Wiktenauer logo.png

Difference between revisions of "Johannes Lecküchner/Hengen"

From Wiktenauer
Jump to navigation Jump to search
 
Line 2: Line 2:
  
 
</noinclude>|- valign="top"
 
</noinclude>|- valign="top"
| rowspan="3" | [[File:Cgm 582 198r.jpg|300x300px|center|link=http://daten.digitale-sammlungen.de/bsb00002184/image_397]]
+
| rowspan="3" | [[File:Cgm 582 198r.jpg|300x300px|center]]
 
| <poem style="color:#A40000;">There are four hangings
 
| <poem style="color:#A40000;">There are four hangings
 
Therefrom learn to recognise strokes, thrusts and cuts
 
Therefrom learn to recognise strokes, thrusts and cuts
Line 62: Line 62:
  
 
|- valign="top"
 
|- valign="top"
| [[File:Cgm 582 199r.jpg|300x300px|center|link=http://daten.digitale-sammlungen.de/bsb00002184/image_399]]
+
| [[File:Cgm 582 199r.jpg|300x300px|center]]
 
| Then, notice now how you should perform eight windings from the four hangings. The first upper hanging has two windings and perform it this way: if you come with the Zufechten to him, stand from your right side in the Stier. If he strikes from above at your left side, wind against his stroke, the short edge on his Messer, again to the Stier. If he sets the thrust aside from his left side, remain on the Messer and wind again to your right side again to the Stier, with the flat on his Messer, and thrust from above at his face. This is one hanging from the right side with two windings on his Messer.
 
| Then, notice now how you should perform eight windings from the four hangings. The first upper hanging has two windings and perform it this way: if you come with the Zufechten to him, stand from your right side in the Stier. If he strikes from above at your left side, wind against his stroke, the short edge on his Messer, again to the Stier. If he sets the thrust aside from his left side, remain on the Messer and wind again to your right side again to the Stier, with the flat on his Messer, and thrust from above at his face. This is one hanging from the right side with two windings on his Messer.
 
| '''[103v]''' Item hye merck wye dw aüß den vyer hengen solt treyben acht wynden daß erst uben hengen hatt czwey wynden und treyb daß alzo wenn dw mit dem zw vechten zw ym kumbst so ste von deyner rechten seytten '''[104r]''' yn den stiren schlechtt er den oben eyn zw deyner lincken seytten so wyndt gegen seynem haw dy kurcz schneyden an seyn messer wyder yn den stiren daß ist eyn bynden seczt er den den stich ab von seyner lincken seytten so peleyb am messer und windt wyder auff deyn rechte seytten wyder yn den stiren dy flech an seyn messer und stich ym oben zw dem gesicht daß ist eyn hengen von der rechten seytten mit czwayen wynden an seynem messer etc.
 
| '''[103v]''' Item hye merck wye dw aüß den vyer hengen solt treyben acht wynden daß erst uben hengen hatt czwey wynden und treyb daß alzo wenn dw mit dem zw vechten zw ym kumbst so ste von deyner rechten seytten '''[104r]''' yn den stiren schlechtt er den oben eyn zw deyner lincken seytten so wyndt gegen seynem haw dy kurcz schneyden an seyn messer wyder yn den stiren daß ist eyn bynden seczt er den den stich ab von seyner lincken seytten so peleyb am messer und windt wyder auff deyn rechte seytten wyder yn den stiren dy flech an seyn messer und stich ym oben zw dem gesicht daß ist eyn hengen von der rechten seytten mit czwayen wynden an seynem messer etc.
Line 76: Line 76:
  
 
|- valign="top"
 
|- valign="top"
| [[File:Cgm 582 199v.jpg|300x300px|center|link=http://daten.digitale-sammlungen.de/bsb00002184/image_400]]
+
| [[File:Cgm 582 199v.jpg|300x300px|center]]
 
| Then, you should also know that you should also perform the four windings with all their attacks from the two lower hangings, that is the Eber from both sides. And as often as you wind, think in every particular winding about the stroke, the thrust and the cut. Thus, from the eight windings there come twenty-four and from which and against which element and against which strokes, thrusts or cuts you should deliver the stroke and the cut, you have been to a good extent taught before.
 
| Then, you should also know that you should also perform the four windings with all their attacks from the two lower hangings, that is the Eber from both sides. And as often as you wind, think in every particular winding about the stroke, the thrust and the cut. Thus, from the eight windings there come twenty-four and from which and against which element and against which strokes, thrusts or cuts you should deliver the stroke and the cut, you have been to a good extent taught before.
 
| Item dw solt auch nw wyssen daß auß den unteren czweyen hengen daß ist der eber von peyden seytten auch soltu treyben vyer wynder mit allen iren geferten alz auß den oberen daß seyn dy achtt wynden und alz offt dw wyndest So gedenck yn eynem yetlichem wynden an den haw an den stich und an den schnydt alzo kumen aüß den achtt wynden vyer und czweynczig und gegen welchen stücken und gegen welchen hewen oder schnytten oder stichen dw den haw und den stich und den schnydt treyben soltt daß pistü vor czw gutter maß wol unterricht etc.
 
| Item dw solt auch nw wyssen daß auß den unteren czweyen hengen daß ist der eber von peyden seytten auch soltu treyben vyer wynder mit allen iren geferten alz auß den oberen daß seyn dy achtt wynden und alz offt dw wyndest So gedenck yn eynem yetlichem wynden an den haw an den stich und an den schnydt alzo kumen aüß den achtt wynden vyer und czweynczig und gegen welchen stücken und gegen welchen hewen oder schnytten oder stichen dw den haw und den stich und den schnydt treyben soltt daß pistü vor czw gutter maß wol unterricht etc.
Line 94: Line 94:
  
 
|- valign="top"
 
|- valign="top"
| rowspan="2" | [[File:Cgm 582 200r.jpg|300x300px|center|link=http://daten.digitale-sammlungen.de/bsb00002184/image_401]]
+
| rowspan="2" | [[File:Cgm 582 200r.jpg|300x300px|center]]
 
| <poem style="color:#A40000;">Direct the point in the Bastei
 
| <poem style="color:#A40000;">Direct the point in the Bastei
 
Make the running in useless
 
Make the running in useless
Line 136: Line 136:
  
 
|- valign="top"
 
|- valign="top"
| rowspan="2" | [[File:Cgm 582 200v.jpg|300x300px|center|link=http://daten.digitale-sammlungen.de/bsb00002184/image_402]]
+
| rowspan="2" | [[File:Cgm 582 200v.jpg|300x300px|center]]
 
| <br/>
 
| <br/>
 
Then, if you stand in the guard of the Bastei, be it on the left or the right side, and you see that he wants to “crook” to it with the Messer or fall on it otherwise, change through below as you know well.
 
Then, if you stand in the guard of the Bastei, be it on the left or the right side, and you see that he wants to “crook” to it with the Messer or fall on it otherwise, change through below as you know well.
Line 175: Line 175:
  
 
|- valign="top"
 
|- valign="top"
| rowspan="2" | [[File:Cgm 582 201r.jpg|300x300px|center|link=http://daten.digitale-sammlungen.de/bsb00002184/image_403]]
+
| rowspan="2" | [[File:Cgm 582 201r.jpg|300x300px|center]]
 
| <poem style="color:#A40000;">If he wants to climb the peaks
 
| <poem style="color:#A40000;">If he wants to climb the peaks
 
The Bastei point makes him abort
 
The Bastei point makes him abort
Line 222: Line 222:
  
 
|- valign="top"
 
|- valign="top"
| [[File:Cgm 582 201v.jpg|300x300px|center|link=http://daten.digitale-sammlungen.de/bsb00002184/image_404]]
+
| [[File:Cgm 582 201v.jpg|300x300px|center]]
 
| <br/>
 
| <br/>
 
Then, put your left foot forwards and assume the guard of the Bastei. If he strikes from the guard of the Luginsland at your left side at the head, go high with your Messer and change through to his right side and push his Messer with your Messer. Or, pull the Messer a bit aside and strike with the long edge through his face or cut through his right arm, and assume again the guard announced above.
 
Then, put your left foot forwards and assume the guard of the Bastei. If he strikes from the guard of the Luginsland at your left side at the head, go high with your Messer and change through to his right side and push his Messer with your Messer. Or, pull the Messer a bit aside and strike with the long edge through his face or cut through his right arm, and assume again the guard announced above.
Line 239: Line 239:
  
 
|- valign="top"
 
|- valign="top"
| [[File:Cgm 582 202r.jpg|300x300px|center|link=http://daten.digitale-sammlungen.de/bsb00002184/image_405]]
+
| [[File:Cgm 582 202r.jpg|300x300px|center]]
 
| Then, stand as before-if he strikes at you from the guard of the Luginsland, go directly high with the stretched arm under his Messer to his right side and while changing through step with your right foot forwards to his right one and thrust with the stretched Messer at his face to the right side. If you want, you can do the doubling or going through. If you do not want, assume again the Bastei.
 
| Then, stand as before-if he strikes at you from the guard of the Luginsland, go directly high with the stretched arm under his Messer to his right side and while changing through step with your right foot forwards to his right one and thrust with the stretched Messer at his face to the right side. If you want, you can do the doubling or going through. If you do not want, assume again the Bastei.
 
|  
 
|  
Line 253: Line 253:
  
 
|- valign="top"
 
|- valign="top"
| [[File:Cgm 582 202v.jpg|300x300px|center|link=http://daten.digitale-sammlungen.de/bsb00002184/image_406]]
+
| [[File:Cgm 582 202v.jpg|300x300px|center]]
 
| Then, in the same way as you do things if you stand in the guard of the Bastei on your right side and the left foot is forwards, you can also change through if you stand in the guard of the Bastei on your left side and the right foot is forwards, and you can strike, thrust and cut therefrom. Things go a bit worse from the left side than from the right, and it appears quite uncomfortable for someone untrained in the Messer.
 
| Then, in the same way as you do things if you stand in the guard of the Bastei on your right side and the left foot is forwards, you can also change through if you stand in the guard of the Bastei on your left side and the right foot is forwards, and you can strike, thrust and cut therefrom. Things go a bit worse from the left side than from the right, and it appears quite uncomfortable for someone untrained in the Messer.
 
|  
 
|  
Line 269: Line 269:
  
 
|- valign="top"
 
|- valign="top"
| [[File:Cgm 582 203r.jpg|300x300px|center|link=http://daten.digitale-sammlungen.de/bsb00002184/image_407]]
+
| [[File:Cgm 582 203r.jpg|300x300px|center]]
 
| <poem style="color:#A40000;">Who aims at the Bastei
 
| <poem style="color:#A40000;">Who aims at the Bastei
 
Is hurt from the Luginsland
 
Is hurt from the Luginsland
Line 303: Line 303:
  
 
|- valign="top"
 
|- valign="top"
| [[File:Cgm 582 203v.jpg|300x300px|center|link=http://daten.digitale-sammlungen.de/bsb00002184/image_408]]
+
| [[File:Cgm 582 203v.jpg|300x300px|center]]
 
| Then, if you stand in the guard of the Luginsland, stand with your leg well in balance and hold your Messer stretched and let him do what he wants. If you can do it well, he cannot make anything, no matter whether he changes through or does what he wants. You can also assume this guard on his Messer, also stretched, and do therefrom what you want, and seek all the openings. And where you can see a window standing open, thrust merrily to it with your point or with your stroke, and “simultaneously” do what you have been taught before.
 
