[Paulus Kal Fechtbuch (MS KK5126)|Vienna Transcription]] (1480s){{edit index|Paulus Kal Fechtbuch (MS KK5126)}}<br/>by [[Dierk Hagedorn]]</p>
! <p>[[Codex Speyer (MS M.I.29)|Salzburg Version]] (1491)<br/>by [[Dierk Hagedorn]]</p>
+
! <p>[[Codex Speyer (MS M.I.29)|Salzburg Transcription]] (1491){{edit index|Codex Speyer (MS M.I.29)}}<br/>by [[Dierk Hagedorn]]</p>
! <p>[[Glasgow Fechtbuch (MS E.1939.65.341)|Glasgow Version]] (1508)<br/>by [[Dierk Hagedorn]]</p>
+
! <p>[[Glasgow Fechtbuch (MS E.1939.65.341)|Glasgow Transcription]] (1508){{edit index|Glasgow Fechtbuch (MS E.1939.65.341)}}<br/>by [[Dierk Hagedorn]]</p>
! <p>[[Goliath Fechtbuch (MS Germ.Quart.2020)|Krakow Version]] (1510-20)by [[Bartłomiej Walczak]]</p>
+
! <p>[[Goliath Fechtbuch (MS Germ.Quart.2020)|Krakow Transcription]] (1535-40){{edit index|Goliath Fechtbuch (MS Germ.Quart.2020)}}<br/>by [[Bartłomiej Walczak]]</p>
 +
! <p>[[Über die Fechtkunst und den Ringkampf (MS 963)|Graz Transcription]] (1539){{edit index|Über die Fechtkunst und den Ringkampf (MS 963)}}<br/></p>
 +
! <p>[[Opus Amplissimum de Arte Athletica (MS Dresd.C.93/C.94)|Dresden (Mair) II Transcription]] (1542){{edit index|Opus Amplissimum de Arte Athletica (MS Dresd.C.94)}}<br/>by [[Bartłomiej Walczak]]</p>
 +
! <p>[[Opus Amplissimum de Arte Athletica (Cod.10825/10826)|Vienna (Mair) II German Transcription]] (1550s){{edit index|Opus Amplissimum de Arte Athletica (Cod.10826)}}</p>
 +
! <p>[[Opus Amplissimum de Arte Athletica (Cod.10825/10826)|Vienna (Mair) II Latin Transcription]] (1550s){{edit index|Opus Amplissimum de Arte Athletica (Cod.10826)}}</p>
 +
! <p>[[Opus Amplissimum de Arte Athletica (Cod.icon. 393)|Munich (Mair) I Transcription]] (1550s){{edit index|Opus Amplissimum de Arte Athletica (Cod.icon. 393 I)}}</p>
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| '''<span style="color:#A40000">Here begins Master Martin Huntfeltz’s art, God be gracious to him, on horseback with the lance and with the sword, written hereafter</span>'''<br/>
+
| <p>[1] {{red|b=1|Here begins Master Martin Huntfeltz’s art, God be gracious to him, on horseback with the lance and with the sword, written hereafter}}<br/></p>
Stride on horseback<br/>
 
Learn from both sides<br/>
 
Thereafter certainly<br/>
 
Know the horse well<br/>
 
Also note the side<br/>
 
Which you wish to advantageously stride<br/>
 
Whoever thinks about you<br/>
 
His sword wins coming to you<br/>
 
Wind on without misgiving<br/>
 
If you want no pain<br/>
 
Thereafter note<br/>
 
Stitch lance wielding with strength<br/>
 
Run to the first opening<br/>
 
Then grasp the bridle long with sense<br/>
 
Thereafter stride forth<br/>
 
Thwart the lance over a side<br/>
 
Then note the side<br/>
 
So you want to ride with art<br/>
 
So correctly with sense<br/>
 
Then you want to win set-aside<br/>
 
Right long, let hang<br/>
 
That I praise, if you want to wrestle<br/>
 
Whoever wants to hew upon you<br/>
 
Parry, you shall free yourself<br/>
 
When you have parried<br/>
 
Then all of his hews are destroyed<br/>
 
So you find with slice behind<br/>
 
And in front, thereafter hew away to him<br/>
 
Reins, left leg, otherwise threaten him<br/>
 
  
| '''[97v] <span style="color:#A40000">Hÿe hebt sich an maister marteins huntfeltz kunst dem got genädig seÿ zu° Ross mit der glefen vnd mit dem swert her nach geschriben</span>'''
+
<p>Stride on horseback<br/>Learn from both sides<br/>Thereafter certainly<br/>Know the horse well<br/>Also note the side<br/>Which you wish to advantageously stride<br/>Whoever thinks about you<br/>His sword wins coming to you<br/>Wind on without misgiving<br/>If you want no pain<br/>Thereafter note<br/>Stitch lance wielding with strength<br/>Run to the first opening<br/>Then grasp the bridle long with sense<br/>Thereafter stride forth<br/>Thwart the lance over a side<br/>Then note the side<br/>So you want to ride with art<br/>So correctly with sense<br/>Then you want to win set-aside<br/>Right long, let hang<br/>That I praise, if you want to wrestle<br/>Whoever wants to hew upon you<br/>Parry, you shall free yourself<br/>When you have parried<br/>Then all of his hews are destroyed<br/>So you find with slice behind<br/>And in front, thereafter hew away to him<br/>Reins, left leg, otherwise threaten him</p>
Zu° ross streiten <br/>
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 097v.jpg|1|lbl=97v}}
lere von paiden seitten <br/>
+
|
dar nach wisse <br/>
+
| {{section|Page:MS KK5126 126r.jpg|16|lbl=126r}}
den roß guten gewisse <br/>
+
|
auch merck die seitten <br/>
+
|
do du auf vortail gerest streitten <br/>
+
|
Wer auf dich sÿnnet <br/>
+
{{section|Page:MS Germ.Quart.2020 192v.jpg|2|lbl=192v|p=1}} {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 193r.jpg|1|lbl=193r|p=1}}
sein swert zu° dir chu~men gewinnet <br/>
+
|
an zweifel wind an <br/>
 
wildu chainen schaden han <br/>
 
Darnach mercke <br/>
 
gleffen naÿ bederben mit stercke <br/>
 
erst ploß zu° rennen <br/>
 
so fass den zaum lanck mit synnen <br/>
 
Dar nach zu° streitten <br/>
 
die glefen twer vber ein seitten <br/>
 
So merck die seitten <br/>
 
so du mit kunst gerest reitten <br/>
 
So recht mit sÿnne~ <br/>
 
So du absetzen gerest gewinne~ <br/>
 
Recht lanck lass hangen <br/>
 
Das lob ich wiltu rangen <br/>
 
Wer auf dich wil hauen <br/>
 
Vor setzen soltu dich freÿen <br/>
 
Wenn du hast vor setzt <br/>
 
So sein all sein häw geletzt <br/>
 
So findestu schnidt <br/>
 
hinden vnd vorñ mit <br/>
 
dar nach ÿm abhaut <br/>
 
zaum linck pain sunder Im draw <span style="color:#A40000">~</span>
 
 
|  
 
|  
| '''[126r] Das ist maister marteins hunczfeltz chunst zu ross mit der glaffen vnd mit swertt'''
 