| Then, if you stand in the guard of the Luginsland, stand with your leg well in balance and hold your Messer stretched and let him do what he wants. If you can do it well, he cannot make anything, no matter whether he changes through or does what he wants. You can also assume this guard on his Messer, also stretched, and do therefrom what you want, and seek all the openings. And where you can see a window standing open, thrust merrily to it with your point or with your stroke, and “simultaneously” do what you have been taught before.
 
| Item ligstü yn der hut lüginslandt So stee mit deynen paynen wol yn dy wag und haltt deyn messer gestrackt und laß yn machen waß er wil Thüstu ym recht so kann er nicht schaffen er wechsel durch oder mach waß er wol dw magstu dich auch yn dyse hut legen auff seyn messer alzo gestrackt und alzo machen dar auß waß dw willst Dw magst auch alle ploß da mit suchen und wo dw daß fenster sigst offen stan da gee küenlich dar eyn mit deynem ortt und mach '''[107v]''' yndeß alz dw vor unterrichtt pist etc.
 
| Item ligstü yn der hut lüginslandt So stee mit deynen paynen wol yn dy wag und haltt deyn messer gestrackt und laß yn machen waß er wil Thüstu ym recht so kann er nicht schaffen er wechsel durch oder mach waß er wol dw magstu dich auch yn dyse hut legen auff seyn messer alzo gestrackt und alzo machen dar auß waß dw willst Dw magst auch alle ploß da mit suchen und wo dw daß fenster sigst offen stan da gee küenlich dar eyn mit deynem ortt und mach '''[107v]''' yndeß alz dw vor unterrichtt pist etc.
Line 318: Line 318:
  
 
|- valign="top"
 
|- valign="top"
| [[File:Cgm 582 204r.jpg|300x300px|center|link=http://daten.digitale-sammlungen.de/bsb00002184/image_409]]
+
| [[File:Cgm 582 204r.jpg|300x300px|center]]
 
| Then, you can defend against all the strokes from below from the guard of the Luginsland with the point, by means of stretching and shooting the point from above at his face, and “simultaneously,” if you want to change through.
 
| Then, you can defend against all the strokes from below from the guard of the Luginsland with the point, by means of stretching and shooting the point from above at his face, and “simultaneously,” if you want to change through.
 
|  
 
|  
Line 332: Line 332:
  
 
|- valign="top"
 
|- valign="top"
| [[File:Cgm 582 204v.jpg|300x300px|center|link=http://daten.digitale-sammlungen.de/bsb00002184/image_410]]
+
| [[File:Cgm 582 204v.jpg|300x300px|center]]
 
| <poem style="color:#A40000;">Who displaces in the crooked manner
 
| <poem style="color:#A40000;">Who displaces in the crooked manner
 
Wind, thrust and he is hurt
 
Wind, thrust and he is hurt
Line 366: Line 366:
  
 
|- valign="top"
 
|- valign="top"
| [[File:Cgm 582 205r.jpg|300x300px|center|link=http://daten.digitale-sammlungen.de/bsb00002184/image_411]]
+
| [[File:Cgm 582 205r.jpg|300x300px|center]]
 
| Then, if he goes high and raises his arm high so that you cannot come to the head with the Messer, and you have learnt or you can see that he goes high, wind high over his Messer against your left side to his right one, and fall with the point from his Messer to his throat or chest.
 
| Then, if he goes high and raises his arm high so that you cannot come to the head with the Messer, and you have learnt or you can see that he goes high, wind high over his Messer against your left side to his right one, and fall with the point from his Messer to his throat or chest.
 
| '''[108r]''' Item fertt er auff und ist hoch mit dem armen daß dw zw dem dem haubtt mit dem messer nicht magst kümen und hast daß vernümen oder sigst daß er daß hoch auff fertt so wyndt hoch auff uber seyn messer gegen deyner lincken seytten auff seyn rechte seytten und fall mit dem ortt von seynem messer ym yn dy kelen oder auff dy prüst.
 
| '''[108r]''' Item fertt er auff und ist hoch mit dem armen daß dw zw dem dem haubtt mit dem messer nicht magst kümen und hast daß vernümen oder sigst daß er daß hoch auff fertt so wyndt hoch auff uber seyn messer gegen deyner lincken seytten auff seyn rechte seytten und fall mit dem ortt von seynem messer ym yn dy kelen oder auff dy prüst.
Line 380: Line 380:
  
 
|- valign="top"
 
|- valign="top"
| [[File:Cgm 582 205v.jpg|300x300px|center|link=http://daten.digitale-sammlungen.de/bsb00002184/image_412]]
+
| [[File:Cgm 582 205v.jpg|300x300px|center]]
 
| Then, if he stands in the crooked displacement as before on your right side, wind the long edge against his head. If he goes high with the arm and wants to displace as before, notice, in the winding, as you have wound against the head on his Messer on his left side, strike the short edge on his head, so that the thumb is below and on the flat of your Messer. If he displaces the stroke and falls on it with his Messer, pull again skillfully on his Messer at the head, with the short edge. If he has displaced this, wind again high the long edge against his head, and let your point fall to your left side and at his right side at his throat or chest.
 
| Then, if he stands in the crooked displacement as before on your right side, wind the long edge against his head. If he goes high with the arm and wants to displace as before, notice, in the winding, as you have wound against the head on his Messer on his left side, strike the short edge on his head, so that the thumb is below and on the flat of your Messer. If he displaces the stroke and falls on it with his Messer, pull again skillfully on his Messer at the head, with the short edge. If he has displaced this, wind again high the long edge against his head, and let your point fall to your left side and at his right side at his throat or chest.
 
| Item ligtt er aber yn der krümmen versaczung alz vor auff deyner rechten seytten so wynd dy lang schneyd gegen seym haubtt fertt er dan aber hoch auff mit dem armen und wil verseczen alz vor So merck ym wynten dy weyl dw gegen dem haubtt pist wynten haw an seynem messer ab auff seyn lincke seytten und schlag ym dy kurczen an seyn hawbtt daß der dawm unten sey und ligtt auff der flech deß messerß versecz er dann den schlag und felltt '''[108v]''' dar auff mit seynem messer so reyß wyder wehentlich an seyn messer zw dem hawbtt aber mit der kürczen schneyden hatt er daß auch verseczt So wyndt wyder auff dy land schneyden gegen seym haubtt und laß den ortt aber fallen auff deyn lincke seytten und zw deyner rechten seytten yn dy kelen oder prust etc.
 
| Item ligtt er aber yn der krümmen versaczung alz vor auff deyner rechten seytten so wynd dy lang schneyd gegen seym haubtt fertt er dan aber hoch auff mit dem armen und wil verseczen alz vor So merck ym wynten dy weyl dw gegen dem haubtt pist wynten haw an seynem messer ab auff seyn lincke seytten und schlag ym dy kurczen an seyn hawbtt daß der dawm unten sey und ligtt auff der flech deß messerß versecz er dann den schlag und felltt '''[108v]''' dar auff mit seynem messer so reyß wyder wehentlich an seyn messer zw dem hawbtt aber mit der kürczen schneyden hatt er daß auch verseczt So wyndt wyder auff dy land schneyden gegen seym haubtt und laß den ortt aber fallen auff deyn lincke seytten und zw deyner rechten seytten yn dy kelen oder prust etc.
Line 396: Line 396:
  
 
|- valign="top"
 
|- valign="top"
| [[File:Cgm 582 206r.jpg|300x300px|center|link=http://daten.digitale-sammlungen.de/bsb00002184/image_413]]
+
| [[File:Cgm 582 206r.jpg|300x300px|center]]
 
| <poem style="color:#A40000;">If you want to deceive him as he winds
 
| <poem style="color:#A40000;">If you want to deceive him as he winds
 
You should double in a twofold manner
 
You should double in a twofold manner
Line 432: Line 432:
  
 
|- valign="top"
 
|- valign="top"
| [[File:Cgm 582 206v.jpg|300x300px|center|link=http://daten.digitale-sammlungen.de/bsb00002184/image_414]]
+
| [[File:Cgm 582 206v.jpg|300x300px|center]]
 
| Then, if he stands on your right side against you as it is described before, do as if you wanted to wind the point at his face to his left side to his left cheek, and stretch the arm well from you to your side, and wind the point at his face.
 
| Then, if he stands on your right side against you as it is described before, do as if you wanted to wind the point at his face to his left side to his left cheek, and stretch the arm well from you to your side, and wind the point at his face.
 
| Item ligtt er auff deyner rechten seytten gegen dir alz oben gescriben stet Thw sam dw ym zw dem gesichtt wöllest wynden oder zw dem hawbtt yndeß wynd ym auff seyn lincke seytten den ortt nach seynem lincken wang und streck den armen woll von dir auff dye deyn seytten und wend ym den ortt zw dem gesicht etc.
 
| Item ligtt er auff deyner rechten seytten gegen dir alz oben gescriben stet Thw sam dw ym zw dem gesichtt wöllest wynden oder zw dem hawbtt yndeß wynd ym auff seyn lincke seytten den ortt nach seynem lincken wang und streck den armen woll von dir auff dye deyn seytten und wend ym den ortt zw dem gesicht etc.
Line 446: Line 446:
  
 
|- valign="top"
 
|- valign="top"
| [[File:Cgm 582 207r.jpg|300x300px|center|link=http://daten.digitale-sammlungen.de/bsb00002184/image_415]]
+
| [[File:Cgm 582 207r.jpg|300x300px|center]]
 
| Then, as you have done the elements on the right side, you can also do them on the left side. And what peculiarities the windings have had from the right side, they have the same ones also from the left side. You can also do the taking away and strike at the head. Then, if you wind on the left side against your head, you can strike with the blunt edge, and you can also thrust at his right cheek.
 
| Then, as you have done the elements on the right side, you can also do them on the left side. And what peculiarities the windings have had from the right side, they have the same ones also from the left side. You can also do the taking away and strike at the head. Then, if you wind on the left side against your head, you can strike with the blunt edge, and you can also thrust at his right cheek.
 
| Item alz dw dy stuck gemacht hast auff '''[109v]''' der rechten seytten alzo magstu dy machen auff der lincken seytten und waß dy wynden eygenschafft gehabt haben von der rechten seytten dy selben haben sy auch von der lincken seytten dy abnemen magst dw auch machen und zw dem kopff schlagen den wen dw auff der lincken seytten gegen dem hawbtt wyndest so soltu mit der stümpffen schneyden schlagen auch magstu zu dem rechten wang stechen etc.
 
| Item alz dw dy stuck gemacht hast auff '''[109v]''' der rechten seytten alzo magstu dy machen auff der lincken seytten und waß dy wynden eygenschafft gehabt haben von der rechten seytten dy selben haben sy auch von der lincken seytten dy abnemen magst dw auch machen und zw dem kopff schlagen den wen dw auff der lincken seytten gegen dem hawbtt wyndest so soltu mit der stümpffen schneyden schlagen auch magstu zu dem rechten wang stechen etc.
Line 460: Line 460:
  
 
|- valign="top"
 
|- valign="top"
| [[File:Cgm 582 207v.jpg|300x300px|center|link=http://daten.digitale-sammlungen.de/bsb00002184/image_416]]
+
| [[File:Cgm 582 207v.jpg|300x300px|center]]
 
| Then, if you want to take his Messer, if he stands in the hanging point on his left side, and you also lie on his [Messer], wind “simultaneously” over his Messer the long edge and the point to his side, and do the mutating. “Simultaneously” step skillfully to him with your left foot, so that his Messer goes out with the point sideways at your right side, and “simultaneously” fall with your left hand behind his right one, and pull firmly with it at the bind to your right side, and push him firmly with the point of your Messer at his body.
 