<br/>Zu ross streiten <br/>
 
lern mit paidenn seytenn <br/>
 
darnach <br/>
 
dem ross gurt[e]n gewisse <br/>
 
auch merck die seytenn <br/>
 
da dw auf vortail gerst zu streitenn <br/>
 
wer auf dich sinnet <br/>
 
sein swert zw dir chömenn gewinet <br/>
 
an zweyffl wind an <br/>
 
wild dw chainen schaden han <br/>
 
darnach merck <br/>
 
die glaffenn bedeckenn mit sterck <br/>
 
Erst ploss zw rennen <br/>
 
so vass dein zaum lannck mit sinenn <br/>
 
dar nach zu streitn <br/>
 
die gläffenn twer vber ein seyten <br/>
 
so merck die seytenn <br/>
 
da dw mit chunst gerest reytenn <br/>
 
so reyt mit sinnen <br/>
 
so dw abgeseczen gerst gewinenn <br/>
 
recht lanng las hangenn <br/>
 
das lob ich lass rangenn <br/>
 
Wer auf dich wil hauen <br/>
 
verseczenn sold dw dich freyenn <br/>
 
wenn dw hast verseczt <br/>
 
so sein all sein hew verleczt <br/>
 
so findest snyt <br/>
 
hindenn vnd vor mitte <br/>
 
dar nach im ab haw <br/>
 
zaum linck pey sunder / im traw
 
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
{{section|Page:MS Germ.Quart.2020 192v.jpg|1|lbl=192v|p=1}} {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 193r.jpg|1|lbl=193r|p=1}}
 
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| '''<span style="color:#A40000">These are the techniques with the lance</span>'''
+
| <p>[2] {{red|b=1|These are the techniques with the lance}}</p>
Item: Run in equally with him with the lance, and stand up from the left arm
+
 
| '''<span style="color:#A40000">Das sind die stuck mit der glefen</span>'''
+
<p>Item: Run in equally with him with the lance, and stand up from the left arm.</p>
Item renn mit ÿm geleich ein mit der glefen vnd stee auf von dem lincken arm~
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 097v.jpg|2|lbl=-}}
 
|  
 
|  
| '''[126v] Das seind die stuck mit der glaffenn'''
+
| <p><br/></p>
renn mit im geleich ein mit der glaffenn oder //ste<ref>"/ste/" wurde oberhalb der Zeile eingefügt.</ref> auf von von (sic) dem tennckenn arm
+
 
 +
{{section|Page:MS KK5126 126v.jpg|1|lbl=126v}}
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 193r.jpg|2|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 193r.jpg|2|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| Item: Set aside short with both hands with the lance
+
| <p>[3] Item: Set aside short with both hands with the lance.</p>
| Item setz ab kurtz mit paiden henden mit der glefen
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 097v.jpg|3|lbl=-}}
 
|  
 
|  
| jtem secz ab churcz mit paidenn henndenn mit der glaffenn
+
| {{section|Page:MS KK5126 126v.jpg|2|lbl=-}}
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 193r.jpg|3|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 193r.jpg|3|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| Item: So someone strikes away your lance with the sword, jab him with the lance with the back part to the testicles, or move with the arm to his arm and take his sword.
+
| <p>[4] Item: So someone strikes away your lance with the sword, jab him with the lance with the back part to the testicles, or move with the arm to his arm and take his sword.</p>
| '''[98r]''' Item so dir einer aus slecht die glefen mit dem swert so stos ÿn mit der glefen mit dem hinderñ tail zu° den hoden oder far ÿm mit dem arm~ in sein arm~ vnd nym ÿm sein swert
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 098r.jpg|1|lbl=98r}}
 
|  
 
|  
| jt[e]m so dir ainer auf slecht dy gläffenn mit dem swert so stos in mit der gläffenn mit dem hindern tayl an die hodenn oder far im mit dem arm jn sein arm vnd nym im sein swert
+
| {{section|Page:MS KK5126 126v.jpg|3|lbl=-}}
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 193r.jpg|4|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 193r.jpg|4|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| '''<span style="color:#A40000">Sword against sword</span>'''
+
| <p>[5] {{red|b=1|Sword against sword}}</p>
Item: Lay your sword on the left arm, and when someone hews onto you, stand up, hew away hand, reins, left leg
+
 
| '''<span style="color:#A40000">Swert gegen swert</span>'''
+
<p>Item: Lay your sword on the left arm, and when someone hews onto you, stand up, hew away hand, reins, left leg.</p>
Item leg dein swert auf den lincken arm~ vnd wenn Jäner auf dich haut so stee auf haw hant zaum linck pain ab <span style="color:#A40000">~</span>
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 098r.jpg|2|lbl=-}}
 
|  
 
|  
| '''Swert gegn swert'''
+
| {{section|Page:MS KK5126 126v.jpg|4|lbl=-}}
leg dein swert auf dein tencken arm vnd wenn jenner auf dich haut so ste auf haw hat zaum linck pain ab
 
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 193r.jpg|5|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 193r.jpg|5|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| Item: Stand up with the sword, and take his sword.
+
| <p>[6] Item: Stand up with the sword, and take his sword.</p>
| Item stee auf mit dem swert vnd nÿm ÿm sein swert <span style="color:#A40000">~</span>
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 098r.jpg|3|lbl=-}}
 
|  
 
|  
| jtem ste auf mit dem swert vnd nym jm sein swert
+
| {{section|Page:MS KK5126 126v.jpg|5|lbl=-}}
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 193r.jpg|6|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 193r.jpg|6|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| Item: Go up with your pommel and hew to his head. Counter lance and all weapons with it.
+
| <p>[7] Item: Go up with your pommel and hew to his head. Counter lance and all weapons with it.</p>
| Item gee auf mit deine~ knopf vñ haw Im zu° dem kopf do mit prich glefen vnd allew were <span style="color:#A40000">~</span>
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 098r.jpg|4|lbl=-}}
 
|  
 
|  
| jtem ge auf mit deinem chnopf vnd haw im zw dem chopf do mit do prich glaffen vnd allerlay wer
+
| {{section|Page:MS KK5126 126v.jpg|6|lbl=-}}
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 193r.jpg|7|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 193r.jpg|7|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| Item: When you strike to his head and he parries you, hang well from your right arm. Throw or stab him to his arm.
+
| <p>[8] Item: When you strike to his head and he parries you, hang well from your right arm. Throw or stab him to his arm.</p>
| Item wenn du Im zu° dem kopf schlechst vnd er dir vor setzt so heng wol aus deine~ rechten arm~ wirf oder stich Im in sein arm~ <span style="color:#A40000">~</span>
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 098r.jpg|5|lbl=-}}
 
|  
 
|  
| jtem wenn dw in mit dem chnopf slechst vnnd er dir verseczt henng wol aus deinem rechtn arm
+
| {{section|Page:MS KK5126 126v.jpg|7|lbl=-}}
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 193r.jpg|8|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 193r.jpg|8|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| Item: Parry the stab or the hit, and move with the pommel to his neck, and throw him.
+
| <p>[9] Item: Parry the stab or the hit, and move with the pommel to his neck, and throw him.</p>
| Item vor setz den stich oder den slag vñ var Im mit dem knopf zu° dem hals vñ würff ÿn <span style="color:#A40000">~</span>
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 098r.jpg|6|lbl=-}}
 
|  
 
|  
| jtem versecz denn stich oder den slag vnd far im mit dem chnopf vmb denn hals vnd würff in
+
| {{section|Page:MS KK5126 126v.jpg|8|lbl=-}}
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 193v.jpg|1|lbl=193v}}
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 193v.jpg|1|lbl=193v}}
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| Item: When he rides to you to the left side, parry and strike an over hew to his head, or stab him in the neck.
+
| <p>[10] Item: When he rides to you to the left side, parry and strike an over hew to his head, or stab him in the neck.</p>
| Item wenn er dir zu° der lincken seittñ zu° reitt So vor setz vnd slach ÿm ein ober haw zum kopf oder stich in in den hals <span style="color:#A40000">~</span>
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 098r.jpg|7|lbl=-}}
 
|  
 
|  
| jtem wenn er dir zu der tennck[e]n seytenn zu reyt so versecz vnd slach im ein oberhaw zu dem chopf vnd stich in in den hals
+
| {{section|Page:MS KK5126 126v.jpg|9|lbl=-}}
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 193v.jpg|2|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 193v.jpg|2|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| Item: Take your sword in the left hand, and lay it on the neck of the horse, and when he strikes, parry and stab him to the neck.
+
| <p>[11] Item: Take your sword in the left hand, and lay it on the neck of the horse, and when he strikes, parry and stab him to the neck.</p>
| Item nÿm dein swert in die linck hant vnd leg es dem ross auf den hals vnd wenn er schlecht so vor setz vnd stich ÿm zw° dem hals <span style="color:#A40000">~</span>
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 098r.jpg|8|lbl=-}}
 
|  
 
|  
| jtem nym dein swert in dein tenncke hannd vnd leg es dem ross auf seinen hals vnder Slecht so versecz im vnd stich im zum hals
+
| {{section|Page:MS KK5126 126v.jpg|10|lbl=-}}
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 193v.jpg|3|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 193v.jpg|3|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| Item: When he strikes, parry and thrust with your hilt under his arm, and with your right foot, move under his saddle rim and raise his foot high, and lift up his arm with your hilt, and therefore throw him from the horse.
+
| <p>[12] Item: When he strikes, parry and thrust with your hilt under his arm, and with your right foot, move under his saddle rim and raise his foot high, and lift up his arm with your hilt, and therefore throw him from the horse.</p>
| Item wenn er schlecht so vor setz vñ hurt '''[98v]''' mit deine~ gehültz vnder sein arm~ vnd mit deine~ rechten fuess far vnder sein satelrÿmen vnd erpür ÿm den fues vnd heb ÿm auf den arm~ mit deine~ gehültz vnd würff ÿn also vom ross
+
|
 +
{{section|Page:Cod.44.A.8 098r.jpg|9|lbl=-|p=1}} {{section|Page:Cod.44.A.8 098v.jpg|1|lbl=98v|p=1}}
 
|  
 
|  
| jtem wenn er slecht so versecz vnd hurt mit deinem gehilcz vnder sein arm vnnd mit deinem rechten fues vnnder sein steick leder vnd enpur im in denn fuess vnd hab im auf denn arm mit deinem gehilcz vnd wurff Jn also vom ross
+
| {{section|Page:MS KK5126 126v.jpg|11|lbl=-}}
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 193v.jpg|4|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 193v.jpg|4|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| Item: This technique is the noble sheep hold, as you well know how one shall perform it.  
+
| <p>[13] Item: This technique is the noble sheep hold, as you well know how one shall perform it.</p>
| Item das stuck ist der edelschafgrif als du wol waist wie man den treiben sol
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 098v.jpg|2|lbl=-}}
 
|  
 
|  
| jtem das ist der edl schaffgriff als dw wol waist wie man in dan treybenn sol
+
| {{section|Page:MS KK5126 126v.jpg|12|lbl=-}}
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 193v.jpg|5|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 193v.jpg|5|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| Item: One sword with the other taken from the hanging point. Grab his arm in which he holds the sword, and thrust through him and take his sword, or pull him from the horse.
+
| <p>[14] Item: One sword with the other taken from the hanging point. Grab his arm in which he holds the sword, and thrust through him and take his sword, or pull him from the horse.</p>
| Item ein swert mit dem anderñ genome~ aus den hangenden örterñ begreif ÿm den arm~ do er das swert Inn heltt vnd hurt ym durch vnd nÿm ÿm das swert oder zeuch ÿn von dem ross
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 098v.jpg|3|lbl=-}}
 
|  
 
|  
| jtem ein swert mit dem andern genomenn auf denn hangendenn orter[e]n begreyff im denn arm do er das swert in haldet vnnd hurt im durch vnd nym im das swert od[er] zeuch in von dem ross
+
| {{section|Page:MS KK5126 126v.jpg|13|lbl=-}}
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 193v.jpg|6|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 193v.jpg|6|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| Item: As before, hew an over hew straight to his head.
+
| <p>[15] Item: As before, hew an over hew straight to his head.</p>
| Item als vor haw° Im geräd zum kopf ein ober haw
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 098v.jpg|4|lbl=-}}
 
|  
 
|  
| jtem als vor vnd haw im gerad zum chopf ein oberhaw
+
| {{section|Page:MS KK5126 126v.jpg|14|lbl=-}}
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 193v.jpg|7|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 193v.jpg|7|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| Item: Go up from the left arm, and hew away his neck with the thwart, or grab his neck with the right hand and throw him.
+
| <p>[16] Item: Go up from the left arm, and hew away his neck with the thwart, or grab his neck with the right hand and throw him.</p>
| Item gee auf von dem lincken arm~ vnd hau Im ab den hals mit der twer oder begreif im den hals mit der rechten hant vnd würff ÿn <span style="color:#A40000">~</span>
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 098v.jpg|5|lbl=-}}
 