| Then, if you want to take his Messer, if he stands in the hanging point on his left side, and you also lie on his [Messer], wind “simultaneously” over his Messer the long edge and the point to his side, and do the mutating. “Simultaneously” step skillfully to him with your left foot, so that his Messer goes out with the point sideways at your right side, and “simultaneously” fall with your left hand behind his right one, and pull firmly with it at the bind to your right side, and push him firmly with the point of your Messer at his body.
 
| Item wiltu ym daß messer nemen so er ligtt ym hangatten ortt auff seyner lincken seytten und dw ligst auff dem seynen so wyndt yndeß uber seyn messer dy lang schneyden den ortt yn seyn seytten und mach daß mutiren yndeß tritt wehentlich auff yn mit deynem lincken fuß daß seyn messer neben deyner rechten seytten beseyt mit dem ortt hyn auß gee yndeß fall mit deyner lincken hand '''[110r]''' hynter seyn rechte und reyß starck do mit bey dem pynd auff deyn rechte seytten und stoß yn mit dem ortt deyneß messerß starck yn seyn leyb etc.
 
| Item wiltu ym daß messer nemen so er ligtt ym hangatten ortt auff seyner lincken seytten und dw ligst auff dem seynen so wyndt yndeß uber seyn messer dy lang schneyden den ortt yn seyn seytten und mach daß mutiren yndeß tritt wehentlich auff yn mit deynem lincken fuß daß seyn messer neben deyner rechten seytten beseyt mit dem ortt hyn auß gee yndeß fall mit deyner lincken hand '''[110r]''' hynter seyn rechte und reyß starck do mit bey dem pynd auff deyn rechte seytten und stoß yn mit dem ortt deyneß messerß starck yn seyn leyb etc.
Line 474: Line 474:
  
 
|- valign="top"
 
|- valign="top"
| [[File:Cgm 582 208r.jpg|300x300px|center|link=http://daten.digitale-sammlungen.de/bsb00002184/image_417]]
+
| [[File:Cgm 582 208r.jpg|300x300px|center]]
 
| Then, if he stands in the hanging point on his right side and you lie under his [Messer], “simultaneously” fall with your left hand over his Messer and “simultaneously” fall in the middle of your Messer and go with the point on his throat, or put the blade of your Messer on his neck on his left side. And step with your left foot behind his right one and push him over it.
 
| Then, if he stands in the hanging point on his right side and you lie under his [Messer], “simultaneously” fall with your left hand over his Messer and “simultaneously” fall in the middle of your Messer and go with the point on his throat, or put the blade of your Messer on his neck on his left side. And step with your left foot behind his right one and push him over it.
 
| Item ligtt er yn dem hangatten ortt auff seyner rechten seytten und dw ligst unter dem seynen yndeß fal mit deyner lincken hand uber seyn messer yndeß w fal yn dy mitt deyneß messerß und far ym alzo mit dem ort an seyn kelen oder leg ym deyneß messerß klyngen an seyn halz auff seyner lincken seytten und schreytt mit deynem lincken fuß hynter seyner rechten und druck yn dar uber etc.
 
| Item ligtt er yn dem hangatten ortt auff seyner rechten seytten und dw ligst unter dem seynen yndeß fal mit deyner lincken hand uber seyn messer yndeß w fal yn dy mitt deyneß messerß und far ym alzo mit dem ort an seyn kelen oder leg ym deyneß messerß klyngen an seyn halz auff seyner lincken seytten und schreytt mit deynem lincken fuß hynter seyner rechten und druck yn dar uber etc.
Line 488: Line 488:
  
 
|- valign="top"
 
|- valign="top"
| [[File:Cgm 582 208v.jpg|300x300px|center|link=http://daten.digitale-sammlungen.de/bsb00002184/image_418]]
+
| [[File:Cgm 582 208v.jpg|300x300px|center]]
 
| Then, if you lie on his Messer and he lies as before, “simultaneously“ go with your left arm over his Messer and hit with your Messer on his one, with the crosspiece firmly from above at his hilt or at the blade of his Messer, close at the hand, firmly to your left side, in that way you take his Messer.
 
| Then, if you lie on his Messer and he lies as before, “simultaneously“ go with your left arm over his Messer and hit with your Messer on his one, with the crosspiece firmly from above at his hilt or at the blade of his Messer, close at the hand, firmly to your left side, in that way you take his Messer.
 
| Item ligstu auff seynem messer und er ligt alz vor yndeß far mit deynem lincken armen uber seyn messer und stoß mit deynem messer ym an seyn messer mit dem kreucz starck an seyn messer oben an seyn gehulcz oder an seynß messerß klyngen nohent bey der hand '''[110v]''' starck auff deyn lincke seytten so nymbstu ym daß messer etc.
 
| Item ligstu auff seynem messer und er ligt alz vor yndeß far mit deynem lincken armen uber seyn messer und stoß mit deynem messer ym an seyn messer mit dem kreucz starck an seyn messer oben an seyn gehulcz oder an seynß messerß klyngen nohent bey der hand '''[110v]''' starck auff deyn lincke seytten so nymbstu ym daß messer etc.
Line 502: Line 502:
  
 
|- valign="top"
 
|- valign="top"
| [[File:Cgm 582 209r.jpg|300x300px|center|link=http://daten.digitale-sammlungen.de/bsb00002184/image_419]]
+
| [[File:Cgm 582 209r.jpg|300x300px|center]]
 
| Then, if you lie on his right side and on his Messer, and he lies in the hanging point as before, “simultaneously” wind against his neck and press the Messer at the nape of his neck. And if he is too strong for you, so that you cannot press his Messer down, come with your left hand from behind on his hilt to help your right hand. “Simultaneously” fall with your left hand from above on his Messer on the hilt at his hand, and press it over his back and over your Messer, in that way you take his Messer.
 
| Then, if you lie on his right side and on his Messer, and he lies in the hanging point as before, “simultaneously” wind against his neck and press the Messer at the nape of his neck. And if he is too strong for you, so that you cannot press his Messer down, come with your left hand from behind on his hilt to help your right hand. “Simultaneously” fall with your left hand from above on his Messer on the hilt at his hand, and press it over his back and over your Messer, in that way you take his Messer.
 
| Item ligstü aber auff seyner rechten seytten und auff seynem messer und er ligtt ym hangattem ortt alz vor yndeß wynd gegen seynem halz und druck ym deyn messer an seyn nack und ob er dir zw starck woltt seyn daß dw ym seyn messer nicht nyder drucken kanst So küm mit deyner lincken hand hynten an deyn gehulcz der rechten hand zw hilff yndeß fal mit deyner lincken hand ym oben yn seyn messer yn daß gehulcz ob seyner hand und druck ym daß uber ruck und uber daß deyn so nymbstu ym aber daß messer etc.
 
| Item ligstü aber auff seyner rechten seytten und auff seynem messer und er ligtt ym hangattem ortt alz vor yndeß wynd gegen seynem halz und druck ym deyn messer an seyn nack und ob er dir zw starck woltt seyn daß dw ym seyn messer nicht nyder drucken kanst So küm mit deyner lincken hand hynten an deyn gehulcz der rechten hand zw hilff yndeß fal mit deyner lincken hand ym oben yn seyn messer yn daß gehulcz ob seyner hand und druck ym daß uber ruck und uber daß deyn so nymbstu ym aber daß messer etc.
Line 516: Line 516:
  
 
|- valign="top"
 
|- valign="top"
| rowspan="2" | [[File:Cgm 582 209v.jpg|300x300px|center|link=http://daten.digitale-sammlungen.de/bsb00002184/image_420]]
+
| rowspan="2" | [[File:Cgm 582 209v.jpg|300x300px|center]]
 
| Then, if he lies on his right side in the hanging point as before, “simultaneously” fall with your left arm over his Messer and do as if you wanted to thrust at his face with the hilt of your Messer. If he goes high with his hilt and wants to displace the thrust, “simultaneously” hit with your hilt firmly to your left side, in that way you take his Messer and strike him with it through his face.
 
| Then, if he lies on his right side in the hanging point as before, “simultaneously” fall with your left arm over his Messer and do as if you wanted to thrust at his face with the hilt of your Messer. If he goes high with his hilt and wants to displace the thrust, “simultaneously” hit with your hilt firmly to your left side, in that way you take his Messer and strike him with it through his face.
 
| Item ligtt er auff seyner rechten seytten ym hangatten ortt alz vor und dw ligest aüch auff seynem alz vor yndeß fal mit deynem lincken armen uber seyn messer und thü samb dw ym mit dem gehulcz deyneß messerß wollest stossen '''[111r]''' yn seyn angesicht so er den auff fertt mit seynem gehulcz und wil dir den stoß da mit verseczen yndeß stoß mit deynem gehultz czwischen seyn handt und seyn gehulcz auff deyn lincke seytten starck So nymbstu ym aber daß messer und hawest yn da mit durch daß maul etc.
 
| Item ligtt er auff seyner rechten seytten ym hangatten ortt alz vor und dw ligest aüch auff seynem alz vor yndeß fal mit deynem lincken armen uber seyn messer und thü samb dw ym mit dem gehulcz deyneß messerß wollest stossen '''[111r]''' yn seyn angesicht so er den auff fertt mit seynem gehulcz und wil dir den stoß da mit verseczen yndeß stoß mit deynem gehultz czwischen seyn handt und seyn gehulcz auff deyn lincke seytten starck So nymbstu ym aber daß messer und hawest yn da mit durch daß maul etc.
Line 543: Line 543:
  
 
|- valign="top"
 
|- valign="top"
| [[File:Cgm 582 210r.jpg|300x300px|center|link=http://daten.digitale-sammlungen.de/bsb00002184/image_421]]
+
| [[File:Cgm 582 210r.jpg|300x300px|center]]
 
| <poem style="color:#A40000;">Go over with the arm, if he wants to strike,
 
| <poem style="color:#A40000;">Go over with the arm, if he wants to strike,
 
Take the Messer, you should hit with the hilt</poem>
 
Take the Messer, you should hit with the hilt</poem>
Line 563: Line 563:
  
 
|- valign="top"
 
|- valign="top"
| [[File:Cgm 582 210v.jpg|300x300px|center|link=http://daten.digitale-sammlungen.de/bsb00002184/image_422]]
+
| [[File:Cgm 582 210v.jpg|300x300px|center]]
 
| Then, fall over his Messer as before and if his hilt in the hand looks over on the inside, hit with your hilt between his hand and hilt firmly to your left side, in that way you take his Messer, as it is depicted below.
 
| Then, fall over his Messer as before and if his hilt in the hand looks over on the inside, hit with your hilt between his hand and hilt firmly to your left side, in that way you take his Messer, as it is depicted below.
 
|  
 
|  
Line 577: Line 577:
  
 
|- valign="top"
 
|- valign="top"
| [[File:Cgm 582 211r.jpg|300x300px|center|link=http://daten.digitale-sammlungen.de/bsb00002184/image_423]]
+
| [[File:Cgm 582 211r.jpg|300x300px|center]]
 
| <poem style="color:#A40000;">Strike the Entrüsthau, wind over the weak
 
| <poem style="color:#A40000;">Strike the Entrüsthau, wind over the weak
 
Long wins the head</poem>
 
Long wins the head</poem>

Revision as of 21:45, 22 April 2015

|- valign="top"

| rowspan="3" |
Cgm 582 198r.jpg
|

There are four hangings
Therefrom learn to recognise strokes, thrusts and cuts
In every action
Guards, soft or hard

Here the master states how you should do the four hangings in the Messer and how they are called. Thus, he calls each particular one with the name, one after the other.

|

Vyer seyn der hengen,
Dar auß ler hew stich schnydt erkennen,
Yn allem gefertt,
Leger weych oder hertt.

Hye lertt der meyser wye dw dy vyer hengen machen soellt ym messer und wye dy genant seyn alzo nendt er eyn yetlichß [103v] mit seynem namen eyneß nach dem anderen etc.

|

[198r] Vyer seyn der heng[e]n
Dar auß ler:haw:stich:schnyt:erke[n]ne[n]
In allem gefertt
Lege[r] weych ode[r] hertt

Hye sagtt d[er] meyste[r] wye du dy vye[r] heng[e]n mach[e]n solt Im messe[r] vnd wye dy gena[n]t sey[n] also nendt er ey[n] ydlichs mit nam[e]n eyns nach de[m] ander[e]n ;

|

Vier sint der hengen
Darus lere haulb stich schnit erkemen
In allem gefert
Leger weich oder hart

Hie lert der meinster wie du die vier henge~ machen solt im messer vnd wie die genant sÿ also endet sich eyn ÿttlichs mit namen eyns nach dem andern ~~ | | | | | | |

|- valign="top" | Then, the first one is called the Eber fron both sides, and the other the Stier from both sides. And you should be quite well-trained in them, so that you could do the work from them quite well. You should also know that there are four hangings, the two from below and two from above, and how they are called, you have heard above. Now, from the four hangings you should bring eight windings and you should consider these eight windings, so that you should do and deliver from particular windings a thrust, a stroke and a cut. These are the four windings described above. | Item daß erst heyst der eber von peyden seytten daß ander der styer auch von peyden seytten und dar ynnen soltu gar wol geuebt seyn alzo daß dw dy erbeyt dar auß gar recht treyben mügst auch soltu wyssen daß vyer henden seyn czwey unten czwey oben und wye sy genant seyn hastu oben gehort nw aüß den vyer hengen soltu pryngen achtt wynden und dy selben acht wynden soltu furpaß alzo wegen daß dw auß yetlichen wynden solt machen und treyben eyn eyn stich und eyn schynt daß seyn dy vor geschriben vyer vynden etc. | [198v] It[e]m das erst heyst d[er] ebe[r] vo[n] peyd[e]n seytt[e]n Das ande[r] der stir auch vo[n] payd[e]n seytt[e]n vnd dar Inn[e]n soltu gar woll ge vbett sey[n] vnd also das du erbeyt dar auß ga[r] wol treyb[e]n mügst auch soltu wisse[n] das vye[r] heng[e]n sey[n] zway vntt[e]n vnd zway ob[e]n vnd wye sy genandt sey[n] hastu ob[e]n gehortt Nun auß de[n] vye[r] heng[e]n soltu ach wind[e]n pring[e]n vnd dy selbig[e]n acht wind[e]n soltu also wegen Das du auß ydlich[e]m wind[e]n solt mach[e]n vnd treyb[e]n ey[n] stich vnd ey[n] haw vnd ey[n] schnytt das sey[n] dy vye[r] ob gesch rib[e]n wind[e]n [etc] | Itm~ der erst heisset der eber von beide~ site~ Daß ander der stier auch von beide~ site~ vnd darin soltu gar woll geubet sin also dz du die arbeit daruß gar wol triben magst Auch soltu wissen dz vier henge~ sint zwien vnte~ vnd zwein oben vnd wie sie genãt sint hastu oben gehortt Nün vß den vier henge~ soltu acht winde~ pringen vnd die selbige~ acht winde~ soltu also wegen dz du vß ytlichen winde~ solt machen stich schnit etc | | | | | | |

|- valign="top" | Then, another upper hanging with two windings. Do it this way: if you come to him with the Zufechten, stand from your left side in the Stier. If he strikes from above at your right side, wind against his stroke, the long edge on his Messer, and thrust at his face from above-this is another winding. If he sets the thrust aside against your right side, remain on his Messer and wind again to your left side, again in the Stier, with the flat on his Messer. And thrust from above at his face to his left side, so that the blunt edge is below while thrusting. Thus, you have two windings on his Messer, as it is depicted above. | [104r] Item eyn ander oberhengen mit czweyen wynden daß treyb alzo wenn dw mit dem zw vechten zw ym kumbst so stee von deyner lincken seytten yn den stiren hawt er dan oben zw deyner rechten seytten so wyndt gegen seynem haw dy scharpffen schneyden an seyn messer und stich ym oben zw dem gesicht daß ist aber eyn wynden Seczt er den stich den ab gegen seyner rechten seytten so pleyb ym [104v] am messer und wynd wyder auff deyn lincke seytten wyder yn den stiren dy flech an seyn messer daß dy stümpff schneyd unten stee und stich ym oben eyn zw dem gesicht von seyner lincken seytten aber mit czwayen wynden an seynem messer etc. | It[e]m Eyn ande[r] obe[r]heng[e]n mit zwaye[n] wind[e]n das treyb also wenn[e] du mit de[m] zuuecht[e]n zu Im kumbst so stee vo[n] deyn[e]r linck[e]n seytt[e]n In dem stir[e]n hawtt er dir denn[e] ob[e]n zu deyn[er] recht[e]n seytt[e]n so windt gege[n] seyne[n] haw dy lang schneyd[e]n an sey[n] messer vnd stich Im ob[e]n ey[n] zu de[m] gesicht das ist abe[r] eyn wynd[e]n setzt er denn[e] den stich ab geg[e]n deyn[er] recht[e]n seytt[e]n so pleyb Im am messe[r] vnd windt wyd[er] auff dey[n] lincke seytt[e]n wyd[er] In de[n] stir[e]n dy flech an sey[n] messe[r] vnd stich Im ob[e]n zu de[m] gesicht seyner linck[e]n seytt[e]n das In de[m] stich dy stumpff schneyd vntt[e]n stee also hastu zway wind[e]n an seyne[m] messe[r] wye ob[e]n gemalt stett [etc] | [111v] Itm~ Aber ein ander henge~ mit zwihen winde~ dz tribe also Wan du mit dem zubechte~ zu Im kümpst so ste von diner lincken site~ in den stier haut er dan oben zu siner rechte~ site~ so wind gegem sinem haulb die scharff schnide~ an sin messer vnd stich im oben zu dem gesicht dz ist aber eyn winde~ Setz er dan den stich abe gegen siner rechte~ site~ so plib im am messer vnd wind wider vff din lincke site~ wider in den stier die flech an sin messer vnd stich im oben zu dem gesicht von diner lincke~ site~ dz in dem stich die stümpf schnid vnte~ ste also hastu zweÿ winde~ an sine~ messer ~ | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 199r.jpg

| Then, notice now how you should perform eight windings from the four hangings. The first upper hanging has two windings and perform it this way: if you come with the Zufechten to him, stand from your right side in the Stier. If he strikes from above at your left side, wind against his stroke, the short edge on his Messer, again to the Stier. If he sets the thrust aside from his left side, remain on the Messer and wind again to your right side again to the Stier, with the flat on his Messer, and thrust from above at his face. This is one hanging from the right side with two windings on his Messer. | [103v] Item hye merck wye dw aüß den vyer hengen solt treyben acht wynden daß erst uben hengen hatt czwey wynden und treyb daß alzo wenn dw mit dem zw vechten zw ym kumbst so ste von deyner rechten seytten [104r] yn den stiren schlechtt er den oben eyn zw deyner lincken seytten so wyndt gegen seynem haw dy kurcz schneyden an seyn messer wyder yn den stiren daß ist eyn bynden seczt er den den stich ab von seyner lincken seytten so peleyb am messer und windt wyder auff deyn rechte seytten wyder yn den stiren dy flech an seyn messer und stich ym oben zw dem gesicht daß ist eyn hengen von der rechten seytten mit czwayen wynden an seynem messer etc. | [199r] It[e]m Nu me[r]ck wye du auß den vye[r] heng[e]n solt treyb[e]n acht wind[e]n das erst vb[er]heng[e]n hatt zway wind[e]n vnd treyb das also wenn[e] du mit de[m] zuuecht[e]n zu Im kumst so stee vo[n] deyn[er] recht[e]n seytt[e]n In de[m] Stir[e]n schlecht er den[n] ob[e]n eyn zu deyn[er] linck[e]n seytt[e]n so windt geg[e]n seyne[n] haw dy kurtz schneyd an sey[n] messe[r] wyde[r] In den Stir[e]n daß ist eyn wind[e]n Setz er denn[e] den stich ab vo[n] seyn[er] linck[e]n seytt[e]n so pleyb am messe[r] vnd windt wyd[er] auf dey[n] rechte seytt[e]n wyd[er] In de[n] stir[e]n dy flech an sey[n] messe[r] vnd stich Im ob[e]n zu de[m] gesicht das ist eyn heng[e]n vo[n] de[r] recht[e]n seytt[e]n mit zwaye[n] wind[e]n an seyne[m] messer [etc] | Itm~ Nu merck wie du vß den vier henge~ solt triben acht winde~ dz erst vber henge~ hat zweÿ winde~ vnd trib dz also wan du mit dem zu vechte~ zu im kümpst so ste von diner rechte~ site~ in den stier schlecht er dan oben in zu diner lincken site~ so wind gege~ sine~ haulb die kurtz schnid gege~ sinem messer wider in stier dz ist eyn winde~ setz er den stich ab von siner lincke~ site~ so plib am messer vnd wind wider vff din rechte site~ in den stier die flech an sin messer vnd schlag in oben zu dem gesicht dz ist eyn henge~ von der rechte~ site~ mit zwien winde~ an sin messer ~~ | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 199v.jpg

| Then, you should also know that you should also perform the four windings with all their attacks from the two lower hangings, that is the Eber from both sides. And as often as you wind, think in every particular winding about the stroke, the thrust and the cut. Thus, from the eight windings there come twenty-four and from which and against which element and against which strokes, thrusts or cuts you should deliver the stroke and the cut, you have been to a good extent taught before. | Item dw solt auch nw wyssen daß auß den unteren czweyen hengen daß ist der eber von peyden seytten auch soltu treyben vyer wynder mit allen iren geferten alz auß den oberen daß seyn dy achtt wynden und alz offt dw wyndest So gedenck yn eynem yetlichem wynden an den haw an den stich und an den schnydt alzo kumen aüß den achtt wynden vyer und czweynczig und gegen welchen stücken und gegen welchen hewen oder schnytten oder stichen dw den haw und den stich und den schnydt treyben soltt daß pistü vor czw gutter maß wol unterricht etc.