|  
 
|  
| jtem ge auf von dem tennckenn arm vnd haw im ab denn hals mit der twier oder begreyff im denn hals mit der rechtenn hand vnd wurff in
+
| {{section|Page:MS KK5126 126v.jpg|15|lbl=-}}
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 193v.jpg|8|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 193v.jpg|8|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| '''<span style="color:#A40000">This is with the armed hand</span>'''
+
| <p>[17] {{red|b=1|This is with the armed hand}}</p>
Item: Let hang long, and grip in the short sword, and parry in front of your hand, and stab him wherever you may.
+
 
| '''<span style="color:#A40000">Das ist zu° gewappenter hant</span>'''
+
<p>Item: Let hang long, and grip in the short sword, and parry in front of your hand, and stab him wherever you may.</p>
Item lass lanck hangen vnd greif in das kurtz swert vnd vorsetz für deiner hant vnd stich ÿn wo dw magst <span style="color:#A40000">~</span>
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 098v.jpg|6|lbl=-}}
 
|  
 
|  
| '''Das ist zu gewapender hannd'''
+
| {{section|Page:MS KK5126 126v.jpg|16|lbl=-}}
jtem lass lanng hanngenn vnd greyff in das churcz swert vnd versecz vor deiner hannd vnd stich in wo dw magst
 
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
{{section|Page:MS Germ.Quart.2020 193v.jpg|9|lbl=-|p=1}} {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 194r.jpg|1|lbl=194r|p=1}}
 
{{section|Page:MS Germ.Quart.2020 193v.jpg|9|lbl=-|p=1}} {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 194r.jpg|1|lbl=194r|p=1}}
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| Item: As before, and move around his neck, parry especially long from you.
+
| <p>[18] Item: As before, and move around his neck, parry especially long from you.</p>
| Item als vor vnd far Im vmb den hals besunder vorsetz von dir lanck <span style="color:#A40000">~</span>
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 098v.jpg|7|lbl=-}}
 
|  
 
|  
| jtem als vor vnd far im vmb denn hals besunder versecz von dir lannck
+
| {{section|Page:MS KK5126 126v.jpg|17|lbl=-}}
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 194r.jpg|2|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 194r.jpg|2|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| Item: Go up with the pommel, and parry with the window, and grip in the half sword, and shift the back hand forward, and strike him to the neck.
+
| <p>[19] Item: Go up with the pommel, and parry with the window, and grip in the half sword, and shift the back hand forward, and strike him to the neck.</p>
| Item gee auf mit dem knopf vnd vor setz mit dem venster vnd greif in das halbswert vnd wechsel die hinder hant foren vnd slach ÿm zu dem hals <span style="color:#A40000">~</span>
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 098v.jpg|8|lbl=-}}
 
|  
 
|  
| jtem ge auf dem chnopf vnnd versecz mit dem fenster vnd greyff in das halb swert vnd wechsel die hinder hannd vornn[e] vnd slach /zw im // dem hals
+
| {{section|Page:MS KK5126 126v.jpg|18|lbl=-}}
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 194r.jpg|3|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 194r.jpg|3|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| Item: Sword against lance: parry with the sword so that your stab goes to his neck.  
+
| <p>[20] Item: Sword against lance: parry with the sword so that your stab goes to his neck.</p>
| '''[99r]''' Item swert wider glefen vorsetz mit dem swert das dein stich Im zu° dem hals gee
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 099r.jpg|1|lbl=99r}}
 
|  
 
|  
| jtem swert wider gläffenn das dein Stich zum hals ge
+
| {{section|Page:MS KK5126 126v.jpg|19|lbl=-}}
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 194r.jpg|4|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 194r.jpg|4|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| Item: If someone hunts strong onto you with the lance, then parry with half sword, and let slide with it, and stab him to the neck.
+
| <p>[21] Item: If someone hunts strong onto you with the lance, then parry with half sword, and let slide with it, and stab him to the neck.</p>
| Item Jagt einer starck auf dich mit der glefen so vor setz mit halbem swert vnd las do mit glaitten vnd stich ÿm zu° dem hals ~
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 099r.jpg|2|lbl=-}}
 
|  
 
|  
| Jtem jagt er starck auf dich so versecz mit halbenn swert vnnd lass da mit gleytenn vnd stich im zw hals
+
| {{section|Page:MS KK5126 126v.jpg|20|lbl=-}}
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 194r.jpg|5|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 194r.jpg|5|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| Item: Take sword, dagger, from the left side, and the lance left side, note your work with it strong.
+
| <p>[22] Item: Take sword, dagger, from the left side, and the lance left side, note your work with it strong.</p>
| Item nÿm swert degen von der lincken seitten vnd die glefen linck seitñ mercke dein arbait do mit sterck <span style="color:#A40000">~</span>
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 099r.jpg|3|lbl=-}}
 
|  
 
|  
| vnd nym swert tegenn vonn der te // nnckenn seytenn vnd die glaffenn linck seytenn merck dein arbait do mit sterck
+
| {{section|Page:MS KK5126 126v.jpg|21|lbl=-}}
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 194r.jpg|6|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 194r.jpg|6|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| Item: Wind and parry, take it long from you, so he is destroyed by hand.
+
| <p>[23] Item: Wind and parry, take it long from you, so he is destroyed by hand.</p>
| Item wind vnd vorsetz nÿms von dir lanck so ist er geletzt zu° hant <span style="color:#A40000">~</span>
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 099r.jpg|4|lbl=-}}
 
|  
 
|  
| Jtm wind vnd versecz jtm wind vnd versecz (sic) swert nyms von dir lannck so ist geleczt zw hand
+
| {{section|Page:MS KK5126 126v.jpg|22|lbl=-}}
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 194r.jpg|7|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 194r.jpg|7|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| '''<span style="color:#A40000">Against the parry at the sword</span>'''
+
| <p>[24] {{red|b=1|Against the parry at the sword}}</p>
Item: blind thereafter<br/>
+
 
Whoever wants to disgrace you with parry<br/>
+
<p>Item: blind thereafter<br/>Whoever wants to disgrace you with parry<br/>Notice without misgiving<br/>And move quickly under his arms there.</p>
Notice without misgiving<br/>
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 099r.jpg|5|lbl=-}}
And move quickly under his arms there
 
| '''<span style="color:#A40000">Wider das versetzen am swert</span>'''
 