Sequitur textus. | [199v] It[e]m du solt auch wisse[n] das auß de[n] untre[n] zweyen heng[e]n das ist der Ebe[r] vo[n] payd[e]n seytt[e]n treyb[e]n solt auch vye[r] heng[e]n auch vye[r] wind[e]n mit allen Ire[n] gefertt[e]n als auß de[n] obr[e]n das sey[n] dy ach wind[e]n vnd als offt du windest so gedenck In Eyne[n] ydlich[e]n wind[e]n an de[n] haw an de[n] stich vnd an den schnydt also ku[m]me[n] auß de[n] acht wynd[e]n vyerundzwaynzig vnd auß welch[e]n vnd geg[e]n welch[e]n stuck[e]n vnd geg[e]n welch[e]n hew[e]n stich[e]n od[er] schnytt[e]n du den haw vnd den schnytt treyb[e]n solt das pistu zu gutt[er] maß vo[r] vntt[er]rich werd[e]n [etc] | Itm~ du solt auch wissen dz vß den vnter zwiehen [112r] henge~ dz ist der eber von beide~ site~ triben solt auch vier winde~ mit allen iren geferte~ als vß dem eber dz sint die acht winde~ vnd als vff du windest gedenck in yttlichem winde~ an den haulb an den stich an den schnit also kümen vß den acht winde~ xxiiij vnd vß wellichem winde~ vnd gege~ wellichen stucken haulben stichen schnitte~ den du dust dz bistu zu gutter mossen vor wol vnderrichtt ~~

Sr ortt in die pasteÿ | | | | | | |

|- valign="top"

| rowspan="2" |
Cgm 582 200r.jpg
|

Direct the point in the Bastei
Make the running in useless
If he rampages and jumps
The point does constrain him

According to the meaning of the text there is that you should defend yourself from the long point in the Messer from the guard of the turret against those who fight high and run in with the arm and the Messer high and against the foolish who leap from one side to the other and dance and do the villain strokes above the head to the man.

|

[105r] Den ortt yn dy pasteyn richtt
Einlauffen mach zw nicht
Ist er doben und springen
Der ortt thüt yn czwyngen

Secundum dy maynung deß textz ist daß dw dich weren solt auß dem langen ortt ym messer aüß der hutt pasteyn gegen den dy do hoch vechten und hoch mit dem armen und messer eyn lauffen und wyder dy dumber dy von eyner seytten zw der anderen seytten springen und tanczen und dy verborffen hew uber daß hawbt machen zw dem man |

|

Ort in die pasteyn richt
An louffen mach ze nicht
Ist er doben von springen
Ort wurt in zwingen

Die meÿnung dex text ist dz du dich weren solt vß dem lange~ ort im messer vß der hut pasteyn gege~ den die hoch fechte~ vnd hoch mit den armen vnd messer in lauffen vnd vff die tümeler die do von eyner site~ vff die ander springe~ vnd verworffe~ haulb vber dz haupt mache~ vor dem man ~ | | | | | | |

|- valign="top" | Then, if you want to defend yourself from the Bastei, do him this way: if you come surely to him with the Zufechten, put your left foot forwards and hold your Messer with the point towards the ground as you have been well taught. If he comes against you as it is stated above, go with your stretched arm high with the point at his face or chest. If you have hit him with the point and he gets frightened and twitchs the body or head back, fall “simultaneously” again with your Messer in the guard of the Bastei, and pull your right foot again back. And do not let bring yourself from the guard of the Bastei without harm and do it this way also on your left side. | Item wiltü dich aüß der pasteyn weren So thu ym alzo wenn dw mit dem zwvechten schir zw ym kumbst So secz deynen lincken fuß fuer und haltt deyn [105v] messer mit dem ortt auff der erden alz dw wol unterricht pist kümbtt er dir engegen alz oben geschriben ist so far mit gestracktem armen auff mit dem ortt ym yn seyn gesichtt etc oder yn dy prust hastu yn getroffen mit dem ortt und er erschrickt und czückt den kopff oder leyb zw ruck oder hyntersich yndeß fall wyder her ab mit deynem messer yn dy hut der pasteyn und czeüg deynen rechten fuß wyder zw ruck und laß dich an scheden nicht auß der hut der pasteyn pringen und alzo thu ym auch auff deynen lincken seytten etc. | [200r] It[e]m will du dich auß der pastey wer[e]n so thu Im also wenn[e] du mit de[m] zuuecht[e]n schir zu Im kumbst so setz deyne[n] linck[e]n fuß fur vnd hallt dey[n] messer mit de[m] ort geg[e]n der erd[e]n als du woll vnt[er]richt pist kumptt er dir denn[e] Entgeg[e]n als ob[e]n geschrib[e]n ist so far mit deyne[m] gestrackt[e]n arm[e] auff mit dem ortt Im zu seyne[m] gesicht od[er] In dy prust hastu In getroff[e]n mit de[m] ortt vnd er erschrickt vnd zuckt den leyb od[er] kopff zu ruck Indes fall wyd[er] her ab mit deyne[m] messe[r] In dy hutt der pasteyn vnd zeuch deynen recht[e]n fuß wyd[er] zu ruck vnd loß dich an schad[e]n nit auß der hutt pastey pring[e]n vnd also thu Im auch auff deyn[er] linck[e]n seytt[e]n [etc] | Itm~ Wiltu dich vß der pasteÿn weren so thün im also wan du mit zuvechte~ zu im kumpst so setz dinen lincke~ fus for vnd halt din messer mit dem ortt gege~ der erde~ als du woll vndericht pist kümpt er dir engege~ als oben geschriben ist so far mit dinem gestrackte arm [112v] vff mit dem ortt im zu sinem gesicht oder in brust hastu in troffen mit dem ortt vnd er herschrickt vnd zuck den lib oder kopff zu rueck Indes fal wider herab mit dinem messer in die haut der pasteyn vnd zuck dinen rechte~ fus wider zu ruck vnd loß dich an schade~ nicht vß der hut pasteyn bringe~ also thün im auch vß der lincke~ site~ ~ | | | | | | |

|- valign="top"

| rowspan="2" |
Cgm 582 200v.jpg

|
Then, if you stand in the guard of the Bastei, be it on the left or the right side, and you see that he wants to “crook” to it with the Messer or fall on it otherwise, change through below as you know well. |
Item ligestu yn der hut der pasteyn eß sey auff der lincken oder rechten seytten sigstu daß er dar auff wil krümmen mit dem messer oder sust aüff wil fallen So wechsel unten durch etc. |
[200v] It[e]m ligstu In de[r] hütt pastey Es sey auff der linck[e]n seytten od[er] auff de[r] recht[e]n seytt[e]n Sichstu das er da[r] auff will kru[m]me[n] mit dem messe[r] ode[r] sunst da[r] auff will fall[e]n so wechsel vntt[e]n durch als du woll weyst [etc] | alliud Itm~ ligstu in der hut pasteyn eß sÿ vff der rechte~ oder vff der lincke~ site~ Sichstu dz er darüff wil kümen mit dem messer oder sünst daruff will fallen so wechschell vnte~ durch als du woll weist ~ | | | | | | |

|- valign="top" |
Then, if he is high in the binding, go with the point at the face or chest. If he is low with the arm, await the hand-to-hand combat. |
Item ist er hoch ym pandt so far ym mit dem ortt zw dem gesichtt oder [106r] prüst ist er aber nyder mit dem armen So wartt der ryngen etc.

Sequitur textus. |
It[e]m ist er hoch Im pandt so far mit de[m] ortt zu dem gesicht od[er] prust Ist er abe[r] nyd[er] mit de[m] arm[e] so wa[r]tt der ring[e]n [etc] | alliud Itm~ ist er hoch im band so far im mit dem ort zu dem gesicht oder brust ist er aber nider mit dem arm so wartt der ringe~ ~

Sr die zynnen wil er herstige~ | | | | | | |

|- valign="top"

| rowspan="2" |
Cgm 582 201r.jpg
|

If he wants to climb the peaks
The Bastei point makes him abort
What is being struck from the Luginsland
The Bastei point strips it off

A note: the meaning of the text is that if you stand in the guard of the Bastei and he wants to strike in the Zufechten to your four peaks, you should defend against it with the point, as it is stated above.

|

Dy czÿnnen wil er ersteygen,
Pasteyn ortt thüt yn ab treyben,
Waß auff lüginßland wirt geschlagen,
Daß thut dy pasteyn abtragen.

Nota dy maynung deß textz ist alzo So dw ligst yn der hutt der pasteyn wo er dir ym zw gen zw den vyer czynnen eyner schlagen wil daß soltu weren mit dem ortt alz oben geschriben ist etc.

|

[201r] Dy zynne[n] will er steyg[e]n
Pastey ortt thutt In ab treyb[e]n
Waß auff lugisland wirtt geschlag[e]n
Pasteyn ortt ist das ab trag[e]n

Nota dy maynu[n]g des text ist so du ligest In der hutt der pastey will er dir Im zuuecht[e]n zu de[n] vye[r] zy[n]ne[n] schlag[e]n das soltu mit dem ortt als ob[e]n schrib[e]n stet wer[e]n [etc]

|

Die zÿnnen wil er herstigen
Pasteÿ ort thut yn ab triben
Was vff luginßlant wurt geschlage~
Pasteÿ ist das ab tragen

Die meynug des text ist So du ligst in der huet der pasteyn wil er im zuvechte~ zu der vier zynnen eyne wil schlage~ dz soltu mit dem ortt als oben geschreben stot weren ~~ | | | | | | |

|- valign="top" | Then, the other meaning of the text is that what is to be struck to the upper peaks, you should displace it with the point from the guard of the Bastei. But for a better explanation you should know that one should defend himself with the long point against all the bindings, and use the point against them. If he strikes or thrust, the long point breaks it quite well, as the long point is the best defense in the Messer and the sword, and who can fight from it, forces the man that he must let himself be beaten against his wish. And if he wants to acquire the “before,” you can take it from him with the long point and work “simultaneously” with your Messer according to the “after.” | Item dy ander maynüng deß text ist waß den oberen czynnen zw geschlagen wirtt daß soltu mit dem langen ortt verseczen aüß der hutt der pasteyn Doch zw [106v] merer erklerung soltu wyssen daß man sich mit dem langen ortt gegen allen anpyntten weren sol und den ortt praüchen dar wyder er haw oder stech So pricht daß daß der lang ortt gar wann der lang ortt ist dy pest wer ym messer und ym swertt und wer dar auß vechten kan der czwyngtt den man daß er sich uber seyn danck müß schlagen lassen und ob er daß vor wollt gewynnen ym messer So magstü ym daß vor yndeß mit dem langen ortt mit gewaltt nemen yndeß erbeyt mit deym messer nach dem nach alzo gedenck albegen daß dw ym daß vor und daß nach angewynst etc. | Ite[m] dy ander meynu[n]g des text ist waß de[n] obr[e]n zynne[n] zu geschlag[e]n wirtt das soltu mit dem ortt versetz[e]n auß der hutt de[r] pastey doch zu mere[r] Erklerung soltu wiss[e]n das ma[n] sich mit de[m] lang[e]n ortt geg[e]n alle[n] anpind[e]n wer[e]n solt vnd de[n] ortt da wyde[r] prauch[e]n Er haw oder stech so pricht das der lang ortt ga[r] wann[e] d[er] lang ortt ist dy pest wer[r] Im messe[r] vnd Im swert vnd we[r] da[r] auß vecht[e]n kan der zwinget den ma[n] das er sich vb[er] seyn danck schlag[e]n müß lasse[n] vnd ob er das vo[r] wollt gewy[n]ne[n] so magstu Im das neme[n] mit de[m] lang[e]n ortt Indes erbeytt mit deyne[m] messe[r] nach de[m] nach [etc] | [113r] Itm~ die ander meÿnug des text ist waz den oben zÿnnen zu geschlage~ wirtt dz soltu mit dem ortt versetzen vß der hut der pasteyn dar zu merer erklerüng soltu wissen dz mã sich mit dem lange~ ortt gege~ allen anpinde~ were~ sol vnd den ort dar wider bruchen er haulb oder stech so bricht dz der lang ortt ist die este were im messer vnd im schwertt vnd were daruß fechte~ kan der zwinget den man dz er sich schlage~ müß loßen vnd als er das vor wolt gewinde~ im messer so magstu im dz vor mit gawalt an gewinde~ Indes arbeit mit dinem messer nach dem nach also gedenck alwege~ dz du im dz vor vnd nach angewünst mit dem ortt ~ | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 201v.jpg