Item dar nach vorplende <br/>
 
wer dich mit vorsetzen wil schenden <br/>
 
An zweifel nÿm war <br/>
 
vnd var Im pald vnder den arm~ dar <span style="color:#A40000">~</span>
 
 
|  
 
|  
| '''Wider das verseczenn am swert'''
+
| {{section|Page:MS KK5126 126v.jpg|23|lbl=-}}
Jtem dar nach verplennt <br/>
 
wer dich mit verseczenn wil schenndenn <br/>
 
an zweyff nym war <br/>
 
vnd far im pald vnder den arm dar
 
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 194r.jpg|8|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 194r.jpg|8|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| '''<span style="color:#A40000">To break set-aside with the lance</span>'''
+
| <p>[25] {{red|b=1|To break set-aside with the lance}}</p>
If you want to break set-aside<br/>
+
 
And destroy his art<br/>
+
<p>If you want to break set-aside<br/>And destroy his art<br/>Lance to the front<br/>Rush under it, take it to him without wrath<br/>You may also wrestle<br/>When you have clasped him.</p>
Lance to the front<br/>
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 099r.jpg|6|lbl=-}}
Rush under it, take it to him without wrath<br/>
 
You may also wrestle<br/>
 
When you have clasped him
 
| '''<span style="color:#A40000">Absetzen zu° prechen mit der glefen</span>'''
 
Wiltu absetzen prechen <br/>
 
vnd sein kunst letzen <br/>
 
glefen zu° forne <br/>
 
rauß dar vnder nÿm ÿms an zorne <br/>
 
Auch magstu rangenn <br/>
 
wenn du In hast vmb fangen
 
 
|  
 
|  
| '''Mit der glaffenn'''
+
| {{section|Page:MS KK5126 126v.jpg|24|lbl=-}}
wildw abseczen <br/>
 
vnnd sein chunst leczenn <br/>
 
glaffenn zw vorn <br/>
 
misch dar vnder nym yms ann zorn <br/>
 
Auch magstu ringen <br/>
 
wenn dw in hast vmbgefangenn
 
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
{{section|Page:MS Germ.Quart.2020 194r.jpg|9|lbl=-|p=1}} {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 194v.jpg|1|lbl=194v|p=1}}
 
{{section|Page:MS Germ.Quart.2020 194r.jpg|9|lbl=-|p=1}} {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 194v.jpg|1|lbl=194v|p=1}}
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| Item: If he grips you to the side around the neck or similar, clasp his arm outwards in the inside of the elbow, and and break up from below.
+
| <p>[26] Item: If he grips you to the side around the neck or similar, clasp his arm outwards in the inside of the elbow, and and break up from below.</p>
| Item greift er dich an zu° der seittñ vmb den hals oder des gleichen vmbfach seinen arm~ auswendig in de püg vnd prich von vnden auf <span style="color:#A40000">~</span>
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 099r.jpg|7|lbl=-}}
 
|  
 
|  
| jtem greyft er dich an zw der seytenn vmb denn hals oder des gleichen vmbfach seinen arm auswendig jn der pug vnd prich von vnden auf
+
| {{section|Page:MS KK5126 126v.jpg|25|lbl=-}}
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 194v.jpg|2|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 194v.jpg|2|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| '''<span style="color:#A40000">This is a common lesson on horseback</span>'''
+
| <p>[27] {{red|b=1|This is a common lesson on horseback}}</p>
Item: If you flee before if one hunts you, and one plants behind you with the lance, then set aside through arms, or throw yourself around, or sit with the ass in the crook, or hold onto yourself with the horse as a result through the horse, and hew in with the spurs, so the lance goes out. Learn from both sides, hew, stab, artfully slide-away.
+
 
| '''<span style="color:#A40000">Das ist ein gemaine lere zu° ross</span>'''
+
<p>Item: If you flee before if one hunts you, and one plants behind you with the lance, then set aside through arms, or throw yourself around, or sit with the ass in the crook, or hold onto yourself with the horse as a result through the horse, and hew in with the spurs, so the lance goes out. Learn from both sides, hew, stab, artfully slide-away.</p>
Item fleuchstu vor ob man dich Jagt vñ man dir hinden an setzt mit der glefen '''[99v]''' So setz ab durch arm~ Oder würf dich vmb oder sitz mit dem ars in die krum oder halt an dich mit dem ross durch roß ädems willen vnd haw drein mit den sporñ so get die glefen aus lere von paiden seittñ haw stich kunstigklich abgleitten <span style="color:#A40000">~</span>
+
|
 +
{{section|Page:Cod.44.A.8 099r.jpg|8|lbl=-|p=1}} {{section|Page:Cod.44.A.8 099v.jpg|1|lbl=99v|p=1}}
 
|  
 
|  
| '''Das ist ein gemaine ler zw ross'''
+
| {{section|Page:MS KK5126 126v.jpg|26|lbl=-}}
fleuchstu vor ob man dich jagt vnd man dir an secz hindenn mit / glaffenn der // so secz ab durch arm oder würff dich vmb oder sicz mit dem ars in die chrümp oder halt an dich mit dem ross durch ross atems willenn so haw drein mit spor[e]nn so get die glaffen aus lere auf paid seytn haw stich chünstlich abgeleyten
 
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 194v.jpg|3|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 194v.jpg|3|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| Item: Stab from both sides behind you to him after hunting, and in the same stab, sit in the crook.
+
| <p>[28] Item: Stab from both sides behind you to him after hunting, and in the same stab, sit in the crook.</p>
| Item stich von paiden seitten hinder dich Im nach <del>J?</del> iagen vnd in iglichem stich sitz in die krüm ~
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 099v.jpg|2|lbl=-}}
 
|  
 
|  
| jtem stich von paiden seytenn hin der jm nach jagenn vnd ydlichenn stich secz in die chrum
+
| {{section|Page:MS KK5126 126v.jpg|27|lbl=-}}
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 194v.jpg|4|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 194v.jpg|4|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| Item: You may also set aside with the hand and with the dagger, when one has planted in front. That goes forth also with points in the crook.
+
| <p>[29] Item: You may also set aside with the hand and with the dagger, when one has planted in front. That goes forth also with points in the crook.</p>
| Item du magst auch absetzen mit der hant vnd mit dem degen wenn man voren an gesetzt hat das get auch zw° mit weichen in die krüm <span style="color:#A40000">~</span>
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 099v.jpg|3|lbl=-}}
 
|  
 
|  
| jtm dw magst auch abgeseczen mit der hannd vnd mit dem tegenn wenn man vornn abgeseczt hat das get auch zw dem prechenn in die chrum
+
| {{section|Page:MS KK5126 126v.jpg|28|lbl=-}}
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 194v.jpg|5|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 194v.jpg|5|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| '''<span style="color:#A40000">This is again a lesson</span>'''
+
| <p>[30] {{red|b=1|This is again a lesson}}</p>
Note, when you shall fence on horseback with a crossbow and with a sword, and would like to hold both of them so that you don’t let them leave you, when you work with one so that you also hold the other,
+
 
| '''<span style="color:#A40000">Das Ist aber ein lere</span>'''
+
<p>Note, when you shall fence on horseback with a crossbow and with a sword, and would like to hold both of them so that you don’t let them leave you, when you work with one so that you also hold the other,</p>
Merck wenn du vechten solt zu° ross mit eine~ arm~prost vnd mit eine~ swert vnd woldest sy gerñ paide behalden also das du sÿ nicht von dir liest Wenn du mit eine~ arbaittest das du das ander auch behieldest <span style="color:#A40000">~</span>
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 099v.jpg|4|lbl=-}}
 
|  
 
|  
| <br/>
+
| <p><br/></p>
jtem merck wen dw vechtn sold zu ross mit einem armprust vnd mit einem swert vnd wolczt dy gern paide behaldenn also das dw sy nicht vonn dir liest wann dw mit einem arbatest das dw das an der behielczt
+
 
 +
{{section|Page:MS KK5126 126v.jpg|29|lbl=-}}
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
{{section|Page:MS Germ.Quart.2020 194v.jpg|6|lbl=-|p=1}} {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 195r.jpg|1|lbl=195r|p=1}}
 
{{section|Page:MS Germ.Quart.2020 194v.jpg|6|lbl=-|p=1}} {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 195r.jpg|1|lbl=195r|p=1}}
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| note when you have shot, and can’t reload the crossbow, and must yet press, then strike your crossbow to your left arm, and grip to the sword or grab the crossbow low by the nut with the left hand to the reins, and therefore make a shield with the crossbow, and work with the sword.
+
| <p>[31] note when you have shot, and can’t reload the crossbow, and must yet press, then strike your crossbow to your left arm, and grip to the sword or grab the crossbow low by the nut with the left hand to the reins, and therefore make a shield with the crossbow, and work with the sword.</p>
| Merck wenn du ver schossen hast vnd nicht zu° hant wider kanst kumen zu° dem spannen vnd müst Ja verdrucken So slach dein arm~prost an den lincken arm~ vnd greif zu° dem swert oder begreif das arm~prost niden peÿ der nuss mit der lincken hant zw° dem zaum vnd mach dir also einen schilt mit dem arm~brost vnd arbaitt mit dem swert <span style="color:#A40000">~</span>
+
| {{section|Page:Cod.44.A.8 099v.jpg|5|lbl=-}}
 
|  
 
|  
| merck wenn dw verslossenn hast vnd nit hand chanst chomen zw dem spannen vnnd muest ye verdruckenn so slach '''[127r]''' Dein armbrost ann dem <del>rechtenn</del><sup>te[n]chtenn</sup> arm[en] vnnd greyff zw dem swert oder pegreyff das arm brost vnderhalb der nuss mit der tennckenn hanndt vnd halt den zaum auch mit der tennckenn hand
+
|  
 +
{{section|Page:MS KK5126 126v.jpg|30|lbl=-|p=1}} {{section|Page:MS KK5126 127r.jpg|1|lbl=127r|p=1}}
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 195r.jpg|2|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 195r.jpg|2|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
| [[File:MS Germ.Quart.2020 195v.jpg|250px|center]]
 
| However, if you want to reload, then strike your sword under your left leg under the stirrup leather, and press the leg to the horse as such, or stab your sword through the belt of your tabard, and therefore you may reload, and hold them both, and come towards and away with it.
 
| Wildu aber wider zu° dem spanne~ ku~men So slach <del>do</del> dein swert vnder dein lincks pain vnder das steickleder vnd druck also das pain an das roß Oder stich dein swert durch den gerñ deines rockes vnd also magstu spannen vnd sÿ paide behalten vnd da mit ab vnd zu° ku~men <span style="color:#A40000">~</span>
 
 
|  
 
|  
| vnd magstu wider zu dem spannenn chumen so slach dein swertt vnden dein tenncks pain vnder das steyckleder vnd druck das pain also an das pain ross oder sterck<ref>Es könnte "steck" gemeint sein.</ref> (sic) das swert durch denn gern deins rocks vnd also magstu spannen vnd dye paide behaldenn an schadenn
+
| <p>[32] However, if you want to reload, then strike your sword under your left leg under the stirrup leather, and press the leg to the horse as such, or stab your sword through the belt of your tabard, and therefore you may reload, and hold them both, and come towards and away with it.</p>
 +
|
 +
{{section|Page:Cod.44.A.8 099v.jpg|6|lbl=-|p=1}} {{section|Page:Cod.44.A.8 100r.jpg|1|lbl=100r|p=1}}
 +
|
 +
| {{section|Page:MS KK5126 127r.jpg|1.1|lbl=-}}
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 195r.jpg|3|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 195r.jpg|3|lbl=-}}
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
  
 
|-  
 
|-  
| [[File:MS Germ.Quart.2020 196r.jpg|250px|center]]
+
| [[File:MS Germ.Quart.2020 195v.jpg|400x400px|center]]
 +
| <p>[33] '''Horse Throw-down'''</p>
 +
 
 +
<p>Make yourself near by him onto the right side. Grab his horse with your right hand over the neck, and grab him by his reins below by the bit, and come with the right hand to the left to help, and wrench strongly to yourself, so he must fall against you onto your left side, and that play also goes forth the same way on the left side.</p>
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
Line 1,890: Line 2,548:
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 +
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 195r.jpg|4|lbl=-}}
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
{{section|Page:MS Germ.Quart.2020 195r.jpg|4|lbl=-|p=1}} {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 196r.jpg|1|lbl=196r|p=1}}
+
|  
 +
|
 +
|
 +
 
 +
|-
 +
| class="noline" | [[File:MS Germ.Quart.2020 196r.jpg|400x400px|center]]
 +
| class="noline" | <p>[34] If someone then takes you under eyes on your right side, grab him with your right hand next to your right leg to the bridle, below by the bit, and wrench strongly upward with both hands, and press his horse to the side with your horse’s chest by the lower leg, so he must fall away from you on the back, or onto a side, and you may also perform that play on the left side.</p>
 +
| class="noline" |
 +
| class="noline" |
 +
| class="noline" |
 +
| class="noline" |
 +
| class="noline" |
 +
| class="noline" | {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 196r.jpg|1|lbl=196r}}
 +
| class="noline" |
 +
| class="noline" |
 +
| class="noline" |
 +
| class="noline" |
 +
| class="noline" |
  
 
|}
 
|}
Line 1,912: Line 2,588:
 