|
Then, put your left foot forwards and assume the guard of the Bastei. If he strikes from the guard of the Luginsland at your left side at the head, go high with your Messer and change through to his right side and push his Messer with your Messer. Or, pull the Messer a bit aside and strike with the long edge through his face or cut through his right arm, and assume again the guard announced above. | |
[201v] It[e]m setz deyne[n] linck[e]n fuß für vnd leg dich In dy hutt pastey schlech er dir den zu vo[n] lugislandt zu deyne[r] linck[e]n seytt[e]n zu de[m] kopff so far mit deyne[m] messe[r] auff vnd wechsel auff seyne[r] recht[e]n seytt[e]n durch vnd stoß sey[n] messe[r] mit deyne[m] messe[r] oder ruck des messers Eyn benig beseytt vnd haw Im mit de[r] lang[e]n schneyd[e]n durch sey[n] angesicht od[er] schneyd In durch sey[n] recht[e]n arm[e] vnd leg dich wyd[er] In dy obgemelt[e]n hutt [etc] | alliud Itm~ setz dine~ linckñ fus vor vnd leg dich in die hut pasteyn schlecht er dan zu von luginßlant zu diner linckñ site~ zu dem koppff so far mit dinem messer vff vnd wechschell vff sin rechte site~ durch vnd stos sin messer mit dine~ messer ader rueck des messers ey~ wenig besitz vnd haulb in mit der lange~ schnide~ durch sin angesicht oder schnit durch sin rechte arm vnd leg dich wider in die egemelte hutt ~~ | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 202r.jpg

| Then, stand as before-if he strikes at you from the guard of the Luginsland, go directly high with the stretched arm under his Messer to his right side and while changing through step with your right foot forwards to his right one and thrust with the stretched Messer at his face to the right side. If you want, you can do the doubling or going through. If you do not want, assume again the Bastei. | | [202r] It[e]m lig als vo[r] hautt er ab[er] auff vo[n] de[r] hutt lugis landt so gee gerad auff mit gestrackt[e]m arm[e] vntter seyn messe[r] auff seyn[er] recht[e]n seytt[e]n vnd Im durchwechsl[en] Schreytt mit deyne[m] recht[e]n fuß für gege[n] seyne[n] recht[e]n vnd stich Im mit gestrackt[e]m messer zu de[m] gesicht seyn[er] recht[e]n seytt[e]n wiltu denn[e] so magstu mach[e]n dy duplir[e]n ode[r] durchgen wiltu abe[r] nicht so leg dich wyd[er] abhe[r] In dy pastey [etc] | | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 202v.jpg

| Then, in the same way as you do things if you stand in the guard of the Bastei on your right side and the left foot is forwards, you can also change through if you stand in the guard of the Bastei on your left side and the right foot is forwards, and you can strike, thrust and cut therefrom. Things go a bit worse from the left side than from the right, and it appears quite uncomfortable for someone untrained in the Messer. | | [202v] It[e]m gleych als du dy ding machest so du ligst in der hutt pastey auff deyn[er] recht[e]n seytt[e]n so der linck fuß vo[r] stett also magstu durchwechsel[e]n so du stest in der hutt de[r] pastey auff deyn[er] linck[e]n seytt[e]n so der recht fuß vo[r] stett vnd da[r] auß haw[e]n stech[e]n vnd schneyd[e]n denn[e] das eß vo[n] der linck[e]n seytt[e]n etzwaß letz[er] zu gett denn[e] auff de[r] rech vnd eyne[m] vngeubtt[e]n In de[m] messe[r] ga[r] vnpeque[m] dunckt [etc] | Itm~ glich als du die ding machest so du ligst in der hut der pastey vff diner rechte~ site~ so der linck fus vor stott also machstu durch wechselln [113v] so du stost in der hut pasteyn vff diner lincken site~ so der recht fus fur stott vnd daruß haulben stechen vnd schnitte~ den dz eß von der linckñ site~ letzer zu gett dan vff der rechte~ vnd eym vngabte~ im messer gar vnlbege dünckt ~~

S Wer der pasteÿ zu°e setz | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 203r.jpg
|

Who aims at the Bastei
Is hurt from the Luginsland
If he rushes to the binding
You should wind the point at the face

Here it is to be known that the meaning of the text is that what is struck or thrusted to the lower peaks, you should defend against it from the guard of the Luginsland, also with the long point. And if you have failed with the point, wind always your Messer with his one into the Stier. This takes place on both sides.

|

Wer der pasteyn zw seczt,
Vom lüginsland wirtt er geleczt,
Dringtt er ym an pÿnden,

[107r] Den ortt zw gesicht solt wynden.

Item dy maynung deß textz ist als waß den unteren czynnen wirt zw geschlagen oder gestochen daß solt dw prachen oder weren auß der hut lüginsland mit dem langen ortt und ob dw mit dem ortt hast gefeltt so pyndt albegen deyn messer gegen dem seynen yn den stiren von peyden seytten get daß zw etc.

|

[203r] Wer der pastey zu setzt
Vom luginslandt wirtt er geletzt
Dringtt er Im anpind[e]n
Ortt zu gesicht solt wind[e]n

Hye ist zu wissen das daß dy maynu[n]g des textz ist also was den vntre[n] zynne[n] wirtt zu geschlag[e]n (sic) ade[r] gestoch[e]n das soltu wer[e]n auß de[r] hutt luginslandt auch mit dem lang[e]n ortt vnd ob du mit de[m] ortt gefelt hast so windt albeg[e]n dey[n] messe[r] mit dem seyne[n] In de[n] stir[e]n vo[n] peyd[e]n seytt[e]n gett das zu [etc]

|

Wer der bastey zu setz
Vom luginßlant wurt er geletz
Dringt er im anpinden
Ort zu gesicht solt winden

Hie ist zu wissen dz die meinung des text ist Waß den vntern zÿnnen wurtt geschlagen oder gestochen dz soltu weren vß der hut luginßlãt auch mit dem lange~ ortt vnd ob du alwege~ mit dem lange~ ort ge gefellet hest So wind allwege~ din messer mit dem dinem in den stier von beide~ syte~ get eß zu° ~~ | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 203v.jpg

| Then, if you stand in the guard of the Luginsland, stand with your leg well in balance and hold your Messer stretched and let him do what he wants. If you can do it well, he cannot make anything, no matter whether he changes through or does what he wants. You can also assume this guard on his Messer, also stretched, and do therefrom what you want, and seek all the openings. And where you can see a window standing open, thrust merrily to it with your point or with your stroke, and “simultaneously” do what you have been taught before. | Item ligstü yn der hut lüginslandt So stee mit deynen paynen wol yn dy wag und haltt deyn messer gestrackt und laß yn machen waß er wil Thüstu ym recht so kann er nicht schaffen er wechsel durch oder mach waß er wol dw magstu dich auch yn dyse hut legen auff seyn messer alzo gestrackt und alzo machen dar auß waß dw willst Dw magst auch alle ploß da mit suchen und wo dw daß fenster sigst offen stan da gee küenlich dar eyn mit deynem ortt und mach [107v] yndeß alz dw vor unterrichtt pist etc. | [203v] It[e]m ligstu In de[r] hutt lugislandt so stee mit deyne[m] peyn woll In dy wag vnd hallt dey[n] messe[r] gestrackt vnd laß In mach[e]n was er will kanstu Im recht thun so kann Er nichtz schaff[e]n Er wechsel durch od[er] mach waß er woll du magst dich auch In dyse hutt leg[e]n auff sey[n] messe[r] also gestrackt vnd da[r] auß mach[e]n waß dw wild vnd alle ploß da mit süch[e]n vnd wo du daß fenst[er] sichst off[e]n sta[n] so sich[1] fröhlich da[r] eyn mit deynem ortt od[er] mit deyne[m] haw vnd mach Indes waß du vo[r] untt[er]richt pist [etc] | Itm~ ligstu in der hu°tt luginßlant So ste mit dinem beÿn wol in die woge vnd halt din mesß gestrack vnd loß in machñ wz er will hastu im recht gethan so kan er nuetz schaffen er wechsel durch oder mach wz er will du magst auch dich in disse hut lege~ uff sin messer also gestrack vnd daruß machen Wz du wilt vnd alle ploß do mit suchen Vnd wo du dz venster sicht uffenston so sech frelich mit dinem ortt oder mit eyne~ haulb vnd mach Indes wz du vndericht bÿst etc ~ [114r] krumpt wer versetz | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 204r.jpg

| Then, you can defend against all the strokes from below from the guard of the Luginsland with the point, by means of stretching and shooting the point from above at his face, and “simultaneously,” if you want to change through. | | [204r] It[e]m du magst dich Er wer[e]n alle[r] vnt[er]hew auß d[er] hutt lugis landt mit dem ortt vnd gestrackt In vo[n] ob[e]n eyn schysse[n] den ortt zu de[m] gesicht vnd Indes ob du willt durchwechsl[e]n ; | | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 204v.jpg
|

Who displaces in the crooked manner
Wind, thrust and he is hurt
You should take care of windings
Learn to take away wisely on the crook

Here the master states how you should hold yourself against one who displaces with the crooked stroke. If you both have bound and you also lie on his Messer and he lies under your one, do it this way: if he lies on your left side against you or on you against your right side, and you have bound on his Messer, so that the blunt edge is against the man, “simultaneously” wind your Messer with the long edge on his head.

|

Krümp wer verseczet,
Wynd stich er wirtt geleczet,
Der wynten soltu dich remen,
An der krüm weyßlich ler abnemen.

Hye sagtt der meyster wenn dir ymant mit der krüm verseczt wye dw dich gegen ym solt halten So ir peyde an gepunden habt und dw ligst auff seym messer und er ligt unter deynem Thw ym alzo ligt er auff deyner lincken seytten gegen dir oder an dir gegen deyner rechten seytten und hast auff seyn messer aüch gepunden daß sy stümpff schneyd gegen dem man stet yndeß wynd deyn messer mit der langen oder scharpffen schneyden ym auff seyn haubtt.

|

[204v] Krump wer versetzt
Windt stich er wirtt geletzt
Der wind[e]n soltu dich reme[n]
An der krumb beyslich ler abneme[n]

Hye sagtt de[r] meyste[r] wen[n] dir yma[n]t mit der krum versetz wye du dich geg[e]n Im solt halt[e]n so ir payde angepund[e]n habtt vnd du ligest auch In seyne[m] messe[r] vnd er ligtt vntt[er] deyne[m] Thu Im also ligtt er auff deyn[er] linck[e]n seytt[e]n geg[e]n dir od[er] an dir geg[e]n deyn[er] recht[e]n seytt[e]n vnd hast auff sey[n] messe[r] auch gepund[e]n das dy stu[m]pff schneyd geg[e]n de[n] ma[n] stett Indes windt dey[n] messe[r] mit de[r] lang[e]n schneyd[e]n Im auff sey[n] haubtt [etc]

|

Krümpt wer versetz
Wind stich er wurt geletz
Der winden soltu dich remen
An der krüm lere wislich ab nemen

Hie saget der meinster wan dir eyne° versetz mit krümpt wie du dich gege~ im solt halte~ so ir beid an gebunde~ habent vnd du ligest auch in sinem messer vnd er lig wnter dinem thün im also lig er vff diner lincken site~ gege~ dir oder an dir gege~ diner rechte~ site~ vnd haulbest vff sin messer auch gebunde~ dz die stümpff schnid gege~ dem mã steet Indes wind din messer mit der lange~ oder schrapfen schnide~ im vff sin hauptt ~~ | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 205r.jpg

| Then, if he goes high and raises his arm high so that you cannot come to the head with the Messer, and you have learnt or you can see that he goes high, wind high over his Messer against your left side to his right one, and fall with the point from his Messer to his throat or chest. | [108r] Item fertt er auff und ist hoch mit dem armen daß dw zw dem dem haubtt mit dem messer nicht magst kümen und hast daß vernümen oder sigst daß er daß hoch auff fertt so wyndt hoch auff uber seyn messer gegen deyner lincken seytten auff seyn rechte seytten und fall mit dem ortt von seynem messer ym yn dy kelen oder auff dy prüst. | [205r] It[e]m fertt er auff vnd ist hoch mit de[m] arm[e] das du zu de[m] haubt mit de[m] messe[r] nicht magst ku[m]me[n] vnd hast ve[r]nu[m]me[n] od[er] pyst das er hoch auff fertt so windt hoch auff vb[er] sey[n] messe[r] geg[e]n deyn[er] linck[e]n seytt[e]n auff seyn rechte vnd fall Im mit de[m] ortt vo[n] seyne[m] messer Im In dy kel[e]n od[er] auff dy prust [etc] | Itm~ fert er vff vnd ist hoch mit dem arm dz du zu dem haupt mit dem messer nicht magst kümen vnd hast dz vermünen oder sichst dz er hoch vff fertt so wind hoch vff vber sin messer gege~ diner lincken site~ vff sin rechte site~ vff sine rechte site~ vnd fal im mit dem ortt von sine~ messer im in die kellen oder vff die brust ~~ | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 205v.jpg

| Then, if he stands in the crooked displacement as before on your right side, wind the long edge against his head. If he goes high with the arm and wants to displace as before, notice, in the winding, as you have wound against the head on his Messer on his left side, strike the short edge on his head, so that the thumb is below and on the flat of your Messer. If he displaces the stroke and falls on it with his Messer, pull again skillfully on his Messer at the head, with the short edge. If he has displaced this, wind again high the long edge against his head, and let your point fall to your left side and at his right side at his throat or chest. | Item ligtt er aber yn der krümmen versaczung alz vor auff deyner rechten seytten so wynd dy lang schneyd gegen seym haubtt fertt er dan aber hoch auff mit dem armen und wil verseczen alz vor So merck ym wynten dy weyl dw gegen dem haubtt pist wynten haw an seynem messer ab auff seyn lincke seytten und schlag ym dy kurczen an seyn hawbtt daß der dawm unten sey und ligtt auff der flech deß messerß versecz er dann den schlag und felltt [108v] dar auff mit seynem messer so reyß wyder wehentlich an seyn messer zw dem hawbtt aber mit der kürczen schneyden hatt er daß auch verseczt So wyndt wyder auff dy land schneyden gegen seym haubtt und laß den ortt aber fallen auff deyn lincke seytten und zw deyner rechten seytten yn dy kelen oder prust etc. | [205v] It[e]m ligtt ab[er] in de[r] kru[m]me[n] ve[r]satzung als vo[r] auff deyner recht[e]n seytt[e]n so windt dy lang schneyd geg[e]n seyne[m] haubtt fertt er denn[e] ab[er] hoch auff mit dem arm[e] vnd will versetz[e]n als vo[r] so merck Im wind[e]n weyll du geg[e]n de[m] haubtt pist winde[n] auff sey[n] messe[r] auff seyn[er] linck[e]n seytt[e]n vnd schlag Im dy kurtz schneyd auff sey[n] haubtt das d[er] dawm[en] vntt[e]n sey vnd lig auff de[r] flech dey nes messers versetz er den[n] de[n] schlag . fellt da[r] auff mit seyne[m] messe[r] so reyß wyd[er] behendtlich an seyn messe[r] zu de[m] haubtt abe[r] mit de[r] kurtz[e]n schneyd[e]n hatt er das versetzt so windt wyd[er] auff dy lang schneyd geg[e]n seyne[m] haubt vnd loß den ortt abe[r] fallen auff deyn lincke seytt[e]n Ind vnd zu seyn[er] recht[e]n seytt[e]n In dy kel[e]n od[e]r prust [etc] | Itm~ lig er in der krüme versatzung als vor vff diner rechte~ site~ so wind die lang schnid gegem [114v] sinem haupt fert er dan aber hoch vff mit den armen vnd will versetzen als vor so vnd merck in winde~ die will du gegem dem haupt bist winde~ vff sin messer aber vff sin lincke site~ vnd schlag im die kurtz schnid an sin haupt dz der thüm vnte~ sÿ vnd leg vff der flecht des messers versetz er dan den schlag felt darüff mit sinem messer zu dem haupt so riß wider behendeglichñ an sin messer zu dem haupt aber mit der kurtzen schniden hat er dz auch versetz so wind wider vff die lang schnid gegem sinem haupt vnd loß den ort aber fallen vff din lincke site~ vnd zu [illegible deletion] siner rechte~ site~ In die kellen oder prüst ~

Sr im winde~ wilt verfuren | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 206r.jpg
|

If you want to deceive him as he winds
You should double in a twofold manner
If you want to take revenge well
Learn to thrust through the cheeks

Here the master states how one should double from the crook. If you want to do the doubling on him, do it this way: if you both have bound and he is on your right side and you are on his left side, and you stand with your Messer on his one, so that your thumb is below on your Messer, “simultaneously” wind the long edge on his head and “simultaneously” strike at his left ear with the Entrüsthau on the blade of his Messer with the blunt edge well around at the head. If you want to take away on the Messer, you can also do this.

|

Ym wynden wiltü yn verfueren,
Czwiuach soltu dupliren,
Wiltu dich aber paß rechen,
Dürch dy wang ler stechen.

Hye sagtt der meyster wye man auff der krum sol dupliren wiltu daß dwpliren machen so thu ym alzo So ir nw peyd habtt an gepunden und er ligtt dir auff deyner rechten seytten und dw [109r] ym auff seyner lincken seytten und dw ym auff seyner lincken seytten und dw ligst mit deynem messer auff dem seynen daß der dawm unten an deynem messer sey yndeß wynd dy scharpffen schneyd auff seyn hawbtt und yndeß schlag ym zw seynem lincken oren mit dem entrusthaw auff seyneß messerß klyngen mit der stümpffen schneyden wol umb zw dem hawbtt wiltu den abnemen am messer daß magstu auch thun.

|

[206r] In windind[e]n wilt ve[r]fur[e]n
Zwiuach soltu duplir[e]n
Wiltu dich paß rech[e]n
Durch dy wang ler stech[e]n

Hye sagtt d[er] meyste[r] wye ma[n] auß der krüm soll dupliren wiltu Im das duplir[e]n mach[e]n so thu Im also So Ir payde habt an gepund[e]n vnd er ligtt di[r] auff deyn[er] recht[e]n seytt[e]n vnd du Im auff seyn[er] linck[e]n seytt[e]n vnd du ligest mit deyne[m] messe[r] auff de[m] seyne[n] vnd das dir der dawm vntt[e]n an deyne[m] messe[r] stee Indes windt dy lang schneyd auff sey[n] haubtt vnd Indes schlag Im zu seyne[n] linck[e]n or[e]n mit de[m] Entrusthaw auff seynes messers kling[e]n mit der stumpff[e]n schneyde[n] woll vmb zu dem haubtt will du denn[e] abnemem am messe[r] das magstu auch thun [etc]

|

Im winden wilt verfuren
Zwueffach soltu dupliren
Wiltu dich bas rechen
Durch die wangen ler stechen

Hie saget der meinster Wie man vß der krümen sol dupliren Wiltu im dz dupliren machen So thün im also so ir nü beÿd habt an gebünde~ vnd er ligt dir vff diner rechte~ site~ vnd du im vff siner lincke~ site~ vnd du ligst mit dinem messer vff dem syne~ dz der [115r] thüm vnte~ an dinem messer ste Indes wind die scharpfen schnid vff sin haupt vnd indes schlag im zu sinem lincke~ oren mit dem entruesch haulb vff sins messers klinge~ mit der stümpfen schnide~ wol vmb zu dem hauptt Wiltu dan ab nemen am mesß dz magst auch thün ~

Sr wiltu in betrige~ | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 206v.jpg

| Then, if he stands on your right side against you as it is described before, do as if you wanted to wind the point at his face to his left side to his left cheek, and stretch the arm well from you to your side, and wind the point at his face. | Item ligtt er auff deyner rechten seytten gegen dir alz oben gescriben stet Thw sam dw ym zw dem gesichtt wöllest wynden oder zw dem hawbtt yndeß wynd ym auff seyn lincke seytten den ortt nach seynem lincken wang und streck den armen woll von dir auff dye deyn seytten und wend ym den ortt zw dem gesicht etc. | [206v] It[e]m ligtt er auff deyne[r] recht[e]n seytt[e]n geg[e]n dir als ob[e]n geschrib[e]n stett Thu samb du Im zu de[m] gesicht wollest wind[e]n auff sey[n] lincke seytt[e]n den ortt nach seynem linck[e]n wang vnd strack den arm[e] woll vo[n] dir auff dey[n] seytt[e]n vnd windt Im de[n] ortt zu de[m] gesicht [etc] | | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 207r.jpg

| Then, as you have done the elements on the right side, you can also do them on the left side. And what peculiarities the windings have had from the right side, they have the same ones also from the left side. You can also do the taking away and strike at the head. Then, if you wind on the left side against your head, you can strike with the blunt edge, and you can also thrust at his right cheek. | Item alz dw dy stuck gemacht hast auff [109v] der rechten seytten alzo magstu dy machen auff der lincken seytten und waß dy wynden eygenschafft gehabt haben von der rechten seytten dy selben haben sy auch von der lincken seytten dy abnemen magst dw auch machen und zw dem kopff schlagen den wen dw auff der lincken seytten gegen dem hawbtt wyndest so soltu mit der stümpffen schneyden schlagen auch magstu zu dem rechten wang stechen etc. | [207r] It[e]m als du dy stuck gemacht hast auff der recht[e]n seytt[e]n also magstu dy mach[e]n auff der linck[e]n seytt[e]n vnd waß dy wind[e]n eyg[e]nschafft gehabt hab[e]n vo[n] der recht[e]n seytt[e]n dy selbig[e]n hab[e]n dy auch vo[n] der linck[e]n seytt[e]n dy ab neme[n] magstu auch mach[e]n vnd zu de[m] kopff schlag[e]n denn[e] wenn[e] du auff de[r] linck[e]n seytt[e]n geg[e]n deyne[m] haupt windest so magstu mit der stumpff[e]n schneyd[e]n schlag[e]n auch magstu zu seyne[n] recht[e]n wang stech[e]n [etc] | | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 207v.jpg