}}
 
}}
 
{{sourcebox
 
{{sourcebox
  | work        = Translation
+
  | work        = Translation (Short sword, dagger)
 
  | authors    = [[Mike Rasmusson]]
 
  | authors    = [[Mike Rasmusson]]
  | source link = http://www.schielhau.org/von.danzig.html
+
  | source link =  
| source title= Shielhau.org
+
| source title= [http://www.schielhau.org/von.danzig.html Shielhau.org] (defunct)
 
  | license    = GNU
 
  | license    = GNU
 
}}
 
}}
 
{{sourcebox
 
{{sourcebox
  | work        = [[Codex Danzig (Cod.44.A.8)|Rome Version]]
+
| work        = Translation (Mounted)
 +
| authors    = [[Stephen Cheney]]
 +
| source link =
 +
| source title= Wiktenauer
 +
| license    = default
 +
}}
 +
{{sourcebox
 +
  | work        = [[Codex Danzig (Cod.44.A.8)|Rome Transcription]]
 
  | authors    = [[Dierk Hagedorn]]
 
  | authors    = [[Dierk Hagedorn]]
  | source link = http://www.hammaborg.de/en/transkriptionen/peter_von_danzig/index.php
+
  | source link =  
  | source title= Hammaborg Historischer Schwertkampf
+
  | source title= [[Index:Codex Danzig (Cod.44.A.8)]]
 
  | license    = copyrighted
 
  | license    = copyrighted
 
}}
 
}}
 
{{sourcebox
 
{{sourcebox
  | work        = [[Codex Lew (Cod.I.6..3)|Augsburg Version]]
+
  | work        = [[Codex Lew (Cod.I.6..3)|Augsburg Transcription]]
 
  | authors    = [[Dierk Hagedorn]]
 
  | authors    = [[Dierk Hagedorn]]
  | source link = http://www.hammaborg.de/en/transkriptionen/jude_lew/index.php
+
  | source link =  
  | source title= Hammaborg Historischer Schwertkampf
+
  | source title= [[Index:Codex Lew (Cod.I.6.4º.3)]]
 
  | license    = copyrighted
 
  | license    = copyrighted
 
}}
 
}}
 
{{sourcebox
 
{{sourcebox
  | work        = [[Paulus Kal Fechtbuch (MS KK5126)|Vienna Version]]
+
  | work        = [[Paulus Kal Fechtbuch (MS KK5126)|Vienna Transcription]]
  | authors    = [[Carsten&nbsp;Lorbeer]], [[Julia&nbsp;Lorbeer]], [[Andreas&nbsp;Meier]], [[Marita&nbsp;Wiedner]]
+
  | authors    = [[Dierk Hagedorn]]
  | source link = http://www.pragmatische-schriftlichkeit.de/transkription/edition_paulus_kal.pdf
+
  | source link =  
  | source title= Gesellschaft für pragmatische Schriftlichkeit
+
  | source title= [[Index:Paulus Kal Fechtbuch (MS KK5126)]]
 
  | license    = copyrighted
 
  | license    = copyrighted
 
}}
 
}}
 
{{sourcebox
 
{{sourcebox
  | work        = [[Codex Speyer (MS M.I.29)|Salzburg Version]]
+
  | work        = [[Codex Speyer (MS M.I.29)|Salzburg Transcription]]
 
  | authors    = [[Dierk Hagedorn]]
 
  | authors    = [[Dierk Hagedorn]]
  | source link = http://www.hammaborg.de/en/transkriptionen/hans_von_speyer/index.php
+
  | source link =  
  | source title= Hammaborg Historischer Schwertkampf
+
  | source title= [[Index:Codex Speyer (MS M.I.29)]]
 
  | license    = copyrighted
 
  | license    = copyrighted
 
}}
 
}}
 
{{sourcebox
 
{{sourcebox
  | work        = [[Glasgow Fechtbuch (MS E.1939.65.341)|Glasgow Version]]
+
  | work        = [[Glasgow Fechtbuch (MS E.1939.65.341)|Glasgow Transcription]]
 
  | authors    = [[Dierk Hagedorn]]
 
  | authors    = [[Dierk Hagedorn]]
  | source link = http://www.hammaborg.de/en/transkriptionen/emring_glasgow/index.php
+
  | source link =  
  | source title= Hammaborg Historischer Schwertkampf
+
  | source title= [[Index:Glasgow Fechtbuch (MS E.1939.65.341)]]
 
  | license    = copyrighted
 
  | license    = copyrighted
 
}}
 
}}
 
{{sourcebox
 
{{sourcebox
  | work        = [[Goliath Fechtbuch (MS Germ.Quart.2020)|Krakow Version]]
+
  | work        = [[Goliath Fechtbuch (MS Germ.Quart.2020)|Krakow Transcription]]
 
  | authors    = [[Bartłomiej Walczak]]
 
  | authors    = [[Bartłomiej Walczak]]
  | source link = http://www.arma.lh.pl/badania.html
+
  | source link =  
  | source title= ARMA Poland
+
| source title= [[Index:Goliath Fechtbuch (MS Germ.Quart.2020)]]
 +
| license    = copyrighted
 +
}}
 +
{{sourcebox
 +
| work        = [[Über die Fechtkunst und den Ringkampf (MS 963)|Graz Transcription]]
 +
| authors    =
 +
| source link =
 +
| source title= [[Index:Über die Fechtkunst und den Ringkampf (MS 963)]]
 +
| license    =
 +
}}
 +
{{sourcebox
 +
| work        = [[Opus Amplissimum de Arte Athletica (MSS Dresd.C.93/C.94)|Dresden Mair Transcription]]
 +
| authors    = [[Pierre-Henry Bas]]
 +
| source link =
 +
  | source title= [[Index:Opus Amplissimum de Arte Athletica (MS Dresd.C.94)]]
 
  | license    = copyrighted
 
  | license    = copyrighted
 +
}}
 +
{{sourcebox
 +
| work        = [[Opus Amplissimum de Arte Athletica (Cod.10825/10826)|Vienna Mair Transcription]]
 +
| authors    =
 +
| source link =
 +
| source title= [[Index:Opus Amplissimum de Arte Athletica (Cod.10826)]]
 +
| license    =
 +
}}
 +
{{sourcebox
 +
| work        = [[Opus Amplissimum de Arte Athletica (Cod.icon. 393)|Munich Mair Transcription]]
 +
| authors    =
 +
| source link =
 +
| source title= [[Index:Opus Amplissimum de Arte Athletica (Cod.icon. 393 II)]]
 +
| license    =
 
}}
 
}}
 
{{sourcebox footer}}<section end="sourcebox"/>
 
{{sourcebox footer}}<section end="sourcebox"/>
Line 1,967: Line 2,678:
 
* ''[http://www.archive.org/details/anzeigerfurkunde01germ Anzeiger für Kunde der deutschen Vorzeit]''. Nuremberg: [[Germanisches Nationalmuseum|Verlag der Artistisch-literarischen Anstalt des Germanischen Museums]], 1854.
 