| Then, if you want to take his Messer, if he stands in the hanging point on his left side, and you also lie on his [Messer], wind “simultaneously” over his Messer the long edge and the point to his side, and do the mutating. “Simultaneously” step skillfully to him with your left foot, so that his Messer goes out with the point sideways at your right side, and “simultaneously” fall with your left hand behind his right one, and pull firmly with it at the bind to your right side, and push him firmly with the point of your Messer at his body. | Item wiltu ym daß messer nemen so er ligtt ym hangatten ortt auff seyner lincken seytten und dw ligst auff dem seynen so wyndt yndeß uber seyn messer dy lang schneyden den ortt yn seyn seytten und mach daß mutiren yndeß tritt wehentlich auff yn mit deynem lincken fuß daß seyn messer neben deyner rechten seytten beseyt mit dem ortt hyn auß gee yndeß fall mit deyner lincken hand [110r] hynter seyn rechte und reyß starck do mit bey dem pynd auff deyn rechte seytten und stoß yn mit dem ortt deyneß messerß starck yn seyn leyb etc. | [207v] It[e]m wiltu Im das messe[r] neme[n] so er ligtt Im hangend[e]n ortt auff seyn[er] linck[e]n seytt[e]n vnd du ligest auch auff seyne[m] so windt Indes vb[er] sey[n] messe[r] dy lang schneyd de[n] ortt In sey[n] seytt[e]n vnd mach das mutir[e]n Indes Dritt behentlich auff In mit deyne[m] linck[e]n fuß das sey[n] messe[r] neb[e]n deyn[er] recht[e]n seytt[e]n beseytt mit dem ortt hyn auß gett Indes fall mit deyn[er] linck[e]n handt hintt[er] sey[n] rechte vnd reyß sta[r]ck damit pey de[m] pindt auff dey[n] rechte seytt[e]n vnd stoß In mitt de[m] ortt deyneß messers sta[r]ck In sey[n] leyb [etc] | | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 208r.jpg

| Then, if he stands in the hanging point on his right side and you lie under his [Messer], “simultaneously” fall with your left hand over his Messer and “simultaneously” fall in the middle of your Messer and go with the point on his throat, or put the blade of your Messer on his neck on his left side. And step with your left foot behind his right one and push him over it. | Item ligtt er yn dem hangatten ortt auff seyner rechten seytten und dw ligst unter dem seynen yndeß fal mit deyner lincken hand uber seyn messer yndeß w fal yn dy mitt deyneß messerß und far ym alzo mit dem ort an seyn kelen oder leg ym deyneß messerß klyngen an seyn halz auff seyner lincken seytten und schreytt mit deynem lincken fuß hynter seyner rechten und druck yn dar uber etc. | [208r] It[e]m ligtt er Im hang[e]nd[e]n ortt auff seyn[er] recht[e]n seytt[e]n vnd du ligest vntt[er] dem seyne[n] Indes fall mit deyn[er] linck[e]n handt vb[er] sey[n] messe[r] Indes fall In dy mitt deynes messers vnd far Im also mit de[m] ortt an sey[n] kel[e]n od[er] leg Im deynes messers kling[e]n an sey[n] hals auff seyn[er] linck[e]n seytt[e]n vnd schreytt mitt deyne[m] linck[e]n fuß hintt[er] seyn recht[e]n vnd druck In da[r] vb[er] [etc] | | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 208v.jpg

| Then, if you lie on his Messer and he lies as before, “simultaneously“ go with your left arm over his Messer and hit with your Messer on his one, with the crosspiece firmly from above at his hilt or at the blade of his Messer, close at the hand, firmly to your left side, in that way you take his Messer. | Item ligstu auff seynem messer und er ligt alz vor yndeß far mit deynem lincken armen uber seyn messer und stoß mit deynem messer ym an seyn messer mit dem kreucz starck an seyn messer oben an seyn gehulcz oder an seynß messerß klyngen nohent bey der hand [110v] starck auff deyn lincke seytten so nymbstu ym daß messer etc. | [208v] It[e]m ligestu auff seyne[m] messe[r] vnd er ligtt als vo[r] Indes far mit deyne[m] linck[e]n arm[e] vb[er] sey[n] messe[r] vnd stoß mit deyne[m] messe[r] Im an sey[n] messe[r] mit dem kreutz starck ob[e]n an sey[n] gehultz od[er] an seyns messers kling[e]n nohent bey der handt sta[r]ck auff dey[n] lincke seytt[e]n so nymbstu Im abe[r] das messe[r] [etc] | | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 209r.jpg

| Then, if you lie on his right side and on his Messer, and he lies in the hanging point as before, “simultaneously” wind against his neck and press the Messer at the nape of his neck. And if he is too strong for you, so that you cannot press his Messer down, come with your left hand from behind on his hilt to help your right hand. “Simultaneously” fall with your left hand from above on his Messer on the hilt at his hand, and press it over his back and over your Messer, in that way you take his Messer. | Item ligstü aber auff seyner rechten seytten und auff seynem messer und er ligtt ym hangattem ortt alz vor yndeß wynd gegen seynem halz und druck ym deyn messer an seyn nack und ob er dir zw starck woltt seyn daß dw ym seyn messer nicht nyder drucken kanst So küm mit deyner lincken hand hynten an deyn gehulcz der rechten hand zw hilff yndeß fal mit deyner lincken hand ym oben yn seyn messer yn daß gehulcz ob seyner hand und druck ym daß uber ruck und uber daß deyn so nymbstu ym aber daß messer etc. | [209r] It[e]m ligestu ab[er] auff seyn[er] recht[e]n seytt[e]n vnd auff seyne[m] messe[r] vnd er ligtt Im hang[e]nd[e]n ortt als vor Indes windt geg[e]n seyne[n] hals vnd druck Im das messe[r] an sey[n] nack vnd ob er dir zu sta[r]ck wollt sey[n] das du Im sey[n] messer nicht nyd[er] druck[e]n kunst so kum mit deyn[er] linck[e]n handt hind[e]n an deym seyn gehultz de[r] recht[e]n handt zu hilff Indes fall mit deyn[er] linck[e]n handt Im ob[e]n In sey[n] messer In des gehultz ob seyn[er] handt vnd druck Im das vbe[r]ruck vnd vb[er] daß dey[n] so nymbstu Im ab[er] das messe[r] [etc] | | | | | | | |

|- valign="top"

| rowspan="2" |
Cgm 582 209v.jpg

| Then, if he lies on his right side in the hanging point as before, “simultaneously” fall with your left arm over his Messer and do as if you wanted to thrust at his face with the hilt of your Messer. If he goes high with his hilt and wants to displace the thrust, “simultaneously” hit with your hilt firmly to your left side, in that way you take his Messer and strike him with it through his face. | Item ligtt er auff seyner rechten seytten ym hangatten ortt alz vor und dw ligest aüch auff seynem alz vor yndeß fal mit deynem lincken armen uber seyn messer und thü samb dw ym mit dem gehulcz deyneß messerß wollest stossen [111r] yn seyn angesicht so er den auff fertt mit seynem gehulcz und wil dir den stoß da mit verseczen yndeß stoß mit deynem gehultz czwischen seyn handt und seyn gehulcz auff deyn lincke seytten starck So nymbstu ym aber daß messer und hawest yn da mit durch daß maul etc. | [209v] It[e]m ligtt er auff seyn[er] recht[e]n seytt[e]n In de[m] hang[e]nd[e]n ortt als vor Indes fall mit deyne[m] linck[e]n arm[e] vb[er] sey[n] mess[er] vnd thu als du Im mit de[m] gehultz deynes messers wollest stech[e]n In sey[n] angesicht so er denn[e] auff fertt mit seyne[m] gehultz vnd will dir den stoß versetz[e]n Indes stoß mit deyne[m] gehultz sta[r]ck auff deyn lincke seytt[e]n so nymbstu Im ab[er] das mess[er] vnd hawest In da mit durch das gesicht [etc] | | | | | | | |

|- valign="top" | Then, if he lies as before and you do as well, “simultaneously” go with your left arm over his Messer and hit with your hilt behind over his Messer between his arm and body on the inside on his hilt or on the outside on the blade at the hand firmly to your right side. | Item ligtt er alz vor und dw deß geleychen yndeß far mit deynem lincken armen uber seyn messer und stoß mit deynem gehulcz hynten uber seyn messer czwischen seyn armen und leyb ynbendigß an daß gehultz oder außbendigß an dy klyngen bey der hand starck auff deyn rechte seytten etc. | | | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 210r.jpg
|

Go over with the arm, if he wants to strike,
Take the Messer, you should hit with the hilt

Then, you should understand it this way: if you come to the man with your Entrüsthau to his left side, strike at his right side and “simultaneously” go with your left arm over his Messer over the blade and do as if you wanted to hit with the hilt at his face. “Simultaneously” hit with the hilt in the joint of his right hand on the outside firmly towards your right side. |

|

[210r] Vberfar arm[e] will er possen
Messer nym mit gehultz solt stossen

It[e]m das soltu also ve[r]stan kumstu zu de[m] man[n] mit deyne[m] Entrusthaw auff seyn lincke seytt[e]n so schlag Im zu seyn[er] recht[e]n seytt[e]n Indes far mit deyne[m] linck[e]n arm[e] vbe[r] seyn messe[r] vb[er] dy kling[e]n vnd thu als du Im mit de[m] gehultz In das angesicht wollest stossen Indes stoß mit dem gehultz In das gelenck seyner recht[e]n handt außbendigs sta[r]ck auff dey[n] rechte seytt[e]n ; | | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 210v.jpg

| Then, fall over his Messer as before and if his hilt in the hand looks over on the inside, hit with your hilt between his hand and hilt firmly to your left side, in that way you take his Messer, as it is depicted below. | | [210v] Item fall Im vb[er] seyn mess[er] als vo[r] Grafft[2] Im denn[e] das gehultz Inbendigs In der handt vb[er]sich so stoß ab[er] mit deyne[m] gehultz zwisch[e]n sey[n] handt vnd gehultz starck auff dey[n] lincke seytt[e]n so nymbstu Im ab das mess[er] wye vntt[e]n gemalt stett [etc] | | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 211r.jpg
|

Strike the Entrüsthau, wind over the weak
Long wins the head

Here the master teaches how one should wind over the man with the weak of the Messer, and do it this way: strike with an Entrüsthau at his right side and “simultaneously” turn your hand around, and wind the weak of your Messer on his Messer, and strike “simultaneously” with the long edge on his Head. |

|

[211r] Entrust swech vb[er]windt
Lanck das haubt gewindt

Hye lertt de[r] meyste[r] wye ma[n] de[n] ma[n] mit de[r] swech deß messers vb[er] wintt[e]n soll vnd thu Im also Schlag Im mit eyne[m] Entrusthaw zu seyn[er] recht[e]n seytt[e]n Indes wendt dey[n] handt vmb vnd windt In dy swech deynes messers auff sey[n] messer vnd schlag Im Indes mit der lange[n] schneyd[e]n auff sey[n] kopff . [etc] | | | | | | | |

|}
  1. stich
  2. graffeln = grabschen, greifen ( Hennig, S138 )