* ''[http://www.archive.org/details/anzeigerfurkunde01germ Anzeiger für Kunde der deutschen Vorzeit]''. Nuremberg: [[Germanisches Nationalmuseum|Verlag der Artistisch-literarischen Anstalt des Germanischen Museums]], 1854.
 
* [[Dierk Hagedorn|Hagedorn, Dierk]]. ''Jude Lew: Das Fechtbuch.'' VS-Books, 2017. ISBN 978-3-932077-46-3
 
* [[Dierk Hagedorn|Hagedorn, Dierk]]. ''Jude Lew: Das Fechtbuch.'' VS-Books, 2017. ISBN 978-3-932077-46-3
* Jaquet, Daniel; [[Bartłomiej Walczak|Walczak, Bartłomiej]]. "Liegnitzer, Hundsfeld or Lew? The question of authorship of popular Medieval fighting teachings". ''[[Acta Periodica Duellatorum]]'' '''2'''(1): 105-148. 2014. {{doi|10.1515/apd-2015-0015}}.
+
* Jaquet, Daniel; [[Bartłomiej Walczak|Walczak, Bartłomiej]]. "Liegnitzer, Hundsfeld or Lew? The question of authorship of popular Medieval fighting teachings". ''[[Acta Periodica Duellatorum]]'' '''2'''(1): 105-148. 2014. {{doi|10.1515/apd-2015-0015}}
 
* [[Jeffrey Hull|Hull, Jeffrey]], with [[Monika Maziarz|Maziarz, Monika]] and [[Grzegorz Żabiński|Żabiński, Grzegorz]]. ''[http://www.academia.edu/1035644/Knightly_Dueling_the_Fighting_Arts_of_German_Chivalry Knightly Dueling: The Fighting Arts of German Chivalry]''. Boulder, CO: [[Paladin Press]], 2007. ISBN 1-58160-674-4
 
* [[Jeffrey Hull|Hull, Jeffrey]], with [[Monika Maziarz|Maziarz, Monika]] and [[Grzegorz Żabiński|Żabiński, Grzegorz]]. ''[http://www.academia.edu/1035644/Knightly_Dueling_the_Fighting_Arts_of_German_Chivalry Knightly Dueling: The Fighting Arts of German Chivalry]''. Boulder, CO: [[Paladin Press]], 2007. ISBN 1-58160-674-4
 
* [[Christian Henry Tobler|Tobler, Christian Henry]]. ''In Saint George's Name: An Anthology of Medieval German Fighting Arts''. Wheaton, IL: [[Freelance Academy Press]], 2010. ISBN 978-0-9825911-1-6
 
* [[Christian Henry Tobler|Tobler, Christian Henry]]. ''In Saint George's Name: An Anthology of Medieval German Fighting Arts''. Wheaton, IL: [[Freelance Academy Press]], 2010. ISBN 978-0-9825911-1-6
 +
* [[Bartłomiej Walczak|Walczak, Bartłomiej]] and Starko, Bartosz. ''Additional Transmissions of Hundsfeld and Lignitzer Dagger Teachings''. ''[[Acta Periodica Duellatorum]]'' '''6'''(1): 137-149. 2018. {{doi|10.2478/apd-2018-0005}}
 
* [[Rainer Welle|Welle, Rainer]]. ''"…und wisse das alle höbischeit kompt von deme ringen". Der Ringkampf als adelige Kunst im 15. und 16. Jahrhundert.'' Pfaffenweiler: Centaurus-Verlagsgesellschaft, 1993. ISBN 3-89085-755-8
 
* [[Rainer Welle|Welle, Rainer]]. ''"…und wisse das alle höbischeit kompt von deme ringen". Der Ringkampf als adelige Kunst im 15. und 16. Jahrhundert.'' Pfaffenweiler: Centaurus-Verlagsgesellschaft, 1993. ISBN 3-89085-755-8
  
Line 1,975: Line 2,687:
  
 
{{reflist|2}}
 
{{reflist|2}}
{{DEFAULTSORT:Huntfeltz, Martin}}
+
{{DEFAULTSORT:Huntsfeld, Martin}}
 
{{Liechtenauer tradition}}
 
{{Liechtenauer tradition}}
 
__FORCETOC__
 
__FORCETOC__
Line 1,990: Line 2,702:
 
[[Category:Grappling]]
 
[[Category:Grappling]]
 
[[Category:Mounted Fencing]]
 
[[Category:Mounted Fencing]]
 +
 +
[[Category:Format on hold]]

Revision as of 19:53, 5 July 2020

Martin Huntsfeld
Born date of birth unknown
Died before 1452
Occupation Fencing master
Nationality German
Movement Fellowship of Liechtenauer
Genres
Language Early New High German
Manuscript(s)
First printed
english edition
Tobler, 2010
Concordance by Michael Chidester
Translations

Martin Huntsfeld (Martein Hündsfelder) was an early 15th century German fencing master. Based on his surname, he was likely born in Psie Pole, a district of present-day Wrocław, Poland; alternatively, it is possible that he was from the village of Hundsfeld, about 20 km east of Würzburg. While Huntsfeld's precise lifetime is uncertain, he seems to have died some time before the creation of Codex Danzig in 1452.[1] The only other thing that can be determined about his life is that his renown as a master was sufficient for Paulus Kal to include him in the list of members of the Fellowship of Liechtenauer in 1470.[2] Attributed to Huntsfeld are teachings on armored fencing (both with the short sword and grappling), dagger, and mounted fencing.

Treatises

Note that the Augsburg, Salzburg, and Graz versions of Huntsfeld's treatise on short sword fencing are erroneously credited to Lew, while that of Andre Lignitzer is credited to Huntsfeld.[3]

Additional Resources

References

  1. His name is accompanied by the traditional blessing on the dead on folio 87r.
  2. The Fellowship of Liechtenauer is recorded in three versions of Paulus Kal's treatise: MS 1825 (1460s), Cgm 1570 (ca. 1470), and MS KK5126 (1480s).
  3. Jaquet and Walczak 2014.
  4. Das Initial ist ausgespart und nur durch einen kleinen provisorischen Buchstaben kenntlich gemacht.
  5. completed based on Danzig
  6. Written "die In", with marks indicating the correct order
  7. Korrigiert aus »an«.
  8. Placed between "die hant", with marks indicating the correct placement
  9. Note: "wrenching" is a pure guess.
  10. Paragraph placed after 53.
  11. Die beiden Worte »ÿm« und »mit« sind vertauscht, was durch entsprechende Einfügezeichen kenntlich gemacht ist.
  12. Should be "fůessen"
  13. Note: "pull upward" is another guess.
  14. choke
  15. das »b« war ursprünglich ein »g«
  16. Note: schlos/schloss can mean castle/fort as well as lock. In either case it is something that is strongly closed.
  17. Written "glaffenn der", with marks indicating the correct order
  18. Korrigiert aus »rechtenn.